Της Ζωής Τόλη
Θέατρο «Μικρό Γκλόρια», «Ξανθίππη» του Γιώργου Α. Χριστοδούλου, σκηνοθεσία Κωστή Παπαϊωάννου, πρωταγωνίστρια Ματθίλδη Μαγγίρα, εκπληκτικός συνδυασμός. Ευφυές κείμενο, εμπνευσμένη σκηνοθεσία, χυμώδης ερμηνεία. Λόγος ευαίσθητος, άμεσος, ανατρεπτικός, προικισμένος με πολλά λυρικά στοιχεία.
Ένας μονόλογος-πολιτισμικό μανιφέστο (Καλλιόπη Ξυπνητού: θεατρολόγος), ολοκληρωμένος με χιούμορ, δροσερός, καυστικός, διανθισμένος με έντονα φιλοσοφικά στοιχεία, παραγωγικός, σε τοποθετεί μέσα στο δραματικό ιστό ταχύτατα.
Ο νοηματικός άξονας του σπουδαίου αυτού θεατρικού έργου αφορά τη ζωή και το τέλος του Σωκράτη μέσα από τα βιώματα της Ξανθίππης, της δεύτερης γυναίκας του, η οποία φαίνεται να παίρνει εκδίκηση για όλες τις γυναίκες που έζησαν στη σκιά σπουδαίων ανδρών. Ο Σωκράτης κατηγορήθηκε ότι δίδασκε νέους δαίμονες (νέες θεότητες) και ότι διέφθειρε τους νέους, ενώ τους δίδασκε την αλήθεια και το σεβασμό στους θεούς και τους θεσμούς.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης βλέπεις μια γυναίκα να αξιώνει σεβασμό και εκτίμηση για τις όποιες ταλαιπωρίες υπέστη, μια περσόνα με διαχρονική αξία να παραπονιέται γιατί η Ιστορία -επιφανειακά κρίνοντας- τη χαρακτήρισε δύστροπη, μέγαιρα και ανυπόφορη ζηλιάρα. Θα έλεγε κανείς ότι λειτουργεί σαν πρόδρομος της γυναικείας χειραφέτησης. Τι ζητάει; Απλώς να φύγει το στίγμα από πάνω της και να δικαιωθεί για τον προσωπικό της αγώνα, γιατί, όπως λέει και το κείμενο: «Ξέρεις τι είναι να κάνεις παιδιά με φιλόσοφο και μάλιστα άνεργο;».
Μέσα από το κείμενο παρουσιάζονται τα σημαντικά επεισόδια της ζωής του Σωκράτη και οι σχέσεις του με ιστορικά πρόσωπα, όπως ο Περικλής, η Ασπασία, ο Αλκιβιάδης, ο Κρίτων, η Μυρτώ και άλλα πολλά. Ο δραματικός αυτός μονόλογος με έντονα στοιχεία κωμικοτραγικά στοιχειοθετεί μια παράσταση ρέουσα, συγκινητική, ζουμερή, πλούσια σε συναισθήματα ανθρωπιάς και αυτοπροσδιορισμού, ειλικρινή στις προθέσεις της και ικανή να προβληματίσει.
Η κίνηση της Ματθίλδης Μαγγίρα και το υποβλητικά μοντέρνο σκηνικό έδωσαν ώθηση στο ρόλο, συμβολίζοντας τη δυσκολία να είσαι γυναίκα φιλοσόφου και να μην μπορείς να απολαύσεις τη γνώση και την παρέα του, κάτι που όλοι οι άλλοι γεύονταν. Περιγράφονται καθημερινές συνήθειες, εξωσυζυγικές σχέσεις και ιδιοτροπίες με τρόπο ενίοτε γλαφυρό, αρκετές φορές όμως με δωρικό τρόπο. Δίκη, απολογία, κώνειο, συνάντηση ζευγαριού στη φυλακή παρουσιάζονται με γλυκύτητα για τις ανθρώπινες στιγμές του Σωκράτη και αποκαλύπτουν την τρυφερότητα και αγάπη της Ξανθίππης στο φιλόσοφο και τα παιδιά τους.
Η σκηνοθεσία ευρηματική, νευραλγική, ισορροπεί το δραματικό με το κωμικό με τελετουργικό τρόπο, χωρίς υπερβολές, με μέτρο -ελάχιστα στοιχεία επιθεωρησιακά και stand up comedy-, ντύνει το έργο με το μανδύα ενός εικαστικού πίνακα με πινελιές αρχαίας ελληνικής αύρας. (Εξαιρετικά τα σκηνικά και τα κοστούμια της Πολυτίμης Μαχαίρα). Όλο αυτό φωτίζει την πρωταγωνίστρια ως μια αέρινη αλλά και γήινη παρουσία, έντονη και συνάμα ήρεμη δύναμη, μια γυναίκα έμπειρη αλλά και ώριμη συναισθηματικά, που στο τέλος του έργου ακούγεται να λέει -με πολιτική απόχρωση και σεβασμό στην αξία του ανθρώπου- ότι «οι εξουσίες δεν συνετίζονται, ανατρέπονται».
Η επιστημονική επιμέλεια και επιμέλεια προγράμματος του δρος Κώστα Καλαχάνη, η κινησιολογία της Χρυσηίδος Λατζιβίρη, η μουσική του Ν. Βασιλείου, οι φωτισμοί του Θωμά Οικονομάκου συνετέλεσαν στην απόδοση ενός εξαιρετικού θεατρικού εγχειρήματος που τολμώ να αποκαλέσω «μάθημα ζωής».
Αξίζει κάποιος να παρακολουθήσει αυτήν τη σπουδαία δραματική κωμωδία.
