Της Νινέττας Κοντράρου-Ρασσιά
Φαίνεται πως έχει πολλούς σκελετούς να βγάλει από την ντουλάπα το υπουργείο Εξωτερικών και ο κ. Κοτζιάς, καθώς ανακοίνωσε ότι διαβιβάζει στις δικαστικές αρχές τα πορίσματα δύο ελέγχων που έχουν γίνει στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο εισαγγελέας θα ξετρυπώσει τους κλέφτες.
Αποφεύγει όμως να διευκρινίσει το ΥΠΕΞ γιατί ακριβώς κατηγορείται και ποιος. Ποιες ατασθαλίες έχουν γίνει, για τι ποσά μιλάμε, ενώ αναφέρεται γενικόλογα σε επιχορηγήσεις, μισθούς και λοιπές δαπάνες που επιβαρύνουν με εκατομμύρια ευρώ τον προϋπολογισμό του υπουργείου Εξωτερικών.
Όφειλε να γνωρίζει ο υπουργός ότι κρατάει χρόνια αυτή η υπόθεση και ο έλεγχος έβγαζε πάντα πεντακάθαρη τη διοίκηση του Ινστιτούτου. Το 1987 είχε συρθεί στη Δικαιοσύνη ο αείμνηστος Μανούσος Μανούσακας με αβάσιμες κατηγορίες από ένα συνταξιούχο σήμερα διπλωμάτη, τότε πρόξενο Βενετίας. Ο εν λόγω κύριος είχε στείλει στον εισαγγελέα τον διαπρεπή επιστήμονα Μ. Μανούσακα, τότε διευθυντή του Ινστιτούτου, με την κατηγορία ότι είχε κλέψει βιβλία, ένα χαλί και εικόνες.
Η υπόθεση αυτή κρίθηκε στη Δικαιοσύνη και ο Μανούσακας, που είχε εν τω μεταξύ καταρρακωθεί ψυχικά, αθωώθηκε με βούλευμα, γιατί βεβαίως δεν είχε διαπράξει καμία από αυτές τις κατηγορίες. Στη δικαστική αυτή περιπέτειά του τον είχαν υπερασπιστεί η νεαρή τότε βιβλιοθηκονόμος Δέσποινα Βλάση, η οποία τώρα απελύθη από τον κ. Κοτζιά (έπειτα από 37 χρόνια υπηρεσία), και η έγκριτη βυζαντινολόγος και ακαδημαϊκός Χρύσα Μαλτέζου, η οποία δεν είχε καμία σχέση με το Ινστιτούτο τότε. Πολύ αργότερα ανέλαβε τη διεύθυνσή του.
Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται ύστερα από δύο και πλέον δεκαετίες. Το 2010 εστάλησαν στη Βενετία δύο κυρίες υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών για να διενεργήσουν οικονομικό-διαχειριστικό έλεγχο στο Ινστιτούτο, που τελούσε υπό τη διεύθυνση της κ. Μαλτέζου (η οποία παραιτήθηκε τον Φεβρουάριο του 2013 όταν εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών).
Το πόρισμά τους δήλωνε ξεκάθαρα ότι δεν έγινε στην περίοδο 2003-2010 καμία ατασθαλία ή πράξη που να ζημίωνε τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου. «Οι δαπάνες που έγιναν κάλυψαν πραγματικές ανάγκες του Ινστιτούτου και εγκρίνονται», σημειωνόταν στο επίσημο πόρισμα. Αναρωτιούνταν μάλιστα οι δύο υπάλληλοι, όντας ακόμη στη Βενετία, «γιατί έπρεπε να γίνει αυτός ο έλεγχος».
Παρά το αρνητικό αυτό συμπέρασμα, τον περασμένο Ιούλιο εστάλη από το ΥΠΕΞ στη Βενετία ένας συνταξιούχος (!) πρέσβης, ο κ. Ν. Βαμβουνάκης (πρόξενος Βενετίας το 1987, όταν κατηγορούνταν ο Μαν. Μανούσακας). Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι υπεύθυνη, με βάση το νόμο που διέπει τα της λειτουργίας του Ινστιτούτου, για την οικονομική διαχείριση του Ινστιτούτου είναι η Διαχειριστική Επιτροπή που εδρεύει στη Βενετία, της οποίας μέλη είναι ο εκάστοτε πρόξενος, ο εκάστοτε πρόεδρος της Κοινότητας και ο εκάστοτε διευθυντής του Ινστιτούτου. Οικονομικός διαχειριστής δεν εστάλη ποτέ από το ΥΠΕΞ, παρά το γεγονός ότι το Ινστιτούτο ζητούσε με έγγραφά του συνεχώς να καλυφθεί η θέση.
