«Το γάλα», του Βασίλη Κατσικονούρη, ανέβηκε στο θέατρο Σταθμός, μετά από 10 χρόνια που ήταν το τελευταίο του ανέβασμα και είκοσι χρόνια από τη συγγραφή του. Πρόκειται για ένα «σκληρό» υπαρξιακό δράμα, μία έντονα δύσκολη ιστορία μιας οικογένειας από την πρώην σοβιετική ένωση, η οποία μετακομίζει στην Ελλάδα.
Ο πυρήνας του συγγράμματος αφορά στην ισορροπία των σχέσεων ανάμεσα στη μητέρα και τους δύο γιούς, αλλά απλώνεται και στη δομή ενός ανθρώπινου ευρύτερου συνόλου. Έτσι το αξίωμα που προκύπτει και χαρακτηρίζει τις ζωές των ατόμων είναι η αγάπη, η παραδοχή της επαφής, η σύνδεση με το συνάνθρωπο.
Μόνο τότε ο άνθρωπος νοιώθει πως ανήκει και δεν είναι ξένος, ανάμεσα σε δικούς και μη. Μόνο τότε μαλακώνει η ψυχή του, καθώς η οδύνη, το παράπονο, η εσωτερική ερημιά και ο πόνος της απόρριψης σβήνουν μπροστά στο θαύμα της αλληλεγγύης και της συναδέλφωσης, συναισθήματα απορρέοντα από την παρουσία της τρυφερότητας που εκπέμπει η αγάπη. Και όπως λέει ο Λευτέρης, θεός υπάρχει μόνο όταν μας αγαπάνε.
Σκηνοθεσία:
Με δομικό υλικό το εξαιρετικό και πάντα διαχρονικό κείμενο του Βασίλη Κατσικονούρη, η Ερμίνα Κυριαζή και ο Μάνος Καρατζογιάννης, κτίζουν μια παράσταση συμπαγέστατη, με κλασική κατεύθυνση, υπηρετώντας το μύθο του έργου, με προσεγμένη αισθητική στη σκηνική αφήγηση.
Πετυχαίνουν να προβάλουν την αξία και εμβέλεια του δραματικού ιστού, με έμπνευση, χωρίς καμμία υπερβολή, ακρότητα ή αστοχία και με σεβασμό στην καταιγιστική πλοκή. Έτσι οι νοηματικοί κώδικες είναι ευανάγνωστοι, πλήρεις συναρπαστικής εικονοποιίας και εσωτερικού προβληματισμού.
Ερμηνείες:
Στέλλα Γκίκα, Δημήτρης Πασσάς, Ελένη Σακκά και Μάνος Καρατζογιάννης, μία διανομή αξιοπρόσεκτη, με ολοκληρωμένες ερμηνείες. Η μητέρα της Στέλλας Γκίκα ώριμη υποκριτικά και πληθωρική συναισθηματικά.
Σε κερδίζει αμέσως, σε βάζει «μέσα» στη σκηνική περιπέτεια, με την εξαιρετική εμβάθυνση στο ήθος και τη συμπεριφορά της μάνας που κουβαλάει σταυρό, με ένα παιδί που βασανίζεται από σχιζοφρένεια.
Η παρουσία της προκαλεί συγκινητικό, κυριολεκτικά, φορτίο που με κάποιον τρόπο δεν βαραίνει την ψυχή του θεατή, αντίθετα λειτουργεί εξαγνιστικά, γαληνευτικά. Σε αυτή την περίπτωση αξιολογούμε την επιτυχία της σκηνοθετικής γραμμής των Ερμίνας Κυριαζή και Μάνου Καρατζογιάννη.
Ο Δημήτρης Πασσάς παίζει τον Αντώνη, τον μεγάλο αδελφό, με την απαραίτητη δεξιοτεχνία και αφοσίωση, για έναν ήρωα μπλοκαρισμένο στα «πρέπει» και τα στερεότυπα της ταπεινής καταγωγής, ο οποίος παλεύει να ξεφύγει από την οικονομική και συναισθηματική μιζέρια.
Η Νατάσα της Ελένης Σακκά, πολύ καλή, άμεση και συγκεντρωμένη στην ηρωίδα της.
