Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Οταν μιλάμε για το Επενδυτικό Σχέδιο Γιούνκερ, πολλοί σηκώνουν τους ώμους, με τάση υποβάθμισης της σημαντικότητας αυτού, λέγοντας ότι δεν πρόκειται για πολλά λεφτά, αλλά για ολίγα από την Ε.Ε., που αυξάνονται με τη μέθοδο της μόχλευσης για να προσελκύσουν επενδυτές.

Ωστόσο, αντί για δική μας απάντηση, έρχεται η Επιτροπή με τα έως σήμερα αποτελέσματα, που θεωρούνται πολύ ικανοποιητικά και από το ανώτατο θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τόσο όσο για να αποφασιστεί η παράταση λειτουργίας του Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων-ΕΤΣΕ, που αποτελεί την ατμομηχανή του Επενδυτικού Σχεδίου, όσο και από επιχειρηματικούς φορείς, εντός και εκτός Ε.Ε., που εκδηλώνουν ζωηρό ενδιαφέρον για συμμετοχή.

Επιπλέον, θα θέλαμε να επισημάνουμε κάτι που δεν έχει έως σήμερα αναφερθεί, αλλά πιστεύουμε πως γίνεται άτυπα και στην πράξη. Το Σχέδιο Γιούνκερ εξελίσσεται σταδιακά σε μόνιμο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων της Ε.Ε. και μακροπρόθεσμα ίσως στο πλέον σημαντικό.

Η ρευστότητα όσο πάει και περιορίζεται, ενώ η Ε.Ε., εκπροσωπούμενη κυρίως από τις χώρες-καθαρούς συνεισφορείς της Ε.Ε., εμφανίζεται απρόθυμη να συνεχίσει να εφαρμόζει με τον ίδιο τρόπο και με τα ίδια ή ανάλογα ποσά το σύστημα ευρωπαϊκών ενισχύσεων στα κράτη-μέλη με τη μορφή των επιδοτήσεων.

Το σύστημα αυτό ίσως, κατά ένα μέρος, λέμε ίσως, αντικατασταθεί από ενισχύσεις υπό μορφή χορήγησης δανείων με ευνοϊκούς όρους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων -ΕΤΕπ και μέσω του ΕΤΣΕ.

Ισως το Σχέδιο Γιούνκερ αποτελεί έναν προπομπό των σχετικών εξελίξεων, που εκτιμούμε ότι μπορεί να ακολουθήσουν.
Προς την κατεύθυνση αυτή, πάντως, θα μπορούσαμε να εντάξουμε και την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που παρουσίασε η Επιτροπή, και της οποίας δημοσιεύσουμε βασικά σημεία.

 

«ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 και (ΕΕ) 2015/1017 όσον αφορά την παράταση της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, καθώς και τη θέσπιση τεχνικών βελτιώσεων για το εν λόγω Ταμείο και τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επενδυτικών Συμβουλών».

 

Επενδύσεις τουλάχιστον μισού τρισεκατομμυρίου ευρώ

Η παράταση λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων που προτείνεται με το σχέδιο κανονισμού, καλύπτει την περίοδο του ισχύοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου ( του επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ-2014-2020) και θα πρέπει να παράσχει συνολικές επενδύσεις ύψους τουλάχιστον μισού τρισεκατομμυρίου EUR έως το 2020.

 

gioynker

Υπενθυμίζουμε, ότι ολόκληρος ο επταετής προϋπολογισμός της ΕΕ (2014-2020) έχει ορισθεί σε 960 δισεκατομμύρια ευρώ.
Μεταξύ άλλων, η πρόταση κανονισμού προβλέπει:

Χρηματοδότηση
–Παράταση της λειτουργίας του ΕΤΣΕ έως το τέλος του ισχύοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, δηλαδή, έως την 31η Δεκεμβρίου 2020, με σκοπό την επίτευξη στόχου ύψους τουλάχιστον 500 δισ. ευρώ ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων για ολόκληρη την επενδυτική περίοδο.
–Αύξηση της εγγύησης της ΕΕ στα 26 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μέγιστο ποσό ύψους 16 δισ. ευρώ διατίθεται για καταπτώσεις εγγυήσεων πριν από τις 6 Ιουλίου 2018.

