Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]
Σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά την βράβευσή του με το Βραβείο Μπούκερ, το 1992, ο «’Αγγλος ασθενής» του 74χρονου Καναδού συγγραφέα Μάικλ Οντάατζε βγαίνει από το συρτάρι της ιστορίας της λογοτεχνίας.
Στην τελική ψηφοφορία, η πλειοψηφία του αναγνωστικού κοινού του χάρισε το Χρυσό Μαν Μπούκερ (Golden Man Booker) για τα πενηντάχρονα της ίδρυσης αυτού του κορυφαίου θεσμού για έργα γραμμένα ή μεταφρασμένα στην αγγλική γλώσσα. Να θυμίσουμε ότι το Βραβείο Μπούκερ (Booker Prize) o Μάικλ Οντάατζε το είχε μοιραστεί με τον αείμνηστο Βρετανό συγγραφέα Μπάρι ‘Ανσγουορθ (1930-2012) για το μυθιστότημά του «Ιερή πείνα».
Ο Μάικλ Οντάατζε «κονταροχτυπήθηκε» με άλλους τέσσερις συγγραφείς, οι οποίοι συμπεριλαμβάνονταν στην βραχεία λίστα της πενταμελούς επιτροπής: «In a Free State» του Β. Σ. Νάιπουλ (Μπούκερ 1971), «Moon Tiger» («Ο τίγρης του φεγγαριού», εκδόσεις Νίκη) της Πενελόπι Λάιβλι (Μπούκερ 1987), «Wolf Hall» («Γουλφ Χολ», εκδόσεις Πάπυρος) της Χίλαρι Μάντελ (Μπούκερ 2009) και «Lincoln in the Bardo» («Λήθη και Λίνκολν», εκδόσεις ‘Ικαρος) του Τζορτζ Σόντερς (Μπούκερ 2017).
«Νιώθω τιμή, αλλά και μεγάλη έκπληξη, που λαμβάνω αυτό το βραβείο για τον “Άγγλο ασθενή”, καθώς συναγωνιζόμουν κάποιους εξαιρετικούς υποψηφίους. Λες και αυτό το βιβλίο γράφτηκε πολύ, πολύ καιρό πριν! Θα ήθελα να ευχαριστήσω όσους με έχουν στηρίξει και έχουν εμπλακεί στο έργο μου στο πέρασμα των χρόνων», δήλωσε ο «χρυσός» συγγραφέας.
Μάλιστα, στην ευχαριστήρια ομιλία, έδειξε ότι το χαμηλό προφίλ δεν είναι στιλ, αλλά άποψη ζωής: «Ούτε για μια στιγμή δε μπορώ να πιστέψω πως το δικό μου είναι το καλύτερο από τα άλλα μυθιστορήματα της βραχείας λίστας», τόνισε χωρίς να φειδωλευτεί τον έπαινο για τον βιρτουόζο-όπως τον χαρακτήρισε- Β.Σ. Νάιπουλ και τολμώντας να περιβάλλει το έργο «Γουλφ Χολ» της Χίλαρι Μάντελ με την αχλύ του αριστουργήματος.
«Ξέρω καλύτερα από όλους πως ο “Άγγλος Ασθενής”» είναι θολός, γεμάτος λάθη στο ρυθμό», συνέχισε ο αμετανόητα χαμηλών τόνων Καναδός συγγραφέας, με ρίζες από τη Σρι Λάνκα. Δεν παρέλειψε να αναφερθεί και σε δύο γυναίκες συγγραφείς, οι οποίες που δεν έχουν τιμηθεί με Μπούκερ, όπως η νομπελίστα ‘Αλις Μονρό και η Μπάρμπαρα Πιμ (1913-1980).
Ο «’Αγγλος ασθενής» έχει μεταφραστεί σε 38 γλώσσες-κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Γιούρι Κοβαλένκο. Μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον ‘Αντονι Μινγκέλα, το 1996, χρονιά που σάρωσε τα ‘Οσκαρ κερδίζοντας συνολικά εννέα βραβεία.
