ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Ο αγώνας ενός πατέρα να πάρει την κηδεμονία των παιδιών του σε μια γραφειοκρατική μετα-κομουνιστική κοινωνία
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
*** ½ – Πατέρας
Otac/Father, 2020. Σερβία/Γαλλία/Γερμανία/Σλοβενία/Κροατία/Βοσνία, Ερζεγοβίνη. Σκηνοθεσία: Σρνταν Γκολούμποβιτς. Σενάριο: Σρνταν Γκολούμποβιτς, Σρνταν Κολίεβιτς, Όγκνγιεν Σβιλίτσιτς. Ηθοποιοί: Γκόραν Μπόγκνταν, Μπόρις Ισάκοβιτς, Νάντα Σάργκιν. 120΄
Με την καταστροφική γραφειοκρατία αλλά και την απάνθρωπο στάση των εταιριών απέναντι στους απολυμένους εργάτες στη μετά-σοβιετική σέρβικη κοινωνία, μέσα από το επικών διαστάσεων ταξίδι ενός πάμπτωχου πατέρα, καταπιάνεται στη συγκινητική, συναρπαστική, βραβευμένη στο Φεστιβάλ Βερολίνου (βραβείο κοινού και Οικουμενικό Βραβείο), ταινία του, «Πατέρας», ο Σέρβος σκηνοθέτης Σρνταν Γκολούμποβιτς («Η παγίδα», «Διασταυρούμενες ζωές»).
Η ταινία αρχίζει με μια γυναίκα, τη Μπιλιάνα (Νάντια Σάργκιν), να εμφανίζεται, μαζί με τα δυο ανήλικα παιδιά της, έξω από το εργοστάσιο από το οποίο απολύθηκε ο σύζυγός της, και όταν οι υπεύθυνοι αρνούνται να της δώσουν την αποζημίωση (η οικογένεια βρίσκεται στο όριο της πείνας) των δυο χρόνων μισθών που χρωστάνε στον άντρας της, αποφασίζει να αυτοπυρποληθεί.
Θα μεταφερθεί με εγκαύματα στο νοσοκομείο, ενώ ο άντρας της Νίκολα (ένας πολύ καλός Γκόραν Μπόγκνταν), που εργάζεται σποραδικά σ’ ένα δάσος, τρέχει, όταν ειδοποιείται, για να παραλάβει τα εγκαταλειμμένα του ανήλικα παιδιά, για να πληροφορηθεί πως τα έχει αναλάβει η πρόνοια με το δικαιολογητικό ότι, η φροντίδα και το σπίτι που τους παρέχει η οικογένεια, δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του κράτους – αν και, όπως μαθαίνουμε στη συνέχεια, ο πραγματικός λόγος είναι πως αυτό το εκμεταλλεύονται οι ίδιοι οι δημόσιοι υπάλληλοι που θέτουν τα παιδιά σε φροντίδα συγγενών ή φίλων για να εισπράττουν το κρατικό επίδομα.
Εδώ αρχίζει και η κύρια ιστορία της ταινίας, όταν ο Νίκολα, μη έχοντας βρει δικαίωση από τις τοπικές αρχές, αποφασίζει να κάνει ένα ταξίδι με τα πόδια μέχρι το Βελιγράδι, μια απόσταση 300 περίπου χιλιομέτρων, για να βρει δικαίωση, όπως πιστεύει, από τον υπεύθυνο υπουργό. Ένα ταξίδι μακρύ, κουραστικό, είδος ρόουντ-μούβι, που ο Γκαλούμποβιτς καταγράφει μέσα από εικόνες που μας αποκαλύπτουν το πρόσωπο μιας εγκαταλειμμένης επαρχίας (η ωραία φωτογραφία είναι του Αλεξάνταρ Ίλιτς), με ένα ρεαλιστικό στιλ που θυμίζει τις ταινίες του Κεν Λόουτς αλλά και των αδερφών Νταρντέν.
Μια επίμονη, εξαντλητική, που συχνά αγγίζει τα όρια της πείνας, πορεία, που το θέμα της μου θύμισε ένα παρόμοιο, εξαντλητικό ταξίδι που είχε κάνει περπατώντας μέχρι την πρωτεύουσα, ένας φτωχός Χριστιανός αγρότης, κουβαλώντας, τη φορά αυτή, στον ώμο ένα σταυρό, στη βραβευμένη παλιότερα στις Κάνες βραζιλιάνικη ταινία «Το τάμα» (O pagador de promessas) του Ανσέλμο Ντουάρτε, με τον Νίκολα, που η ιστορία του, στο μεταξύ, γίνεται πρώτο θέμα στις εφημερίδες, να συναντά διάφορα απλά καθημερινά, συχνά το ίδιο ταλαιπωρημένα με αυτόν, πρόσωπα, που, συγκινημένα από την απόφασή του, τον βοηθάνε, ο καθένας όπως μπορεί.