–Προσαρμογή του ποσοστού στόχου του ταμείου εγγυήσεων της ΕΕ στο 35 % των συνολικών υποχρεώσεων από την εγγύηση της ΕΕ.
–Αύξηση της συμβολής της ΕΤΕπ από 5 δισ. ευρώ σε 7,5 δισ. ευρώ για ολόκληρη την επενδυτική περίοδο. Η αύξηση αυτή και η κατανομή της συνεισφοράς της ΕΤΕπ ανάμεσα στο σκέλος των υποδομών και της καινοτομίας και στο σκέλος για τις ΜΜΕ υπόκεινται σε προηγούμενη έγκριση από τα αρμόδια όργανα λήψης αποφάσεων της ΕΤΕπ.

–Περαιτέρω συνεισφορά από τον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης στο ταμείο εγγυήσεων της ΕΕ για τις επενδύσεις που πρόκειται να πραγματοποιηθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της επενδυτικής περιόδου μέσω μεταφοράς 500 εκατ. ευρώ από τα διαθέσιμα κονδύλια της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» για χρηματοδοτικά μέσα και 150 εκατ. ευρώ από το αδιάθετο περιθώριο.

–Περίπου 450 εκατ. ευρώ καθαρής θετικής προσόδου από έξοδα που χρεώθηκαν στους δικαιούχους, καθώς και η επένδυση των πόρων του ταμείου εγγυήσεων της ΕΕ πρόκειται να αξιοποιηθούν για την ενίσχυση του ταμείου εγγυήσεων.

Διακυβέρνηση και επιλογή έργων
–Ενίσχυση της προσθετικότητας, με πράξεις που προβλέπονται στο ΕΤΣΕ να πρέπει να αντιμετωπίζουν σαφώς διαπιστωθείσες αστοχίες της αγοράς ή καταστάσεις υποαξιοποίησης επενδύσεων στο πλαίσιο των κριτηρίων επιλεξιμότητας. Στην πρόταση περιλαμβάνεται επίσης αναλυτικότερος ορισμός της προσθετικότητας και εξετάζονται έργα που υπάγονται στο σκέλος υποδομής και καινοτομίας και συνδέουν δύο ή περισσότερα κράτη μέλη για την ικανοποίηση της απαίτησης προσθετικότητας λόγω της εγγενούς δυσκολίας τους και της υψηλής ενωσιακής προστιθέμενης αξίας τους.

Προτεραιότητες – Πρώτη η ενέργεια
Η πρόταση κανονισμού προβλέπει:
–Πρόσθετη εστίαση σε έργα που συμβάλλουν στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της Ένωσης που τέθηκαν στη Διάσκεψη του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή
-Συνεχώς μεγαλύτερη σημασία θα δίνεται σε έργα προτεραιότητας διασύνδεσης στον τομέας της ενέργειας και σε έργα ενεργειακής απόδοσης.
-Η στήριξη του ΕΤΣΕ σε αυτοκινητόδρομους θα πρέπει να αποφεύγεται, εκτός εάν είναι αναγκαία για τη στήριξη ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα των μεταφορών στις χώρες συνοχής ή σε διασυνοριακά έργα μεταφορών που περιλαμβάνουν τουλάχιστον μία χώρα συνοχής.

-Ρητή συμπερίληψη της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας στους γενικούς στόχους που είναι επιλέξιμοι για στήριξη από το ΕΤΣΕ. Επιπλέον, ένα μεγαλύτερο μερίδιο από την χρηματοδότηση θα κατευθυνθεί προς τις ΜΜΕ λόγω της έκτακτης ζήτησης της αγοράς για χρηματοδότηση ΜΜΕ στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ: 40 % της αύξησης της ικανότητας ανάληψης κινδύνων του ΕΤΣΕ θα πρέπει να στρέφεται προς την ενίσχυση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση.
–Ενίσχυση της διαφάνειας μέσω της υποχρέωσης της Επιτροπής Επενδύσεων να επεξηγεί στις αποφάσεις της, οι οποίες δημοσιοποιούνται και καθίστανται προσβάσιμες, των λόγων για τους οποίους θεωρεί ότι θα πρέπει να χορηγείται εγγύηση της ΕΕ στην εκάστοτε πράξη και μέσω της δημοσίευσης του πίνακα δεικτών μετά την υπογραφή πράξης με εγγύηση της ΕΕ. Η πρόταση περιλαμβάνει επίσης υποχρέωση της ΕΤΕπ και του ΕΤΕ να ενημερώνουν τους τελικούς δικαιούχους, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, για την ύπαρξη στήριξης από το ΕΤΣΕ.

