Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** Ο ηλίθιος
Duran. Ρωσία, 2015. Σκηνοθεσία-σενάριο: Γιούρι Μπίκοβ. Ηθοποιοί: Σεργκέι Αρτσιμπάσεβ, Νίνα Αντιούκοβα, Πιοτρ Μπαράντσεβ. 116′
Μετά την εικόνα της ζωής στη σύγχρονη Ρωσία του Πούτιν, με τη διαφθορά, την εκμετάλλευση, τις ταξικές διαφορές και την επικράτηση μιας απάνθρωπης ολιγαρχίας, που μας είχε δώσει ο σκηνοθέτης Αντρέι Ζβιαγκίντσεβ στις ταινίες του «Λεβιάθαν» και «Ελενα», έρχεται τώρα, ένας άλλος, το ίδιο κριτικός και διεισδυτικός, ο 35χρονος σκηνοθέτης Γιούρι Μπίκοβ, με την ταινία του «Ο ηλίθιος» να μας δώσει τη δική του εφιαλτική εικόνα της σημερινής Ρωσίας.
Ο ήρωας της ταινίας, ο Ντίμα, ένας αθώος και ιδεαλιστής υδραυλικός που εργάζεται σε μια νέα πόλη 300 περίπου χιλιάδων κατοίκων, ανακαλύπτει ξαφνικά, πως μια εργατική πολυκατοικία, στην οποία καλείται με το συνεργείο του να φτιάξει ένα σωλήνα, κινδυνεύει από στιγμή σε στιγμή να καταρρεύσει. Θα τρέξει να ειδοποιήσει τη δήμαρχο και τις τοπικές αρχές για να πάρουν τα κατάλληλα μέτρα για να ανακαλύψει πως τόσο η δήμαρχος όσο οι ανώτεροι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι έχουν άλλα, για προσωπική τους ικανοποίηση, σχέδια.
Από τις πρώτες εικόνες με την άσκημη, όχι και τόσο νέα πόλη (κτισμένη εδώ και 40 μόνο χρόνια), καλυμμένη με βρώμικο χιόνι (βρόμικο όσο και η ίδια η κοινωνία), με σαραβαλιασμένα σπίτια και με την εργατική πολυκατοικία, στην οποία ζουν περισσότερα από 800 άτομα, γεμάτη από κλέφτες, απατεώνες και κακομοίρηδες συνταξιούχους, αντίθετα με την «καλή» κοινωνία της πόλης που τη στιγμή εκείνη γιορτάζει τα γενέθλια της 50χρονης δημάρχου, της «Μάμα» Νίνας, ο Μπίκοβ δίνει το στίγμα της βουτηγμένες σε μια μαύρη ατμόσφαιρα ταινίας του. Παρά τις αντιρρήσεις της γυναίκας του και των γονιών του, ο Ντίμα αναλαμβάνει, στη διάρκεια μιας νύχτας όπου εκτυλίσσεται η ταινία, σε σκηνές δοσμένες με γοργό ρυθμό και ένα σασπένς στο στιλ του θρίλερ, να σώσει, αν μπορεί, τους ένοικους από την καταστροφή, προσπαθώντας να πείσει τη δήμαρχο και τους αφοσιωμένους σ’ ένα ξέφρενο γλέντι καλεσμένους της, να κάνουν κάτι για τους ένοικους, αν και, γι’ αυτούς, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ένας, δεν αξίζουν τίποτα. Η επιμονή, η αθωότητά του και η σύγκρουσή του με το διεφθαρμένο σύστημα φέρνουν στο νου τις «ρόδινες» ταινίες του Φρανκ Κάπρα, με τον αισιόδοξο ήρωα που ερμήνευε ο Τζίμι Στιούαρτ, αν και εδώ, ο ήρωας μοιάζει περισσότερο με τον ντοστογιεφσκικό ήρωα του «Ηλίθιου» που αγωνιζόταν ενάντια σε μια το ίδιο διεφθαρμένη κοινωνία.
Με βάση ένα εξαιρετικό σενάριο που έγραψε ο ίδιος, με ωραία αναπτυγμένους χαρακτήρες, με μια κάμερα σε διαρκή κίνηση να ακολουθεί τα διάφορα πρόσωπα και με το ίδιο έξοχες εικαστικά σκηνές (με μουντά χρώματα που δημιουργούν μια αλλόκοτη, εξωγήινη αίσθηση στο τοπίο και στους χώρους), ο Μπίκοβ έφτιαξε ένα είδος κατάδυσης σε μια κόλαση χωρίς πουργατόριο, μια ταινία καταπέλτης ενάντια στο νέο-καπιταλιστικό σύστημα που κυριαρχεί στη Ρωσία του Πούτιν, δείχνοντας πως ο νέος ρωσικός κινηματογράφος έχει αποκτήσει έναν ακόμη σημαντικό σκηνοθέτη.
** Με το κεφάλι ψηλά
La tete haute. Γαλλία, 2015. Σκηνοθεσία: Εμανουέλ Μπερκό. Σενάριο: Εμανουέλ Μπερκό, Μάρσια Ρομάνο. Ηθοποιοί: Κατρίν Ντενέβ, Ροντ Παραντό, Μπενουά Μαζιμέλ, Σάρα Φορεστιέρ. 120΄
Με τη βία των εφήβων στη σύγχρονη Γαλλία αλλά και τη σχέση μητέρας-γιου** καταπιάνεται η ενδιαφέρουσα ταινία, «Με το κεφάλι ψηλά» της Εμανουέλ Μπερτό. Η ταινία παρουσιάζει, με ένα στιλ που αντλεί από τον κοινωνικό ρεαλισμό (στο νου έρχονται οι ταινίες των Νταρντέν) τις προσπάθειες αφοσιωμένων κοινωνικών λειτουργών Γαλλίας να βοηθήσουν ανήλικους εγκληματίες. Στο επίκεντρο, ο νεαρός προβληματικός ήρωας, Μαλόνι (αποκάλυψη ήταν ο νεαρός πρωτοεμφανιζόμενος πρωταγωνιστής της, Ροντ Παραντό), που πηγαινοέρχεται σε ειδικούς χώρους κοινωνικής συμπαράστασης (μια φορά και στη φυλακή), με τη τζάνκι μητέρα του, στην αρχή της ταινίας, να τον παραδίδει, σε ηλικία 6 χρονών, στο δικαστήριο, αποκαλώντας τον «τέρας». Η Κατρίν Ντενέβ ερμηνεύει την καλή, είδος Μητέρας Τερέζας, δικαστίνα, που κάνει ότι μπορεί, μαζί με τον κοινωνικό λειτουργό που ερμηνεύει ο Μπενουά Μαζινέλ, για να βοηθήσει τον τινέιτζερ Μαλόνι να βρει το δρόμο του. Κάτι που η ταινία δεν μας αποκαλύπτει, αφήνοντας το φινάλε ανοιχτό σε διάφορες, μαζί και αισιόδοξες, ερμηνείες.
