Η Gazprom,ο ρωσικός γίγαντας του φυσικού αερίου από καιρό έπαιζε διπλό ρόλο: ως »εργαλείο»του Κρεμλίνου για την εξωτερική πολιτική και ως σημαντική πηγή φορολογικών εσόδων για την κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν.Τώρα αλλάζει σιγά-σιγά ταυτότητα και προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα.
Η Gazprom έχει από καιρό συνηθίσει να υπαγορεύει όρους λόγω του μεγέθους της και παρέχει περίπου το 30% του αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.Αλλά μια πτώση 70 % των κερδών της,οδηγεί τη ρωσική εταιρεία σε ένα αγώνα για την προστασία του μεριδίου στην αγορά του νέου «χρυσού»,του φυσικού αερίου.Η Gazprom δεν είναι πλέον ένα ισχυρό διπλωματικό εργαλείο σε μια εποχή όταν οι πελάτες έχουν πολλές περισσότερες επιλογές.
Μέχρι το 2025, λέει η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA), οι εισαγωγές φυσικού αερίου από την ΕΕ θα αντιπροσωπεύουν το 77%της κατανάλωσης του, από το 63% που είναι τώρα. Η Gazprom δεν είναι η μόνη πηγή που θα προμηθεύει την Ευρώπη με εκείνες τις πρόσθετες εισαγωγές.
Έρχονται οι αμερικανικές εταιρείες που θα παρέχουν υγροποιημένο φυσικό αέριο από σχιστόλιθο στις ευρωπαϊκές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το επόμενο έτος. »Αυτή η μορφή φυσικού αερίου θα αποτελέσει πολύ σημαντική ευκαιρία για τους ευρωπαίους καταναλωτές να δυναμώσουν τα χέρια τους, «λέει ο Fatih Birol, εκτελεστικός διευθυντής της IEA. Οι εξαγωγές των ΗΠΑ μπορεί να αποτελούν πάνω από το μισό των ευέλικτων όγκους υγρού φυσικού αερίου με προορισμό την Ευρώπη μέχρι το 2020, λέει ο Φίλιπ Olivier, διευθύνων σύμβουλος της Engie Global LNG. «Ευέλικτo» σημαίνει το φυσικό αέριο μπορεί να αποσταλεί οπουδήποτε.
Δεν είναι μόνο η Αμερική. Η μάχη μεταξύ του αμερικανικού αερίου με το ρωσικό φυσικό αέριο, το αλγερινό φυσικό αέριο, και της Μέσης Ανατολής αναμένεται ανελέητη. ,δηλώνει ο Διευθύνων Σύμβουλος της TOTAL,Patrick Pouyanné δήλωσε τον Οκτώβριο.
Η απάντηση της »ρώσικης αρκούδας» ήταν να δώσει περισσότερη προσοχή στις ανάγκες των πελατών, ανακοινώνοντας σχέδια για τον αγωγό που θα μεταφέρει φυσικό αέριο απευθείας στην ΕΕ και πιέζει για να διευθετήσει την αντιμονοπωλιακή αξίωση της ΕΕ που θα μπορούσε να κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια.
Όλα αυτά συμπληρώνουν τις προσπάθειες της Ρωσίας να μειώσει τις εντάσεις με τη Δύση πάνω από την Ουκρανία και την ενίσχυση της συνεργασίας για την καταπολέμηση των τρομοκρατών στη Συρία. Οι προσπάθειες αυτές είχαν περιορισμένη επιτυχία, αλλά η Ρωσία είναι επίμονη. «Η θέση της Gazprom και της ρωσικής πλευράς γίνεται ευέλικτη υπό το πρίσμα της μεταβαλλόμενης κατάστασης, την προάσπιση των συμφερόντων μας, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής πλευράς,» λέει ο Πρώτος Αναπληρωτής Υπουργός Ενέργειας Alexey Teksler.
