Στο Ίδρυμα Ακατερίνης Λασκαρίδη
Ένα ξύλο από το σκαρί του διάσημου ναυαγίου των Αντικυθήρων, αντλίες νερού, άγκυρες, καρφιά, ένα χρυσό δαχτυλίδι και τμήμα ανθρώπινου σκελετού που ανελκύστηκαν από το βυθό παρουσιάζονται πρώτη φορά σε μια έκθεση που θα εγκαινιάσει αύριο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος στο Ίδρυμα Λασκαρίδη, Ακτή Μουτσοπούλου και ΙΙας Μεραρχίας στον Πειραιά.
«Φανταστείτε το βυθό της θάλασσας ως μια βιβλιοθήκη, κάθε ναυάγιο ως ένα βιβλίο και κάθε αρχαιότητα από τα πλοία αυτά ως μια σελίδα. Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων είναι ένα από αυτά τα βιβλία και η ανασκαφή του το προσεκτικό διάβασμά του. Η Μεσόγειος περιλαμβάνει ένα εκατομμύριο ναυάγια, «βιβλία» που αν το επέτρεπε η τεχνολογία θα ήθελα να τα διαβάσω όλα», είπε στη συνέντευξη Τύπου ο αρχαιολόγος Μπρένταν Φόλεϊ από το αμερικανικό Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole, που μετέχει στη σπουδαία αυτή έρευνα, μαζί με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Η παρομοίωση του βυθού με βιβλιοθήκη σχετίζεται με το χώρο της έκθεσης, την ιστορική βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Λασκαρίδη με τους 320.000 τόμους και τις σημαντικές συλλογές λογοτεχνικών και ιστορικών αρχείων. Στον πρώτο όροφο της βιβλιοθήκης στήθηκε η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων – Οι νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις».
Η Εφορεία επέλεξε 30 αντικείμενα, από τις πρόσφατες έρευνες που έγιναν στο περίφημο ναυάγιο του 1ου αι. π.Χ., απ΄ όπου προέρχεται και ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων.
Η προίσταμένη της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωσι εξήγησε γιατί το ναυάγιο αυτό είναι μοναδικό: «Η μεταφορά αγαλμάτων την εποχή εκείνη ήταν πολύ γνωστό φαινόμενο. Όλοι οι πλούσιοι Ρωμαίοι παράγγελναν αγάλματα, πρωτότυπα ή αντίγραφα, από την Ανατολή για να διακοσμήσουν επαύλεις στις ακτές της Ιταλίας. Με το «μεράκι» να αποτυπώνουν τον ελληνικό τρόπο ζωής, έγιναν άθελά τους Έλληνες, «εξελληνίστηκαν». Παρόμοιο ναυάγιο δεν έχει βρεθεί ακόμα στα ελληνικά νερά που να κάνει αυτή τη μεταφορά των αγαλμάτων. Το ναυάγιο των Αντικυθήρων είναι γι’ αυτό το λόγο μοναδικό».
Η έρευνα στο βυθό υπολογίζει η κ. Σίμωσι πως θα κρατήσει άλλα τρία-τέσσερα χρόνια. Έπειτα, η ίδια και ο κ. Φόλεϊ είπαν πως θα βάλουν πλώρη για τον κόλπο του Ναβαρίνου.
«Εκεί πιστεύουμε ότι θα βρούμε σημαντικά κομμάτια από την ιστορία της Ελλάδας», είπε και με την ευκαιρία έκανε μια σύνοψη των τελευταίων ευρημάτων στα Αντικύθηρα.
Ανέφερε ότι εντοπίστηκε και δεύτερο ναυάγιο, περίπου 300 μ. από το πρώτο, αλλά η έρευνά του δεν είναι μέσα στις άμεσες προτεραιότητες του προγράμματος. «Δεν θα επικεντρωθούμε στο δεύτερο ναυάγιο, πρώτα θα ολοκληρώσουμε την έρευνα στο πρώτο, που πιστεύω ότι θα φέρει στο φως κι άλλα πράγματα, όχι μόνο αντικείμενα, αλλά και ό,τι έχει σχέση με τη δομή του πλοίου, τους εμπορικούς δρόμους, τη ναυτιλία της εποχής. Δεν ξέρω αν έχει και την ίδια σημασία το δεύτερο ναυάγιο, μπορεί να ήταν κάποιο βοηθητικό σκάφος» είπε.
Και εξήγησε ότι τα δύο δόρατα που έχουν βρεθεί (ένα το 2014 που έχει ήδη συντηρηθεί και το δεύτερο φέτος, το οποίο θα εκτεθεί ασυντήρητο μέσα σε λεκάνη με νερό) δεν θα μπορούσαν να ανήκουν στους επιβάτες του πλοίου. Είναι χάλκινα, μασίφ και πολύ βαριά.
«Υπάρχουν πολλά αρχαία αγάλματα που κρατούσαν δόρυ. Η θεά Αθηνά κρατούσε δόρυ. Μπορεί να βρεθεί άγαλμα της Αθηνάς…».
Το πιο εντυπωσιακό είναι βέβαια ο ανθρώπινος σκελετός που εντοπίστηκε φέτος, γιατί είναι «ο πρώτος σκελετός αρχαίου ναυαγίου στη Μεσόγειο από την εποχή που άρχισε η έρευνα του DNA», τόνισε ο κ. Φόλεϊ, ο οποίος προσβλέπει στην ανθρωπολογική έρευνα που θα γίνει σε εξειδικευμένα εργαστήρια στην Κοπεγχάγη.
Την έκθεση, που θα διαρκέσει ένα μήνα (με ελεύθερη είσοδο για το κοινό), συμπληρώνει μια ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, που φέρει την υπογραφή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
