Συνοδεία χιλιάδων τζιτζικιών ξετυλίγεται το ασπρόμαυρο σύμπαν, οι ελάχιστοι αλλά και οι απέραντοι τόποι καταφυγής, του ζωγράφου Γιώργου Ξένου στην έκθεσή του που είδαμε στα χτεσινά εγκαίνια της στο Μέγαρο Μουσικής.
Στη λεγόμενη Υπηρεσιακή Αυλή του Μεγάρου, που παραπέμπει σε βιομηχανικό χώρο, ύψους 11 μέτρων, η Αννα Καφέτση έστησε με αρχιτεκτονική λιτότητα, τα 102 έργα του καλλιτέχνη που ξεκινούν από την περίοδο της δημιουργίας του στο Βερολίνο και καταλήγουν στο σήμερα. Μια ελεγεία αποτυπωμένη με μελάνη σε λευκό χαρτί είναι όλη η έκθεση, με τίτλο “Γιώργος Ξένος. Τόποι περισυλλογής» (διάρκεια μέχρι τις 5 Μαρτίου 2023). Με αυτή, τοAnnexM του Μεγάρου ολοκληρώνει τον κύκλο των μονογραφικών εκθέσεων δοκιμιακού χαρακτήρα του 2022.
Στην έκθεση αυτή ο Γιώργος Ξένος άνοιξε το αρχείο του και παρουσιάζει ολόκληρες τοιχογραφίες μεγάλων διαστάσεων που συγκροτούνται από πολύπτυχα και εγκαταστάσεις παίζοντας διαρκώς με το ανοικτό και το κλειστό, το κρυφό και το φανερό, το μέσα και το έξω. Σχέδια σε πολυάριθμες παραλλαγές επαναλαμβανόμενα κραυγάζουν το αδιέξοδο και την μηδαμινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Οι αρχειακοί τόποι των έργων του Ξένου μαζί και τα βίντεο που τράβηξε με το κινητό όπως αυτά παρουσιάζονται “δημιουργούν διακριτές νησίδες τάξης και μαζί αταξίας στον εκθεσιακό χώρο, που γεννούν πολλαπλές ερμηνείες, εσωτερικές διαδρομές σκέψης και σιωπής, μια λαχτάρα για μνήμη και αναγωγή στην αρχή” όπως επισημαίνει η Αννα Καφέτση που επιμελήθηκε την έκθεση.
Σύμφωνα με την ίδια: ”Στο κέντρο του τίθεται σε κυκλική διάταξη η υπερμεγέθης εικαστική εγκατάσταση Χώροι περισυλλογής από την οποία η έκθεση δανείζεται εν μέρει τον τίτλο της. Με πυρήνα τον εσωστρεφή αυτό κύκλο στοχασμού, που είναι επισκέψιμος από τον θεατή, η ίδια η έκθεση σχεδιάστηκε γύρω από την ιδέα ενός κλειστού/ανοιχτού αρχείου εικόνων, ήχων και εννοιών, που κρύπτεται και φανερώνεται, ως σκηνή και ως άβατο.
Δημόσιες «τοιχογραφίες” χωρίς όρια εναλλάσσονται με ζωγραφικές «μινιατούρες” και απροσπέλαστα αρχεία σχεδίων. Αρχετυπικές εικόνες του οίκου και άδειων εσωτερικών, λαβύρινθοι, άνθρωποι-αριθμοί, σκιές, κρυπτικές καταγραφές, γρίφοι, δημιουργούν μέσα από ατέρμονες επαναλήψεις, ανησυχητικές τοπογραφίες εγκλεισμού και διάνοιξης, περισυλλογής και κατάδυσης στον εαυτό, σε μαύρο/άσπρο. Το όνειρο ως ακατάληπτη γραφή σε εικόνες δεν ονειροπολεί, σκέπτεται. Κρύβει ιερόγλυφα του τραύματος και αποκαλύπτει φόβους και εμμονές. Το ακέφαλο σώμα μάς κοιτάζει από το βάθος του μαύρου καθρέφτη. Η ψυχαναλυτική ανάγνωση εγκαθίσταται μέσα στο πλήθος των θεατρικών σκηνών.
Γενεαλογίες μοναχικών σκεπτόμενων απέναντι στον μέλανα ήλιο και ανώνυμα πλήθη χωρίς πρόσωπο αλληγορούν καταστροφές της ιστορίας και την εξορία τους. Η αρχειακή τους συνθήκη κινητοποιεί έναν πολιτικό χώρο πέρα από το θέμα και την εικονογραφία. Η μπλε μινιατούρα, παράταιρη, μοναδική χωρίς αρχειακή οικογένεια ονομάζει το χρώμα. Και ο εξόριστος ποιητής μας παρατηρεί από το βάθρο.
Η έκθεση δεν επιβάλλει τη δική της ανάγνωση. Ούτε καν αυτή του δημιουργού του αρχείου. Θα ήθελε να αφήσει μόνους τους θεατές απέναντι στο έργο που τους κοιτάζει, να το αφήσει μόνο μαζί τους. Να περάσουν μέσα σε σιωπή δίπλα του σαν άλλη αρχειακή σειρά δίνοντας χρόνο στην περισυλλογή. Κι αυτή να είναι η δική της ηθική και πολιτική δήλωση».