Το στόρι του «’Αγγλου ασθενή»
Στις τελευταίες στιγμές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, σε μια εγκαταλειμμένη βίλα της Ιταλίας, συναντιούνται τέσσερις άνθρωποι: μια νεαρή νοσοκόμα με τσακισμένη τη θέλησή της, που συγκεντρώνει όση δύναμη της έχει απομείνει στον τελευταίο, ετοιμοθάνατο ασθενή της – έναν άντρα στον οποίο έχει διακρίνει κάτι που «θα ‘θελε να μάθει, να αναπτυχθεί και να κρυφτεί μέσα του»· ο ασθενής, ένας άγνωστος Άγγλος που επέζησε ενός αεροπορικού δυστυχήματος, με το νου του γεμάτο μυστικά και πάθη· ένας κλέφτης, οι «ικανότητες» του οποίου τον έχουν κάνει έναν από τους ήρωες του πολέμου κι ένα από τα θαύματά του· κι ένας Ινδός φαντάρος στο βρετανικό στρατό, ειδικός στην εξουδετέρωση βομβών, που έχει διδαχθεί από τα τρία χρόνια πολέμου ότι «δεν υπάρχει ασφάλεια πουθενά παρά μόνο στον εαυτό του».
Σιγά σιγά αρχίζουν να αποκαλύπτονται ο ένας στον άλλο και οι ιστορίες τους, τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν, ξετυλίγονται στη μια δραματική σκηνή μετά την άλλη, οδηγώντας μας στη Σαχάρα, την αγγλική επαρχία, στους δρόμους του Λονδίνου τον καιρό του Μπλιτς, στα αυτοσχέδια στρατιωτικά νοσοκομεία της Ιταλίας και μέσα στους στραπατσαρισμένους κήπους και στα δωμάτια της βίλας. Και με αυτές τις ιστορίες ο Οντάατζε υφαίνει μια περίπλοκη ταπετσαρία εικόνων και συναισθημάτων, παρατηρήσεων και αναμνήσεων: των δρόμων και των λεπτομερειών τεσσάρων διαφορετικών ζωών που έχουν παγιδευτεί, αλλοιωθεί και τώρα άρρηκτα δεθεί από τις απάνθρωπες συνθήκες του πολέμου.
Ποιός είναι ο Μάικλ Οντάατζε
O Mάικλ Oντάατζε γεννήθηκε στο Κολόμπο της Σρι Λάνκα το 1943. Το 1952 μετακόμισε με τη μητέρα του και τα αδέλφια του στην Αγγλία. Σπούδασε στο Bishop’s University του Κεμπέκ καθώς και στο πανεπιστήμιο του Τορόντο και στο Queen’s University του Οντάριο, στον Καναδά. Το 1967 εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Dainty Monsters». Η ποίηση αποτελεί βασικό κομμάτι του έργου και της γραφής του. Το 1970 εξέδωσε το υβριδικό έργο (ποίησης και πρόζας) «The Collected Works of Billy the Kid», ενώ το 1976 ακολούθησε το «Coming Through Slaughter». Το 1987 κυκλοφόρησε το «In the Skin of the Lion», το πρώτο του μυθιστόρημα.
Mε το μυθιστόρημά του «The English Patient» («O Άγγλος ασθενής») σημείωσε διεθνή εκδοτική επιτυχία. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα «Anil’s Ghost» («Tο φάντασμα της Aνίλ», εκδόσεις Καστανιώτη), 2000, που κέρδισε το βραβείο Mεντισίς καλύτερου ξένου μυθιστορήματος, «Divisadero» (εκδόσεις Καστανιώτη), 2007, και «Τhe Cat’s Table» («Το τραπέζι της γάτας», εκδόσεις Πατάκη), 2011.
Έχει εκδώσει, επίσης, περισσότερα από είκοσι βιβλία ποίησης, κινηματογραφικά δοκίμια και έχει επιμεληθεί ανθολογίες καναδικού διηγήματος και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού («From Ink Lake: An Anthology of Canadian Short Stories», Viking, «The Faber Book of Contemporary Canadian Short Stories», Faber & Faber). Έχει δύο παιδιά με την πρώτη του σύζυγο, Κιμ Οντάατζε. Ζει στο Τορόντο με τη δεύτερη σύζυγό του, πεζογράφο Λίντα Σπάλντινγκ, με την οποία συνδιευθύνουν τη λογοτεχνική επιθεώρηση «Brick: A Literary Journal».
