Η ιδέα πως ο Μότσαρτ κάνει τα μωρά εξυπνότερα αποτελεί έναν από τους πιο περίεργους -και πιο επίμονους- μύθους που αφορούν την ανατροφή των παιδιών.
«Δεν υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις πως το να ακούνε Μότσαρτ -ή το να ακούνε οτιδήποτε- κάνει κάτι για την ευφυΐα ή τις γνωστικές δεξιότητές τους σε τομείς που δεν έχουν να κάνουν με τη μουσική», εξηγεί ο Samuel Mehr, διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο οποίος μελετά τον ισχυρό και καθ’ όλα μυστήριο αντίκτυπο της μουσικής στον άνθρωπο.
Πώς… «κόλλησε» ο μύθος του «φαινομένου Μότσαρτ»; Όλα ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με μια μικρή ομάδα φοιτητών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας που άκουγαν τις δημιουργίες του και ιδιαίτερα τη Σονάτα σε ρε μείζονα για δύο πιάνα.
Οι ερευνητές Gordon Shaw, Frances Rauscher και Katherine Ky χώρισαν τους φοιτητές σε τρεις ομάδες: η μία άκουγε Μότσαρτ, η δεύτερη ηχογραφήσεις για αυτοΰπνωση και η τρίτη δεν άκουγε απολύτως τίποτα. Όλοι οι φοιτητές έκαναν το ίδιο τεστ χωροταξικής νοημοσύνης (Spatial Intelligence), με ερωτήσεις του τύπου: «Φαντάσου με το νου σου πως ξεδιπλώνεις ένα κομμάτι χαρτί που έχει διπλωθεί πολλές φορές. Μπορείς να διαλέξεις το σωστό κομμάτι χαρτί μέσα από πέντε παραδείγματα;». Εκείνοι που άκουγαν Μότσαρτ σημείωσαν οκτώ με εννέα μονάδες υψηλότερα αποτελέσματα από τους υπόλοιπους. Ωστόσο η… παραπανίσια εξυπνάδα τους κράτησε μόλις για 15 λεπτά. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν φοιτητές και όχι βρέφη.
Αυτό δεν εμπόδισε το μύθο να εξαπλωθεί και να γίνει… το «φαινόμενο Μότσαρτ»! Γονείς και παιδιά ενθουσιάστηκαν από την «ανακάλυψη», ενώ κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν το εύρημα για να βγάλουν χρήματα γράφοντας βιβλία κ.λπ.
Πάντως, οι επιστήμονες έχουν καταλήξει σε τρεις πιθανές θεωρίες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες της μουσικής του Μότσαρτ στον εγκέφαλο:
Πρώτον, η περίπλοκη μουσική διεγείρει το φλοιό του εγκεφάλου με τρόπο που επηρεάζει την αντίληψη του χώρου.
Δεύτερον, η βραχυπρόθεσμη διαφορά αποδίδεται στο φαινόμενο «μεταφοράς» κατά το οποίο δεξιότητες που αποκτώνται σε έναν τομέα μεταφέρονται σε άλλον.
Τέλος, πρόκειται για μια επίδραση που έχει να κάνει με τη διέγερση και την ευφορία, υπονοώντας πως η μουσική διεγείρει τον εγκέφαλο και αυτό με τη σειρά του βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία.