Παρά την κάποια δικαίωση που βρίσκει στο Βελιγράδι ο Νίκολα, χάρη στον Τύπο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το τέλος δεν είναι πάντα το αναμενόμενο, μια και με την επιστροφή του, έχει ν’ αντιμετωπίσει την ίδια σκληρή, απάνθρωπη, καφκική θα έλεγα, γραφειοκρατία, από ένα κράτος που τελικά δεν δείχνει να ενδιαφέρεται για τον απλό πολίτη και την όποια κοινωνική δικαιοσύνη.
** ½ – Τα ρόδια του Ναγκόρνο – Καραμπάχ
Ελλαδα, 2022. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία-σενάριο: Θωμάς Σίδερης. 90΄
Την υποχρεωτική εγκατάλειψη Αρμενίων από τα πατρογονικά τους εδάφη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ σε μια διαρκώς αμφισβητούμενη περιοχή που εδώ και τρεις δεκαετίες οδηγεί σε πολέμους και συγκρούσεις ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, παρουσιάζει στο δοσμένο με ανθρωπιά και ειλικρίνεια ο δημοσιγράφος/παραγωγός/σκηνοθέτης Θωμάς Σίδερης («Η θηλιά»).
Μέσα από μια σειρά κεφάλαια και συναντήσεις με διάφορα πρόσωπα του δράματος, να μιλούν για το τεράστια προβλήματα και το δράμα των Αρμενίων σε μια με ύψιστη γεωπολιτική σημασία περιοχή, με τη δική της ξεχωριστή πολυπλοκότητα – με την Αμερική (σύμφωνα με τα λόμπι) και τη Ρωσία, άλλοτε να υπερασπίζονται τη μια κι άλλοτε την άλλη πλευρά, και που σήμερα, με τον πόλεμο της Ουκρανίας να αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα.
Η κάμερα του Σίδερη αφήνει τους ίδιους τους ανθρώπους της περιοχής να αφηγηθούν το δράμα τους, τον ξεριζωμό τους από τα σπίτια τους, ακόμη και περισσότερες από μία φορά (ένας από αυτούς, όπως μας αφηγείται, έκτισε τρία σπίτια σε τρία διαφορετικά μέρη που αναγκάστηκε κάθε φορά να εγκαταλείψει εξαιτίας των αμφισβητούμενων ορίων), τις αποφάσεις των πιο πολλών να καίνε τα σπίτια, να κόβουν τα δέντρα και να καταστρέφουν την περιουσία τους για να μη πέσουν στα χέρια των Αζέρων, ή να εκταφιάζουν τους νεκρούς τους, ενώ οι ίδιοι παραμένουν άστεγοι ή φιλοξενούνται από φίλους. Με την εικόνα ενός χεριού να σφίγγει και να σπάει ένα ρόδι και τον κόκκινο χυμό του να χύνεται και ν’ απλώνεται στο έδαφος να χρησιμοποιείται σαν μεταφορά για την τραγωδία των Αρμενίων της περιοχής αυτής.
** ½ – Γυναίκες μαχήτριες: η τριπλή απελευθέρωση
Ελλάδα, 2022. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία-σενάριο: Λεωνίδας Βαρδαρός. 120΄
Η ιστορία των Ελλήνων γυναικών που από τη δεκαετία του ’30 στρατεύτηκαν στην κομμουνιστική αριστερά και, στη διάρκεια του πολέμου, στον Δημοκρατικό Στρατό και το ΕΑΜ. Ιστορίες σημαντικές για τη δημιουργία της «άλλης», διαφορετικής (και πιο ενδιαφέρουσας) πλευράς της Ιστορίας μας που αφορά τις πιο ζωντανές δεκαετίες της πορείας του έθνους μας και που ο Βαρδαρός παρουσιάζει μέσα από ωραίες, συγκινητικές συχνά, εξομολογήσεις των γενναίων αυτών γυναικών.
** ½ – Cunningham
Γερμανία/Γαλλία/ΗΠΑ/Ηνωμένο Βασίλειο, 2019. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία-σενάριο: Άλα Κόβκαν. Με τους: Κάρολιν Μπράουν, Τζον Κέιτζ. 93΄
Η εκπληκτική καριέρα του πρωτοπόρου χορευτή Μερς Κάνιγχαμ (σολίστα στην ομάδα μπαλέτου της Μάρθα Γκράχαμ, που η Αμερικανορωσίδα σκηνοθέτρια, μοντέζ και video artist, Άλαν Κόβκαν παρουσιάζει μέσα από τρισδιάστατες χορογραφίες, μαυρόσπαρο και άλλο υλικό, πρόβες και παραστάσεις της ομάδας, καθώς και αποσπάσματα από το ημερολόγιο του ίδιου του Κάνιγχαμ.