–Προσαρμογές και ενίσχυση διατάξεων που σχετίζονται με τη συμμόρφωση με τις αρχές της Ένωσης για τη χρηστή διακυβέρνηση στον φορολογικό τομέα ώστε να αντικατοπτρίζονται οι πρόσφατες εξελίξεις πολιτικής στον εν λόγω τομέα.

–Περιορισμένες τεχνικές διευκρινίσεις σχετικά με: i) το περιεχόμενο της συμφωνίας μεταξύ της Επιτροπής και της ΕΤΕπ για τη διαχείριση του ΕΤΣΕ και τη χορήγηση της εγγύησης της ΕΕ, καθώς και σχετικά με τα μέσα που καλύπτονται, ιδίως δε χρηματοδότηση μειωμένης εξασφάλισης, και ii) την κάλυψη ζημιών που οφείλονται σε διακυμάνσεις συναλλαγματικών ισοτιμιών σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών-ΕΚΕΣ
–Περισσότερο στοχευμένες υπηρεσίες τεχνικής βοήθειας για έργα στα οποία εμπλέκονται περισσότερα κράτη μέλη, για έργα που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της COP21, για ψηφιακές υποδομές και για τον συνδυασμό άλλων πηγών χρηματοδότησης της Ένωσης με το ΕΤΣΕ. Η εν λόγω στήριξη θα επικεντρώνεται σε ανάγκες που δεν καλύπτονται επαρκώς στο πλαίσιο των ισχυουσών ρυθμίσεων. Επιπλέον, στην πρόταση προβλέπεται ότι ο ΕΚΕΣ θα πρέπει να συμβάλλει ενεργά στον στόχο της τομεακής και γεωγραφικής διαφοροποίησης του ΕΤΣΕ.

Για την περίοδο μετά το 2020, η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει τις απαραίτητες προτάσεις προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι στρατηγικές επενδύσεις θα διατηρηθούν σε βιώσιμο επίπεδο.

Από τη σύστασή του, πριν από ένα χρόνο, το ΕΤΣΕ, το οποίο υλοποιείται και συγχρηματοδοτείται από τον στρατηγικό εταίρο της Επιτροπής στον τομέα των επενδύσεων, τον Όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), βαδίζει σταθερά προς την επίτευξη του στόχου της κινητοποίησης τουλάχιστον 315 δισ. ευρώ για πρόσθετες επενδύσεις στην πραγματική οικονομία έως τα μέσα του 2018, επιδιώκοντας παράλληλα τη μεγιστοποίηση των συνεισφορών του ιδιωτικού τομέα. Η απορρόφηση από την αγορά ήταν ιδιαίτερα ταχεία στο πλαίσιο του σκέλους για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) όπου το ΕΤΣΕ αποδίδει πολύ πέραν των προσδοκιών.

 

ependyseis

 

Προκειμένου να διασφαλιστεί η επάρκεια των διαθέσιμων πόρων ώστε να συνεχιστεί η παροχή χρηματοδότησης σε ΜΜΕ με τη στήριξη του ΕΤΣΕ, τον Ιούλιο του 2016 το σκέλος για τις ΜΜΕ ενισχύθηκε κατά 500 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο των υφιστάμενων παραμέτρων του κανονισμού (ΕΕ) 2015/1017. Τα έργα που εγκρίθηκαν από τον Όμιλο ΕΤΕπ έως τον Ιούλιο του 2016 για κάλυψη στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ αναμένεται να κινητοποιήσουν συνολικές επενδύσεις ύψους 115,7 δισ. ευρώ σε 26 κράτη μέλη και να παράσχουν στήριξη σε περίπου 200 000 ΜΜΕ, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στη μελλοντική δημιουργία θέσεων εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της απασχόλησης των νέων, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα στην Ευρώπη. Ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών (ΕΚΕΣ) και η Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων (ΕΠΕΕ) είχαν επίσης θετικό ξεκίνημα. Ο ΕΚΕΣ έχει ήδη ανταποκριθεί σε περίπου 230 αιτήματα από 27 κράτη μέλη και η ΕΠΕΕ έχει ήδη δημοσιεύσει περισσότερα από 100 επενδυτικά έργα από την έναρξη της λειτουργίας της την 1η Ιουνίου 2016, παρέχοντας στους επενδυτές άμεση πρόσβαση σε επενδυτικές ευκαιρίες σε ολόκληρη την Ευρώπη.

