Ο Τούρκος δημοσιογράφος Can Dündar και οι συνάδελφοί του, υπερασπιστές της ελευθερίας της έκφρασης και της σκέψης στην Τουρκία, ο ηγέτης των Τατάρων της Κριμαίας Mustafa Dzemilev, οι Γιαζίντι δικηγορίνες Nadia Murad Basee και Lamiya Aji Bashar και ο φυλακισμένος ερευνητής Ilham Tohti είναι οι υποψήφιοι για το Βραβείο Ζαχάροφ 2016.
Το βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ιδρύθηκε το 1998 για να τιμήσει άτομα ή οργανώσεις για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών.
Οι φετινοί υποψήφιοι για το Βραβείο Ζαχάροφ είναι:
– Ο πρώην αρχισυντάκτης της τουρκικής εφημερίδας «Τζουμχουριέτ» Can Dündar, ο οποίος συνελήφθη τον Νοέμβριο του 2015, μετά τα δημοσιεύματα της εφημερίδας του που έδειχναν αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας να πωλούν λαθραία όπλα σε Σύρους αντάρτες. Αργότερα καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια και 10 μήνες φυλάκιση για «αποκάλυψη απόρρητων κρατικών πληροφοριών», επέζησε από απόπειρα δολοφονίας εναντίον του και σήμερα ζει εξόριστος.
Ο Can Dündar προτάθηκε από την πολιτική ομάδα των Πρασίνων, από την Ομάδα της Ευρώπης της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας και από την Ευρωπαϊκή Αριστερά.
– Ο Mustafa Dzhemilev, πρώην πρόεδρος της Mejlis των Τατάρων της Κριμαίας και Ουκρανός βουλευτής, υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των μειονοτήτων για περισσότερα από 50 χρόνια. Ήταν έξι μηνών όταν ο ίδιος και η οικογένειά του απελάθηκαν στην Κεντρική Ασία, μαζί με ολόκληρο τον πληθυσμό των Τατάρων της Κριμαίας. Κατάφερε να επιστρέψει όταν ήταν πια 45 ετών. Σήμερα, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, του απαγορεύτηκε και πάλι η είσοδος στην Κριμαία. Ο κ. Dzhemilev προτάθηκε από την πολιτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και από την ομάδα των Ευρωπαίων Μεταρρυθμιστών.
– Η Nadia Murad Basee και η Lamiya Aji Bashar είναι συνήγοροι της κοινότητας των Γιαζίντι και των γυναικών που έχουν υπάρξει θύματα σεξουαλικής βίας από το Ισλαμικό Κράτος. Κατάγονται από το Kocho, ένα χωριό κοντά στο Ιράκ, του οποίου οι κάτοικοι σφαγιάστηκαν από το Ισλαμικό Κράτος το καλοκαίρι του 2014.
Οι δυο τους είναι μεταξύ των χιλιάδων Γιαζίντι κοριτσιών και γυναικών που απήχθησαν από το Ι.Κ. και εξαναγκάστηκαν σε σεξουαλική δουλεία και συστηματικούς βιασμούς. Η Murad αγωνίζεται επίσης για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Γεζίντι. Έχουν προταθεί από τους Σοσιαλιστές, ενώ η Nadia Murad Basee έχει προταθεί ξεχωριστά και από την πολιτική ομάδα των Φιλελευθέρων.
– Ο Ilham Tohti, συνήγορος της μειονότητας των Ουιγούρων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης. Καταδικάστηκε με την κατηγορία της «απόσχισης», ως συν-ιδρυτής της ιστοσελίδας Uyghur Online, που σχεδιάστηκε για την προώθηση της κατανόησης μεταξύ Ουιγούρων και Κινέζων Χαν. Προτάθηκε από τον ευρωβουλευτή Ilhan Kyuchyuk (Φιλελεύθεροι, Βουλγαρία) και από 42 ακόμα ευρωβουλευτές.
Η ψηφοφορία για τους τρεις φιναλίστ θα πραγματοποιηθεί σήμερα, ενώ η ανακοίνωση του νικητή στις 27 Οκτωβρίου.
Το βραβείο Ζαχάροφ για την ελευθερία της σκέψης απονέμεται κάθε χρόνο από το Ε.Κ. Ιδρύθηκε το 1998 για να τιμήσει άτομα ή οργανώσεις για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Πέρυσι, το βραβείο κέρδισε ο Σαουδάραβας μπλόγκερ Raif Badawi.
Οι υποψηφιότητες για το βραβείο Ζαχάροφ προτείνονται από πολιτικές ομάδες ή ομάδες τουλάχιστον 40 ευρωβουλευτών. Οι επιτροπές Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανάπτυξης στη συνέχεια ψηφίζουν για τους τρεις επιλαχόντες και, σε μεταγενέστερο στάδιο, η Διάσκεψη των Προέδρων επιλέγει το πρόσωπο που θα τιμηθεί.