Για το Λευτέρη του Μάνου Καρατζογιάννη, ότι και να γράψει κάποιος λίγο θα είναι. Ένας ευάλωτος χαρακτήρας, μια ψυχή απελπισμένη που ψάχνει για την αποδοχή, το νοιάξιμο, την έλξη της οικειότητας, την ομορφιά της ανθρώπινης εγγύτητας, την ειλικρινή αγάπη. Μέσα στη σύγχυση του ψυχικού του νοσήματος, αναγνωρίζει το κενό και τη φτήνια στις σχέσεις.
Ξεριζωμένος από το χωριό του στη Ρωσία και τη φύση, αδυνατεί να προσαρμοστεί στο καινούριο περιβάλλον. Μόνο εκεί ένοιωθε γεμάτος και χαρούμενος. Ζει έντονα την προσφυγιά μέσα του, απαρηγόρητος για το «ξένο» που πρέπει να αφομοιώσει. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, καθώς ο πόνος είναι άφατος και ο ίδιος χωρίς άμυνες απέναντι στο «καινούριο» της δεύτερης πατρίδας. Εντελώς ανυπεράσπιστος απέναντι στις νέες κοινωνικές και ηθικές επιταγές που τον καλούν να «συνέλθει» με τα νέα δεδομένα, παραπαίει, στεγνός, χωρίς την απαραίτητη «τροφή» της αγάπης, γυμνός από στοργή, ζεστασιά και ευαισθησία.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης ενσαρκώνει το Λευτέρη, με αξιοθαύμαστο τρόπο.
Συνδυάζει το χάρισμα στην υποκριτική τέχνη και παράλληλα το στοιχείο της ταύτισης με την περσόνα που υποδύεται, έτσι ώστε να μεταμορφώνεται στον ίδιο το Λευτέρη, με ένα ρεαλισμό που σπάει κόκκαλα. Αλλά παρουσιάζεται και με μια σπουδαία ψυχολογική απαλότητα, ικανή να στείλει στην πλατεία ισχυρές επιδράσεις, σκέψεις και ιδέες γύρω από το στίγμα της ψυχικής ασθένειας, η οποία συνήθως οδηγεί τα άτομα αυτά στο περιθώριο και την δυστυχία.
Ένας ηθοποιός με πλούσια εμπειρία σε ποικιλία ρόλων, όπως ο Καρατζογιάννης, δεν εντυπωσιάζει μόνο με την άρτια δυναμική του στη σκηνή, αλλά και με το σεβασμό, την ακεραιότητα και τη συνέπεια, όπως προσεγγίζει τους χαρακτήρες που καλείται να ερμηνεύσει. Η αλήθεια και η διαφάνεια ξεχωρίζουν και ενισχύουν το δραματουργικό βάθος που διαμορφώνεται, υπογραμμίζοντας την τραγική στόφα της οικογενειακής ιστορίας. Εν κατακλείδι η ερμηνεία του θεωρείται υποδειγματική θεατρικού ταπεραμέντου.
Συντελεστές:
Λειτουργικά σκηνικά και κατάλληλα κοστούμια Άγγελος Αγγελής, υποβλητικοί φωτισμοί Άγγελος Παπαδόπουλος, έντονη και ενδιαφέρουσα μουσική Νεοκλής Νεοφυτίδης. Όλη η ομάδα προσφέρει στο τελικό αποτέλεσμα, με ευθύνη και επιμέλεια. Παραγωγή Πολιτισμός Σταθμός Θέατρο.
Συμπέρασμα:
«Το γάλα» του Βασίλη Κατσικονούρη, σε σκηνοθεσία των Ερμίνας Κυριαζή και Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός, αποτελεί μία πρόταση για εντελή αγωγή της ψυχής, ένα ουσιαστικό καλλιτεχνικό προϊόν, ισορροπημένο και ευαισθητοποιημένο, μέσα σε ένα ανθρώπινο σύμπαν. Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Κωνσταντίνου Παπαχρόνη, καθώς στις 2 Δεκεμβρίου του έτους 2023, συμπληρώνονται 15 χρόνια από το θάνατό του. Ήταν ο πρώτος ηθοποιός που ερμήνευσε το ρόλο του Λευτέρη στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου.