 

Άλλες στρατηγικές της Ε.Ε.
Οπως επισημαίνει η Επιτροπή, οι στρατηγικές για την Ενεργειακή Ένωση, την Ένωση Κεφαλαιαγορών, την Ενιαία Αγορά και την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά, καθώς και η δέσμη μέτρων για την κυκλική οικονομία περιλαμβάνουν όλες ειδικά μέτρα που θα οδηγήσουν στην εξάλειψη συγκεκριμένων εμποδίων και την περαιτέρω βελτίωση του περιβάλλοντος για τις επενδύσεις, εάν εφαρμοστούν πλήρως.

 

Για παράδειγμα, οι προσεχείς προτάσεις σχετικά με την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης θα παράσχουν μεγαλύτερη ρυθμιστική σαφήνεια και σταθερότητα σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, επιτρέποντας την πραγματοποίηση επενδύσεων στον τομέα της ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η ΕΤΕπ έχει κατακτήσει ηγετική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο στον τομέα της έκδοσης πράσινων ομολόγων για τη χρηματοδότηση βιώσιμων έργων.

Η Ένωση Κεφαλαιαγορών θα συμβάλει στην άρση των οικονομικών φραγμών στις επενδύσεις, η Στρατηγική για την Ενιαία Αγορά θα συνεισφέρει στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των αγορών δημόσιων συμβάσεων και η Στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά θα ενισχύσει την κανονιστική ασφάλεια στον ψηφιακό τομέα.

 

Οι ΜμΕ
Σύμφωνα με την αρχική επενδυτική περίοδο, θα πρέπει να γίνει προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων στον μέγιστο δυνατό βαθμό και οι ΜμΕ θα αποτελέσουν βασικό δικαιούχο της στήριξης που προβλέπεται στο πλαίσιο της παρούσας πρότασης. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί επίσης σε έργα που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Διάσκεψης του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή (COP21).

 

Η παράταση της λειτουργίας του ΕΤΣΕ θα επιτρέψει, αφενός, την παράταση ενός επιτυχημένου καθεστώτος και, αφετέρου, θα αποστείλει ένα σημαντικό μήνυμα στους φορείς υλοποίησης έργων και θα τους ενθαρρύνει να υποβάλλουν έργα στην ΕΤΕπ. 

Οι λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες
Σύμφωνα με το σχέδιο κανονισμού, η στήριξη προς λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες και περιφέρειες σε μετάβαση στην Ευρώπη διευρύνεται μέσω ρητής αναφοράς σε οποιονδήποτε κλάδο που διαφορετικά δεν θα καλυπτόταν στους γενικούς στόχους. Επιπλέον, οι επενδύσεις σε αυτοκινητοδρόμους που υποστηρίζονται από το ΕΤΣΕ και οι οποίες θα πρέπει γενικά να αποφεύγονται θα είναι δυνατό να επιτρέπονται στις χώρες συνοχής υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

 

Η Επιτροπή προτείνει επίσης την καλύτερη επικέντρωση του ΕΤΣΕ σε πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, για παράδειγμα μέσω της θέσπισης ελάχιστου στόχου για φιλικά προς το κλίμα έργα και μέσω του περιορισμού της στήριξης προς αυτοκινητοδρόμους μόνο σε αυτές που περιλαμβάνουν ιδιωτικές επενδύσεις στις χώρες συνοχής ή σε διασυνοριακά έργα μεταφορών όπου εμπλέκεται τουλάχιστον μία χώρα συνοχής.

Δημοσιονομικές επιπτώσεις
Σύμφωνα με τον υπό έκδοση κανονισμό, η εγγύηση της ΕΕ που παρέχεται για το ΕΤΣΕ θα αυξηθεί από 16 δισ. EUR σε 26 δισ. EUR. Από τα 26 δισ. EUR, θα διατεθεί μέγιστο ποσό ύψους 16 δισ. EUR για καταπτώσεις εγγυήσεων πριν από τις 6 Ιουλίου 2018. Σύμφωνα με την αξιολόγηση η τροφοδότηση του ταμείου εγγυήσεων της ΕΕ θα προσαρμοστεί στο 35 % των συνολικών υποχρεώσεων από την εγγύηση της ΕΕ έως το 2020. Παράλληλα, για την παροχή εγγύησης ύψους 26 δισ. EUR για ολόκληρη την επενδυτική περίοδο, το ταμείο εγγυήσεων θα πρέπει να αυξηθεί κατά 1,1 δισ. EUR, ανερχόμενο συνολικά σε 9,1 δισ. EUR.

