Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Σπαραχτική εικόνα της κατάστασης της γυναίκας στην Αλγερία παρουσιάζει η ταινία «Στην ηλικία μου ακόμη κρύβομαι για να καπνίσω» της Αλγερινής ηθοποιού/σκηνοθέτριας Ραϊάνας, που είδαμε στο διαγωνιστικό τμήμα του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης.
Σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο, εκεί όπου οι άντρες ελέγχουν τα πάντα, τοποθετώντας τη γυναίκα στη «θέση» της (δηλαδή να είναι υποχείριο και να υπακούει στις διαταγές του αρσενικού, όπως βλέπουμε σε μια από τις πρώτες σκηνές, όταν ο σύζυγος φτάνει και κυριολεκτικά ρίχνει τη γυναίκα του κάτω για μια γρήγορη, άχαρη συνουσία), οι γυναίκες στο Αλγέρι έχουν βρει τη δική τους διέξοδο: να μαζεύονται στο χαμάμ (αξίζει να αναφέρω πως όλες αυτές οι σκηνές γυρίστηκαν στο Μπέη Χαμάμ της Θεσσαλονίκης, με την Ελλάδα να είναι συμπαραγωγός μαζί με τη Γαλλία), τη μέρα που αυτό είναι αποκλειστικά για τις γυναίκες, και να μιλάνε, να συζητούν, να αστειεύονται, ακόμη και να μαλώνουν, και, βέβαια, όπως υποδεικνύει και ο τίτλος, να κρύβονται για να καπνίσουν.
Οι συναντήσεις τους περιλαμβάνουν όλα όσα τις ενδιαφέρουν: από τη σεξουαλική ζωή τους (με πολλές μάλιστα αθυροστομίες) και τη σχέση τους με τους άντρες, μέχρι το Κοράνι και τη Βίβλο. Παράλληλα, όμως, οι γυναίκες έχουν αποφασίσει να κρύψουν στο χαμάμ μια παντρεμένη γυναίκα, έγκυο από άλλο άντρα, που ετοιμάζεται να γεννήσει. Αυτός είναι και ο λόγος που κάποια στιγμή οι εξαγριωμένοι συγγενείς, μαζί με φανατικούς θρήσκους άντρες, μαζεύονται έξω από το χαμάμ, έτοιμοι να εισβάλουν και να σκοτώσουν την άπιστη γυναίκα. Οι γυναίκες θα βρουν μια έξυπνη (εμπνευσμένη από την ελληνική μυθολογία) λύση, τα πράγματα όμως θα πάρουν μιαν άλλη, απρόσμενη, τραγική πορεία.
Η Ραϊάνα δίνει μια ελαφριά νότα στο πρώτο μέρος της ταινίας, με τις γυναίκες να σχολιάζουν, να κοροϊδεύουν ή και να επαινούν τις σεξουαλικές ικανότητες των αντρών τους, να πλένουν και να φροντίζουν τα μικρά παιδιά τους (ένα μικρό κοριτσάκι πανικοβάλλεται όταν βλέπει το αίμα μιας γυναίκας σε περίοδο), καπνίζοντας, πίνοντας καφέ ή λεμονάδα. Ώσπου τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν μια πιο σοβαρή στροφή, όταν εμφανίζεται ο αδερφός του συζύγου της εγκύου και απειλεί να τη σκοτώσει.
Η ταινία, βασισμένη στο ομότιτλο θεατρικό έργο, κινείται με ένα γρήγορο ρυθμό, με εικόνες συχνά πανέμορφες, και με όλες τις γυναίκες να δίνουν εκπληκτικές ερμηνείες, σε ρόλους αρκετά δύσκολους, πρέπει να πω. Αυτό που κατάφερε η Ραϊάνα είναι να φτιάξει μια ταινία άλλοτε χαρμόσυνη, άλλοτε συγκινητική και άλλοτε δραματική, ταινία ταυτόχρονα φεμινιστική, γυρισμένη με πάθος, ειλικρίνεια και έμπνευση.
* Στον Θόδωρο Αγγελόπουλο ήταν αφιερωμένη η φετινή έκθεση του Φεστιβάλ, με φωτογραφίες από τη γνωστή, εξαίρετη φωτογράφο Νέλλη (Τραγουστή), με τον τίτλο «Πρόσωπα και χώροι», που τα εγκαίνιά της έγιναν χθες το βράδυ στην προβλήτα Α’ του λιμανιού (πρώην Αποθήκη Στρατού). Η έκθεση καλύπτει μια σειρά από φωτογραφίες που αφορούν τα γυρίσματα της τελευταίας ολοκληρωμένης ταινίας του, «Η σκόνη του χρόνου», και που εκτός από τον Αγγελόπουλο καλύπτουν και τους βασικούς ηθοποιούς του (Γουίλεμ Νταφόε, Μπρούνο Γκανς και Ζιλιέτ Μπινός).
Φωτογραφίες παρμένες άλλοτε στη Γερμανία (και βασικά στο Βερολίνο) και άλλοτε στη Θεσσαλονίκη (και συγκεκριμένα στην ίδια προβλήτα όπου γίνεται η έκθεση), όπου γυρίστηκε το μεγαλύτερο τμήμα της ταινίας. Φωτογραφίες εξαιρετικές, όμορφες, που συλλαμβάνουν ακριβώς την αίσθηση (μαζί και την αγωνία) του γυρίσματος, που η Νέλλη γύρισε με ξεχωριστή αγάπη και μεράκι.
