Από τα μέσα του 20ού αιώνα, παγκοσμίως, υπάρχει μια κοινή πολιτική όσον αφορά την καταπολέμηση των ναρκωτικών σε όλα τα επίπεδα.
Αυστηρές απαγορεύσεις, ποινικοποίηση της καλλιέργειας, παραγωγής, εμπορίας, κατοχής και χρήσης ναρκωτικών ουσιών, με σκοπό τη δημιουργία ενός κόσμου χωρίς εξαρτήσεις.
Ωστόσο, παρά την ύπαρξη νόμων και πολιτικών, η εμπορία και παραγωγή ναρκωτικών συνεχίζονται παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται. Ενώ, ταυτόχρονα, ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών υπονομεύει τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της φτώχειας, τη βελτίωση της πρόσβασης στην υγεία και την προστασία των δικαιωμάτων μερικών από τις πιο περιθωριοποιημένες κοινότητες στην υφήλιο.
Παρ΄όλο που κοινώς είναι αποδεκτή η άποψη πως η παραγωγή και η καλλιέργεια ναρκωτικών αποτελούν σημάδια πλούτου, τις περισσότερες φορές η φτώχεια είναι αυτή που οδηγεί πολλούς ανθρώπους στη συμμετοχή τους στη συγκεκριμένη μορφή εμπορίου. Μικρής κλίμακας αγρότες που καλλιεργούν ναρκωτικά, όπως το όπιο παπαρούνας ή τα φύλλα της κόκας, συχνά το κάνουν επειδή δεν έχουν άλλες ευκαιρίες για να κερδίσουν τα προς το ζην και δεν μπορούν να ασχοληθούν με άλλου είδους καλλιέργειες, είτε γιατί δεν τους ανήκει κάποιο κομμάτι γης είτε γιατί αυτό είναι μικρό και άγονο.
Ωστόσο, προγράμματα εξάλειψης των καλλιεργειών αυτών μέσω αεροψεκασμών ή χειροκίνητων ψεκασμών με χημικά «σκοτώνουν» τόσο τις καλλιέργειες ναρκωτικών όσο και τις οικογένειες και τις κοινότητες που βασίζονται σε αυτές, ενώ παράλληλα καλλιέργειες τροφίμων που τυχαίνει να καλλιεργούνται κοντά σε αυτές καταστρέφονται εξίσου, ρυπαίνοντας τη γη και το νερό.
Οι τεχνικές αυτές έχουν αντιστρόφως ανάλογα αποτελέσματα, καθώς οι αγρότες εξαρτώνται περισσότερο από ποτέ από την καλλιέργεια παράνομων ναρκωτικών ουσιών, καθώς είναι πιο κερδοφόρες σε σχέση με καλλιέργειες τροφίμων. Γεγονός που σε κάνει να αναρωτιέσαι με ποιον τρόπο ακριβώς ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών μπορεί να κερδηθεί στο τέλος, ή αν απλά πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο.
Πέραν των ανθρώπων που πλήττονται από αυτές τις μεθόδους, αφού οι φτωχοί γίνονται ολοένα και φτωχότεροι και στρέφονται εκ νέου στα ναρκωτικά, πλήττεται και η φύση. Η αδιάκριτη χρήση χημικών καταστρέφει καλλιέργειες, δάση, σπάνια είδη φυτών, συμβάλλοντας έτσι στην αποψίλωση των δασών, την καταστροφή των οικοσυστημάτων και στην απώλεια της βιοποικιλότητας. Στο Περού, για παράδειγμα, το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών ήταν υπεύθυνο για το 10% της καταστροφής των τροπικών δασών κατά τον τελευταίο αιώνα.
Από την άλλη, η ποινικοποίηση των χρηστών ναρκωτικών ενεργεί ως εμπόδιο για την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, δεδομένου ότι φοβούνται τη σύλληψη και τη φυλακή και δεν ζητούν βοήθεια. Οι χρήστες ναρκωτικών διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να προσβληθούν από φυματίωση και HIV. Τα προβλήματα αυτά επιδεινώνονται από την έλλειψη θεραπείας για τους χρήστες, οι οποίοι είναι φορείς του ιού HIV. Ενώ μόνο το 4% των ανθρώπων που ζουν με τον ιό HIV και κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών έχουν πρόσβαση σε θεραπεία.
Η εξάλειψη του AIDS και της φυματίωσης έως το 2030, ένας από τους στόχους SDG (στόχοι των Ηνωμένων Εθνών για την ανάπτυξη), φαίνεται να είναι αδύνατο να επιτευχθεί χωρίς τη διευθέτηση του τρόπου με τον οποίο αυτές οι πολιτικές περιορίζουν την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για τα άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» κοστίζει τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, απέχοντας ελάχιστα από τα 130 δισεκατομμύρια που δαπανώνται για βοήθεια. Το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Overseas εκτιμά ότι η επίτευξη καθολικής πρόσβασης στην ύδρευση και την αποχέτευση θα κοστίσει επιπλέον 26,8 δισ. δολ. σε ετήσια βάση, και για την εξάλειψη της πείνας από το 2025 θα χρειαστούν επιπλέον 50,2 δισ.
Η ανακατανομή των κονδυλίων από την καταπολέμηση της χρήσης ναρκωτικών θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό προς την επίτευξη άλλων στόχων, όπως η εξάλειψη της πείνας και της φτώχειας, που έχουν παραγκωνιστεί στην προσπάθεια να διαλυθεί η παγκόσμια παραγωγή ναρκωτικών, δίχως σημαντικά αποτελέσματα μέχρι στιγμής. Οι απαγορεύσεις και οι πιο αυστηροί κανονισμοί σε σχέση με τα ναρκωτικά φαίνεται να έχουν προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό.
Η αναθεώρηση των τρόπων και των μέσων που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Σημαντικά ζητήματα, όπως η φτώχεια και η πείνα που μαστίζουν τις χώρες του τρίτου κόσμου, έχουν παραμεληθεί στο βωμό του πολέμου κατά των ουσιών, πιθανώς γιατί εμπλέκονται χρήματα σε αυτό. Για μια φορά ίσως θα ήταν καλό να δούμε τις πραγματικές αιτίες του προβλήματος και να το αντιμετωπίσουμε όπως πραγματικά έχει.
