Του Νίκου Παλιατσέα (nikospaliatseas@gmail.com)
Κάθε κοινωνία εκτρέφει τις δικές της αντιστάσεις και τους δικούς της τρόπους χειρισμού των «καινών δαιμονίων». 1
Ο Γάλλος Ζαν Νουβέλ (από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες της σύγχρονης εποχής, όπως ο N. Φόστερ ή η Ζαχά Χαντίντ που πρόσφατα έφυγε από τη ζωή) ήρθε για τα εγκαίνια μιας έκθεσης έργων του στην Αθήνα. Συγκεκριμένα στην γκαλερί Gagosian2 στο Κολωνάκι παρουσιάζονται τα έργα του «Triptyques» (Τρίπτυχα), δηλαδή μια σειρά από καθρέφτες σε περιορισμένο αριθμό κομματιών, και το γλυπτό «Boite a outils» (Εργαλειοθήκη).
«Το εσωτερικό στους καθρέφτες είναι αυτό που τους προσδίδει νόημα. Είναι σαν να δημιουργούν παράλληλους ονειρικούς κόσμους.
Δεν είναι ποτέ ξεκάθαρα τα πράγματα με αυτούς τους καθρέφτες. Πρόκειται για ένα σύστημα ναρκισσισμού: Αιχμαλωτίζουν την ομορφιά»
Ζαν Νουβέλ3
Ενώ με πρωτοβουλία της γκαλερί επιτεύχθηκε η σημαντική αυτή παρουσία του δημιουργού στην Ελλάδα, δεν έγινε, ίσως λόγω της ιδιαίτερα σύντομης παραμονής του, ανάλογη προβολή από την επίσημη πολιτεία σε μια τέτοιου βεληνεκούς προσωπικότητα, ούτε άλλες κατάλληλες ενέργειες, όπως διάλογος για ανταλλαγή ιδεών κ.λπ. από την αρχιτεκτονική κοινότητα. Η προσέγγιση με τον Ζαν Νουβέλ, λόγω της δεσπόζουσας θέσης του στο διεθνές αρχιτεκτονικό – κατασκευαστικό γίγνεσθαι, μόνο οφέλη θα προσκόμιζε στο σημερινό στείρο επενδυτικό κλίμα. Κυρίως όμως η μέθεξη της κοινωνίας με το αισθητικό σύμπαν του Ζαν Νουβέλ θα την έφερνε πιο κοντά στη σύγχρονη πλανητική πρωτοποριακή αρχιτεκτονική, στη σχεδόν απόλυτη έκφρασή της.
Με αφορμή λοιπόν την παρουσία του δημιουργού σην Αθήνα, ενδεικτικά γίνεται παρακάτω παράθεση φωτογραφιών δύο διαφορετικών σχεδιασμών, αφ’ ενός από το τελευταίο έργο του Ζαν Νουβέλ στο Παρίσι για τη νέα Φιλαρμονική με προϋπολογισμό 386.500.000 € και αφ’ ετέρου από το αντίστοιχο έργο του Ρέντζο Πιάνο για το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Νιάρχου στην Αθήνα που περιλαμβάνει την Εθνική Λυρική Σκηνή, την Εθνική Βιβλιοθήκη και το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος με προϋπολογισμό 596.000.000 €.
La Philharmonie de Paris 2015.
Όπου διακρίνονται τα εκατοντάδες χιλιάδες πλακίδια σε σχήματα πουλιών που διακοσμούν τις εξωτερικές επιφάνειες.
Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Νιάρχου 2016. Όπου διακρίνεται το πρωτοποριακό βιοκλιματικό στέγαστρο
Η ιδέα της ωραιότητας και της πρωτοπορίας είναι το ζητούμενο κι από τους δύο δημιουργούς, όπως επίσης και η λειτουργικότητα που φαίνεται πιο κάτω στο εσωτερικό στις δύο αίθουσες συναυλιών:
La Philharmonie de Paris, 2015
Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Νιάρχου 2016
Την αρχαία εποχή, «στις περισσότερες δημοκρατικές πόλεις η ανέγερση κάθε μεγάλου δημόσιου κτηρίου αποφασιζόταν στη λαϊκή συνέλευση. Στα ολιγαρχικά κράτη, το ζήτημα συζητιόταν μόνο από τις ανώτερες τάξεις».4 Στη σύγχρονη εποχή, στην Ελλάδα, πέρα από τους χρονοβόρους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, κυρίως καθορίζεται από τους ιδιώτες το αισθητικό, λειτουργικό, περιβαλλοντικό αύριο και η πολιτιστική ταυτότητα της χώρας. Η επιτελεστικότητα του κάθε έργου θα φανεί με το χρόνο, όμως σημαίνουσα σημασία έχει η ευαισθησία της κοινωνίας και το πόσο ευεπίφορη είναι στα «στα καινά δαιμόνια».
Σημειώσεις
1. Κωνσταντίνος Τσουκαλάς. Η επινόηση της ετερότητας. Εκδόσεις Καστανιώτη.
2. Η έκθεση γίνεται μέχρι τις 30/7 στην γκαλερί Gagosian Μέρλιν 3 Κολωνάκι.
3. Από συνέντευξη του Ζαν Νουβέλ στις 6.6.16 στην «Καθημερινή».
4. «Οι διανοούμενοι στην αρχαία και Ελληνιστική Ελλάδα» Τ.Β. Μπλαβάτσκαγια, Ακαδημία ΕΣΣΔ, Εκδόσεις Μνήμη.