Οι πληρωμές προς το ταμείο εγγυήσεων θα ανέλθουν σε 500 εκατ. EUR το 2016, 2,3 δισ. EUR το 2017, 1,6 δισ. EUR το 2018, 1,4 δισ. EUR το 2019, 2,0 δισ. EUR το 2020, 450 εκατ. EUR το 2021 και 400 εκατ. EUR το 2022. Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων θα ανέλθουν σε 1,35 δισ. EUR το 2015, 2,104 δισ. EUR το 2016, 2,641 δισ. EUR το 2017, 2,010 δισ. EUR το 2018, 167 εκατ. EUR το 2019 και 378 εκατ. EUR το 2020. Η σταδιακή τροφοδότηση του ταμείου εγγυήσεων δεν θα πρέπει να δημιουργήσει κινδύνους για τον προϋπολογισμό της ΕΕ κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών, δεδομένου ότι πιθανές καταπτώσεις της εγγύησης για πραγματοποιηθείσες ζημίες θα υλοποιηθούν μόνο με την πάροδο του χρόνου.

 

Ενισχύθηκε η δυνατότητα πρότασης έκτακτων μέτρων, εφόσον παραστεί ανάγκη
Όπως συμβαίνει με τις τρέχουσες δραστηριότητες της ΕΤΕπ, οι δικαιούχοι επιβαρύνονται με το κόστος των πράξεων της ΕΤΕπ στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ. Οι πράξεις αυτές και η επένδυση των πόρων του ταμείου εγγυήσεων της ΕΕ θα πρέπει να αποφέρουν καθαρή θετική πρόσοδο, η οποία εκτιμάται επί του παρόντος ότι θα ανέλθει σε 450 εκατ. EUR και θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση του ταμείου εγγυήσεων. Οι επιχειρησιακές πιστώσεις που απαιτούνται από την πρόταση πρόκειται να χρηματοδοτηθούν πλήρως εντός του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020. 500 εκατ. EUR πρόκειται να ανακατανεμηθούν εντός του τομέα 1A από τα χρηματοδοτικά μέσα της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» και 150 εκατ. EUR πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από το αδιάθετο περιθώριο.
Η ανακατανομή από τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» απαιτεί τροποποίηση του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) 1316/2013, όπως περιλαμβάνεται στο άρθρο 2 της παρούσας πρότασης.

Τα τελικά χρηματοδοτικά κονδύλια για τον τομέα των μεταφορών και τον τομέα της ενέργειας σύμφωνα με το άρθρο 5 θα πρέπει να μειωθούν αντίστοιχα κατά 155 εκατ. EUR και κατά 345 εκατ. ευρώ.

 

Η πρόοδος
Οπως αναφέρει η Επιτροπή, από τον Νοέμβριο του 2014 που υποβλήθηκε το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη, η Επενδυτικό Σχέδιο Γιούνκερ, όπως συχνά ονομάζεται, βελτιώθηκαν οι όροι για την ανάκαμψη των επενδύσεων και επανέρχονται η εμπιστοσύνη στην οικονομία της Ευρώπης και η ανάπτυξη. Η Ένωση βρίσκεται πλέον στο τέταρτο έτος μιας μέτριας ανάκαμψης, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 2% το 2015.

 

Οι ολοκληρωμένες προσπάθειες που ξεκίνησαν με το επενδυτικό σχέδιο αποφέρουν ήδη συγκεκριμένα αποτελέσματα, παρά το γεγονός ότι οι μακροοικονομικές επιπτώσεις των μεγαλύτερων επενδυτικών έργων δεν μπορούν να είναι άμεσες. Οι επενδύσεις αναμένεται να αυξάνονται σταδιακά κατά τη διάρκεια του 2016 και του 2017, μολονότι εξακολουθούν να είναι χαμηλότερες από τα ιστορικά επίπεδα.

. Η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει σύντομα προτάσεις για το μέλλον του Επενδυτικού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων – ΕΤΣΕ, οι οποίες πρέπει να εξεταστούν ως επείγουσες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο».

Πηγή: Blog:marina anastas.kourbela