Αυτή τη στιγμή στο Ινστιτούτο εργάζονται τρεις άνθρωποι και το υπουργείο Εξωτερικών στο οποίο υπάγεται –αν και ανήκει στην Ακαδημία Αθηνών- δεν έχει λάβει τα τελευταία χρόνια ούτε ένα ευρώ επιχορήγηση, όπως μας είπε η κ. Μαλτέζου. Συντηρείται εξ ολοκλήρου από τα έσοδα ενοικίασης των περίπου 50 ακινήτων που έχει κληροδοτήσει στο Ινστιτούτο η κάποτε κραταιά Κοινότητα των Ελλήνων στη Βενετία.
Κι ενώ όλα αυτά είναι πολύ γνωστά στο ΥΠΕΞ, ξαφνικά ανακοινώνεται πως διαβιβάζονται στον εισαγγελέα τα δύο πορίσματα (2010 και 2016) ελέγχου των οικονομικών του Ινστιτούτου Βενετίας. Ο διφορούμενος τρόπος με τον οποίο είναι γραμμένη αυτή η ανακοίνωση δημιουργεί εντυπώσεις, ενώ αποκρύπτεται εντελώς ότι ήταν αρνητικός ο έλεγχος που διενήργησε το υπουργείο Οικονομικών το 2010. Δεν αναφέρεται επίσης ότι ο τελευταίος έλεγχος του 2016 δεν έγινε όπως ο πρώτος από το αρμόδιο υπουργείο Οικονομικών, αλλά από έναν συνταξιούχο πρώην διπλωμάτη καριέρας.
Γιατί, άραγε; Ποιος και γιατί του ανέθεσε αυτό τον έλεγχο;
Το Ινστιτούτο Βενετίας είναι το μοναδικό σοβαρό πνευματικό-επιστημονικό ίδρυμα που διαθέτει η χώρα στο εξωτερικό. Κάθε χρόνο πηγαίνουν και εργάζονται ερευνητικά στο πολύτιμο αρχείο και τη βιβλιοθήκη του πολλοί νέοι επιστήμονες. Ποιος θέλει λοιπόν να βάλει χέρι στη λειτουργία του; Μήπως ο πραγματικός στόχος είναι η περιουσία του; Τα πενήντα ακίνητα που έχει προσφέρει η Ελληνική Κοινότητα και η πλήρης υπαγωγή του στο υπουργείο Εξωτερικών, ώστε να βγει από τη μέση η Ακαδημία Αθηνών;
Παραθέτουμε ολόκληρη τη σημερινή ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών και φωτοαντίγραφο του πορίσματος του οικονομικού ελέγχου του 2010:
«Με σκοπό τη διαμόρφωση πλήρους εικόνας για την οργάνωση και τη διαχειριστική δράση του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, 65 έτη από την ίδρυσή του, το Υπουργείο Εξωτερικών προέβη στη διενέργεια ενδελεχούς Ελέγχου.
Τα αποτελέσματα του πρόσφατου Ελέγχου κατέδειξαν εικόνα αποσάθρωσης του Ινστιτούτου, η οποία οφείλεται κυρίως στην πλημμελή και αδιαφανή διαχείριση αυτού. Παράλληλα, επιβεβαίωσαν περιστατικά που είχαν διαπιστωθεί και σε Έλεγχο που είχε διενεργηθεί τον Ιανουάριο του 2010.
Υπό τη σκιά των ανωτέρω, κατόπιν εντολής του Υπουργού Εξωτερικών, κ. Κοτζιά, διαβιβάσθηκαν τα πορίσματα των δύο Ελέγχων προς τις αρμόδιες δικαστικές Αρχές –δηλαδή, προς τον Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών και προς την Εισαγγελέα Διαφθοράς- για περαιτέρω διερεύνηση και τυχόν υπαγωγή των αναφερομένων σε αυτές πραγματικών περιστατικών στον Ποινικό Νόμο.
Η συγκεκριμένη ενέργεια κρίθηκε ως απολύτως επιβεβλημένη, δεδομένου ότι τα τελευταία 5 έτη, το Ινστιτούτο Βενετίας έχει επιβαρύνει τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εξωτερικών με εκατομμύρια Ευρώ για επιχορηγήσεις, μισθοδοσία και λοιπές δαπάνες».