Η θέση της Gazprom και της ρωσικής πλευράς γίνεται ευέλικτη υπό το πρίσμα της μεταβαλλόμενης κατάστασης,και κινείται σε σκοινί ισορροπίας μεταξύ της προάσπισης των συμφερόντων της και των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής πλευράς. «Στον απόηχο της κρίσης στην Ουκρανία, το φυσικό αέριο αποτελεί δεσμός αίματος τόσο για την ΕΕ και τη Ρωσία. Το σίγουρο είναι η Ρωσία έχει ανάγκη την αγορά φυσικού αερίου της ΕΕ όσο-αν όχι περισσότερο από ό, τι η ΕΕ χρειάζεται το ρωσικό φυσικό αέριο.
Τα περιθώρια της Gazprom για ελιγμούς είναι περιορισμένα. Όλο το φυσικό αέριο για την Ευρώπη μεταφέρεται μέσω αγωγού, που σημαίνει ότι η Ρωσία δεν μπορεί να το εκτρέψει σε άλλες αγορές. Η σύνδεση με την Κίνα αναμένεται να κατασκευαστεί μετά το 2019. Η Ρωσία είχε σχεδιάσει να μετατρέψει την Τουρκία σε έναν αγωγό προς την Ευρώπη αλλά αυτο κατέρρευσε όταν οι Τούρκοι έριξαν το ρωσικό πολεμικό αεροπλάνο κοντά σύνορα με τη Συρία, το Νοέμβριο.
Η παραδοσιακά σκληρή γραμμή του Κρεμλίνου προς τους πελάτες ήταν σε εφαρμογή το περασμένο έτος, όταν οι εντάσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ουκρανία οδήγησε στη χειρότερη παραβίαση των σχέσεων με τη Δύση μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. «Η Ευρώπη έχει χάσει,» για τον CEO της Gazprom Αλεξέι Μίλερ ανακοινώνοντας την συμφωνία για την προμήθεια φυσικού αερίου με την Κίνα. Είπε ακόμη νέα συμφωνία θα έρθει στο «προσεχές μέλλον» που θα επιτρέψει στη Ρωσία να ανακατευθύνει μέρος φυσικού αερίου που προορίζεται για την ΕΕ προς την Ασία.
Τον Ιανουάριο του 2015, ο Μίλερ δήλωνε στον επικεφαλή της ενέργειας της ΕΕ, Maroš Šefčovič, ότι η Gazprom θα κόψει τις αποστολές προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας, με τη λήξη του τρέχοντος συμβόλαιου του αγωγού το 2019. Αυτό θα αναγκάσει τους πελάτες για την κατασκευή νέων αγωγών. «Εμείς δεν λειτουργούμε έτσι,» δήλωσε ένας ξαφνιασμένος Sefcovic στους δημοσιογράφους στη Μόσχα.
Αλλά από την άνοιξη, η πίεση έχει αυξηθεί για την Gazprom. Η βουτιά των τιμών του φυσικού αερίου έχει αρχίσει να »δαγκώνει».Η Gazprom αναμένει τα έσοδα στην Ευρώπη το 2016 να είναι μειωμένα κατά 16%, το χαμηλότερο σε 11 χρόνια. Η παραγωγή φέτος θα πέσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, λόγω της αδύναμης ζήτησης, κυρίως από την Ουκρανία, η οποία δεν αγοράζει πολύ.
Ο Αλεξέϊ Μίλερ αναγκάστηκε δημοσίως να υπαναχωρήσει από τις απειλές να σταματήσουν τις αποστολές μέσω της Ουκρανίας μετά το 2019. Η Gazprom είναι έτοιμη να ενδίδει σε κλήσεις από τους Ευρωπαίους πελάτες για μεγαλύτερη ευελιξία των τιμών. Σιγά-σιγά, η Gazprom είναι αρχίζει να λειτουργεί σαν μια κανονική εταιρεία που »χτίζει» τις σχέσεις με τους πελάτες της,απορρίπτοντας τους δεσμούς του παρελθόντος.
