Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ ανακοίνωσε με ανακούφιση την επίτευξη συμφωνίσς Ε.Ε.-Τουρκίας. Έπειτα από πολύωρες διαπραγματεύσεις προκύπτει μια ομόφωνη σύμπλευση των κρατών-μελών να σφραγίσουν τα μονοπάτια ροής των παράνομων μεταναστών με την αμέριστη βοήθεια της Τουρκίας.
Αποτελεί στοίχημα η εφαρμογή μιας πολύπλοκης διαδικασίας και η Τουρκία να καλείται να δείξει το ευρωπαίκό της χαρακτήρα. Η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ υπήρξε αρκετά γενναιόδωρη προσφέροντας την πολυπόθητη βίζα και το άνοιγμα των κεφαλαίων ένταξης, αλλά η γείτονα χώρα πρέπει να βελτιώσει θεαματικά τον ελεγκτικό της μηχανισμό για τον εντοπισμό των διακινητών.
Από την άλλη πλευρά υπάρχουν και επικριτές που φοβούνται ότι οι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ελλάδα θα επιχειρήσουν μέχρι την Κυριακή να περάσουν τα σύνορα. Επίσης ο χρόνος που θα έχει η χώρα μας για την καταγραφή, να εξετάσει ξεχωριστά καθε μία από τις αιτήσεις ασύλου, να παράσχει δικηγόρο και να εγγυηθεί δίκαιη αντιμετώπιση των προσφύγων, δεν θα ξεπερνά τις 36-48 ώρες. Η αποτελεσματική λειτουργία κρατικών θεσμών και στις δύο πλευρές του Αιγαίου, με ταυτόχρονη αμοιβαία συνεργασία και εμπιστοσύνη, είναι το κλειδί της επιτυχίας του εγχειρήματος.
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας, όπως τονίζονται στο κείμενο της κοινής δήλωσης των δύο πλευρών, είναι:
– Όλοι οι παρανόμως εισερχόμενοι από την Τουρκία στην Ελλάδα από τις 20 Μαρτίου θα επιστρέφονται στην Τουρκία, βάσει του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου. Το μέτρο θα έχει προσωρινό χαρακτήρα, με στόχο να μπει τέλος στην παράνομη διακίνηση ανθρώπων και να αποκατασταθεί η δημόσια ασφάλεια. Όσοι φθάνουν σε ελληνικά νησιά θα ταυτοποιούνται διεξοδικά και οι αιτήσεις ασύλου θα εξετάζονται από τις ελληνικές αρχές, βάσει της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου, σε συνεργασία με τα Ηνωμένη Εθνη. Τουρκία και Ελλάδα, με βοήθεια από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, θα αναλάβουν όσες αμοιβαίες διατυπώσεις χρειάζονται.
– Για κάθε Σύρο ο οποίος θα επιστρέφεται στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος ομοεθνής του θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην Ε.Ε., βάσει των κριτηρίων του ΟΗΕ. Προτεραιότητα θα έχουν όσοι δεν έχουν προσπαθήσει ποτέ να εισέλθουν παράνομα στην Ε.Ε. Η Ευρώπη σημειώνει ότι θα δημιουργήσει 72.000 θέσεις για μετεγκαταστάσεις (18.000 παλιές θέσεις και 54.000 καινούργιες).
– Η Τουρκία θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για αποφυγή της παράνομης μετανάστευσης, είτε μέσω θαλάσσιας είτε μέσω χερσαίας οδού, προς την Ε.Ε. και θα συνεργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση με τα γειτονικά κράτη.
– Οταν οι παράτυπες ροές μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. θα έχουν σταματήσει ή τουλάχιστον μειωθεί εξαιρετικά, θα δημιουργηθεί μηχανισμός μετεγκατάστασης σε εθελοντική βάση, με εθελοντική συμμετοχή όσων κρατών-μελών επιθυμούν.
– Θα υπάρξει επιτάχυνση του οδικού χάρτη για την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν στην Ε.Ε. θα επιταχυνθεί, με ορίζοντα τα τέλη Ιουνίου 2016, υπό την προϋπόθεση ότι η Αγκυρα θα εκπληρώσει το σύνολο των προαπαιτούμενων δράσεων.
– Η Ε.Ε., σε στενή συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει την εκταμίευση των 3 δισ. ευρώ για τις εγκαταστάσεις των προσφύγων στην Τουρκία έως τα τέλη Μαρτίου. Οταν οι εν λόγω πόροι θα τελειώνουν και η τουρκική πλευρά θα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, θα κινηθεί διαδικασία εκταμίευσης άλλων 3 δισ. Μέχρι το τέλος του 2018.
– E.Ε. και Αγκυρα χαιρετίζουν την αναβαθμιζόμενη τελωνειακή ένωση των δύο πλευρών.
– Οι δύο πλευρές επαναβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους για επανενεργοποίηση της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. Χαιρετίζουν το άνοιγμα του κεφαλαίου 17 και επισημαίνουν ότι το κεφάλαιο 33 θα ανοίξει εντός του εξαμήνου της ολλανδικής προεδρίας.
– Ε.Ε. και Άγκυρα θα εργαστούν από κοινού για τη βελτίωση της ανθρωπιστικών συνθηκών στη Συρία, ειδικά σε περιοχές κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, ώστε να μπορούν οι τοπικοί πληθυσμοί να ζουν εκεί με ασφάλεια.
