Ο Κάμπος της Χίου, με τα 200 όμορφα πέτρινα αρχοντικά που περιβάλλονται από κτήματα γεμάτα εσπεριδοειδή, είναι ένα από τα 7 πιο απειλούμενα με εξαφάνιση Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2016.
Τα άλλα 6 είναι ο αρχαιολογικός χώρος της Ererouyk και το χωριό της Ani Pemza στην Αρμενία, το φρούριο Patarei στη Θάλασσα Ταλίν της Εσθονίας, το αεροδρόμιο Helsinki-Malmi στη Φινλανδία, η γέφυρα Colbert στη Γαλλία, η μονή του Αγίου Αντωνίου της Πάδοβας στην Εξτρεμαδούρα στην Ισπανία και η αρχαία πόλη της Hasankeyf στην Τουρκία.
– Ο Κάμπος της Χίου αποτελεί μοναδικό παράδειγμα της αρχιτεκτονικής των Γενουατών (αν και ξαναχτίστηκε αρκετές φορές από το 14ο αιώνα, συνεπεία σεισμικών καταστροφών) με τα σπίτια και τους πύργους, τους ψηλούς πέτρινους τοίχους που χωρίζουν τα κτήματα και τα στενά γύρω δρομάκια.
Ο ποιητικός αυτός τόπος είναι τώρα σε κίνδυνο, γιατί η προστασία των κτηρίων έχει αποδειχθεί ανεπαρκής. Έχουν αποκατασταθεί μερικά αρχοντικά και λειτουργούν είτε ως κατοικίες είτε ως ξενοδοχεία, όπως το Antouaniko, που έλαβε το βραβείο Europa Nostra το 2015, αλλά η μερική κατεδάφιση πέτρινων τοίχων και η αντικατάσταση των εσπεριδοειδών με καλλιέργειες πατάτας και λαχανικών έχει οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα αλλοίωσης του μνημείου.
Η περιοχή αυτή χρειάζεται καταγραφή των σπουδαιότερων κτηρίων και ένα μακρόχρονο πρόγραμμα χρηματοδότησης των εργασιών συντήρησής τους. Την πρόταση υπέβαλε η Ελληνική Εταιρία Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Τα 7 πιο απειλούμενα με εξαφάνιση μνημεία για το 2016 επιλέχθηκαν από το Διοικητικό Συμβούλιο της Europa Nostra. Οι υποψηφιότητες υποβλήθηκαν από την κοινωνία των πολιτών ή δημόσιους φορείς που αποτελούν μέρος του τεράστιου δικτύου της Europa Nostra, των μελών και των συνεργαζόμενων οργανισμών από όλη την Ευρώπη.
– To Ererouyk είναι ένα θρησκευτικό αρμενικό μνημείο παλαιοχριστιανικής αρχιτεκτονικής (6ου αι.). Βρίσκεται σε ένα βραχώδες οροπέδιο κοντά στον ποταμό που αποτελεί το σύνορο με την Τουρκία, στην περιοχή της αρχαίας πρωτεύουσας Ani. Η περιοχή είναι σεισμογενής, γεγονός που εκθέτει το μνημείο σε πρόσθετο κίνδυνο. Γύρω από την τρίκλιτη βασιλική υπάρχουν ερείπια ταφικά και άλλα συναφή μνημεία τα οποία αξίζουν μελέτης και συντήρησης.
– Το φρούριο Patarei στη Θάλασσα Ταλίν της Εσθονίας είναι ένα συγκρότημα κτηρίων, που αρχικά χτίστηκε ως ναυτική βάση (1829-1840). Αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή (1920- 2005) των θυμάτων της ναζιστικής και σταλινικής κυριαρχίας. Η περιοχή συνδέεται στενά με τις θλιβερές περιπέτειες της πρόσφατης ιστορίας της Εσθονίας. Η ταχεία επιδείνωση της κατάστασης διατήρησής του οφείλεται στην έλλειψη συντήρησης σε σκληρές κλιματολογικές συνθήκες.
– Το αεροδρόμιο Helsinki-Malmi στη Φινλανδία είναι ένα σπάνιο δείγμα προπολεμικής αρχιτεκτονικής της Αεροπορίας. Χτίστηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1940, που είχαν προγραμματιστεί να διεξαχθoύν στο Ελσίνκι, αλλά ακυρώθηκαν λόγω του πολέμου. Το αεροδρόμιο, με το αρχικό του υπόστεγο, το τερματικό και τους διαδρόμους του, είναι ακόμα σε χρήση. Γίνονται περίπου 40.000 προσγειώσεις ετησίως…
Η περιοχή έχει κηρυχθεί πολιτιστικό περιβάλλον εθνικής σημασίας από το Εθνικό Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της Φινλανδίας. Το ανοιχτό λιβάδι που το περιβάλλει με τη βιοποικιλότητά του κάνει τη διαδρομή σε αυτή τη φύση πολύ δημοφιλή στους ντόπιους. Σύμφωνα όμως με το νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Ελσίνκι, το αεροδρόμιο θα πάψει να λειτουργεί στο τέλος του 2016 και η περιοχή θα γεμίσει πολυκατοικίες που θα κατασκευαστούν στις αρχές της δεκαετίας του 2020.
– Η γέφυρα Colbert της Γαλλίας χτίστηκε το 1889, είναι σύγχρονη με τον Πύργο του Άιφελ και εξακολουθεί να λειτουργεί και να «κινείται» με το αρχικό σύστημα υδραυλικής συμπίεσης, μεταφέροντας περίπου 12.000 οχήματα και 1.800 πεζούς καθημερινά. Το γεγονός αυτό την καθιστά ένα σημαντικό παράδειγμα τεχνικών και αρχιτεκτονικών επιτευγμάτων του τέλους του 19ου αιώνα και ένα τουριστικό αξιοθέατο. Ωστόσο «ο ιδιοκτήτης της», το Συνδικάτο Mixte du Port de Dieppe, σχεδιάζει να την κατεδαφίσει και να την αντικαταστήσει με μια νέα.
– Η μονή του Αγίου Αντωνίου της Πάδοβας με τη γοτθική εκκλησία της, που χτίστηκε το 1476 με κάποιες μικρές προσθήκες στην περίοδο της Αναγέννησης (κατ΄άλλους 1656 και 1661) βρίσκεται στο χωριό Garrovillas de Alconétar, το οποίο έχει μακρά ιστορία και έναν πλούτο μνημείων. Όλα κινδυνεύουν, καθώς οι κάτοικοί της θέλουν να επεκτείνουν τον οικιστικό ιστό. Με δεδομένη την έλλειψη πόρων στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία, η Hispania Nostra προτείνει να κληθούν εθελοντές για να αποκατασταθεί το μοναστήρι και τα γύρω μνημεία κι έτσι να δοθεί ένα παράδειγμα ευρείας κοινωνικής συμμετοχής στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
– Η αρχαία πόλη Hasankeyf (Τουρκία) βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Τίγρη και προσελκύει 500.000 επισκέπτες κάθε χρόνο, γιατί παρουσιάζει 12.000 χρόνων ανθρώπινη ιστορία. Τα αριστουργήματα ισλαμικής αρχιτεκτονικής που διαθέτει (από το 12ο έως το 15ο αιώνα) καθιστούν την πόλη έναν από τους καλύτερα διατηρημένους μάρτυρες των Σελτζούκων και του αστικού τους πολιτισμού. Χρειάζεται όμως συντήρηση και μέτρα προστασίας και ανάδειξης.
