78ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
Από την απολαυστική σάτιρα «Επίσημη επιλογή» στη φουτουριστική αλληγορική περιπέτεια «Dune»
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Μια απολαυστική, με σατιρικές αιχμές, κωμωδία, έδωσε μια άλλη νότα στο μέχρι σήμερα πρόγραμμα της 78ης Μόστρας του κινηματογράφου, με την προβολή της ταινίας «Επίσημη επιλογή» των Αργεντινών σκηνοθετών Γκαστόν Ντιπράτ και Μαριάνο Κον.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο κόσμος του κινηματογράφου παρουσιάζεται μέσα από τον κινηματογράφο με χιούμορ και καυστική, συχνά, σάτιρα, με τα πρωτεία να τα κατέχει το Χόλιγουντ (ποιός έχει ξεχάσει ταινίες όπως «Η λεωφόρος της Δύσεως» του Γουάιλντερ, τος διαφορετικές εκδόσεις του «Ένα αστέρι γεννιέται» με επικεφαλής εκείνη του Κιούκορ, «Η ωραία και το κτήνος» του Βινσέντε Μινέλι, για να αναφέρει μερικές από τις πιο γνωστές).
Η ταινία αναφέρεται σε ένα ηλικιωμένο πάμπλουτο Αργεντινό επιχειρηματία που για να τον θυμούνται αποφασίζει να κάνει δυο πράγματα: να κτίσει μια γέφυρα στο όνομά του (και μετά να τη χαρίσει στο κράτος!) και να χρηματοδοτήσει μια ταινία με διάσημους συντελεστές, τόσο από σκηνοθετικής πλευράς όσο και από πλευράς ερμηνειών. Έτσι, η σκηνοθεσία ανατίθεται στη διάσημη σκηνοθέτρια Λόλα Κουέβας (Πενέλοπε Κρουζ), ενώ η ερμηνεία ανατίθεται σε δύο μεγάλα αστέρια της χώρας, τον ΦέλιξΕϊβέρο (Αντόνιο Μπαντέρας) και τον Όσκαρ Μαρτίνεθ (Ιβάν Τόρες).
Ευκαιρία για τους δυο σκηνοθέτες να σατιρίσουν τόσο τον εγωκεντρισμό, τη φιλαυτία, τη ματαιοδοξία, τη ζηλοφθονία και την ανταγωνιστικότητα των ηθοποιών αλλά και τις έμμονες ιδέες και τους διάφορους τρόπους που σκαρφίζονται οι σκηνοθέτες για να βγάλουν στο φως την ερμηνεία που θέλουν από τον ηθοποιό τους, μαζί όμως και τις υποχωρήσεις τους για χάρη της ολοκλήρωσης των φιλοδοξιών τους. Από το στόχο των σκηνοθετών δεν λείπουν και οι παραγωγοί, ιδιαίτερα οι άσχετοι σημερινοί, που χωρίς να έχουν καμία γνώση ή σχέση με τον κινηματογράφο, αποφασίζουν για δικούς τους καθαρά λόγους να χρηματοδοτήσουν μια παραγωγή.
Φτάνει να αναφέρω πως υπάρχει μια σκηνή στην ταινία που το γέλιο είναι από τα πιο σπαρταριστά που έχω αντιμετωπίσει από την εποχή των κωμωδιών του Τζέρι Λούις και των Μόντι Πάιθον: η σκηνοθέτρια που, αποζητώντας τον ρεαλισμό στην ερμηνεία μιας συγκεκριμένης σκηνής όπου χρειάζετςι να εκφράσουν αληθινό άγχος και φόβο, ανεβάζει ψηλά με γερανό ένα τεράστιο βράχο και αναγκάζει τους δυο ηθοποιούς της να καθίσουν από κάτω, όπου παίζουν τη σκηνή τους τρέμοντας! Σκηνή που δεν σταματά εδώ αλλά έχει και μια, το ίδιο κωμική, κατάληξη!
Κι άλλα ωραία, απολαυστικά ευρήματα εμφανίζονται σε όλη τη διάρκεια που οι δυο πρωταγωνιστές κάνουν πρόβες διάφορες σκηνες τους, με τον καθένα να μην αναγνωρίζει την αξία του άλλου, όπως το εύρημα όπου η σκηνοθέτρια τους «αναγκάζει» να παραδεχτούν την αξία του άλλου. Κι αν κάποια στιγμή τα πράγματα δείχνουν να οδηγούνται στην τραγωδία αυτό δεν είναι παρά ένα ακόμη εύρημα που, με παρόμοιο χιουμορ τα ανατρέπει και τα διακωμωδεί. Χωρίς βέβαια τους δυο πρωταγωνιστές, Μπαντέρας και Τόρες, αλλά και την επίσης εξαιρετική ερμηνεία της Κρουζ (η δεύτερη ταινία της που μας εκπλήσσει στη φετινή Μόστρα) δεν ξέρω αν η ταινία θα είχε το ίδιο εξαίρετο αποτέλεσμα.
Η νέα εκδοχή της φουτουριστικής, οικολογικής αλληγορικής περιπέτειας επιστημονικής φαντασίας, «Dune» του Φρανκ Χέρμπερτ (εκτός συναγωνισμού), έρχεται από τον Καναδό Ντενί Βιλνέβ (Dune Part I, όπως είναι ο νέος τίτλος της), ύστερα από την όχι πάντα πειστική αν και εικαστικά γεμάτη ωραία «λιντσικά» ευρήματα και εξαιρετική χρήση των χρωμάτων, μεταφορά του, το 1984 από τον Ντέιβιντ Λιντς.
Εστιάζει, και πολύ καλά κάνει, στις εντυπωσιακές, δοσμένες με τέλεια ειδικά εφέ, περιπετειες του νεαρού Μεσσία, Πολ Ατρείδη (η τραγωδία των Ατρειδών ήταν στη σκέψη του συγγραφέα), στον αγώνα του να σώσει τον βουτηγμένο στην άμμο πλανήτη Αράκι (που σημαίνει Dune στη γλώσσα της αυτόχθονες φυλής των Φρέμεν) από θανατηφόρες χορδές μιας Αυτοκρατορίας που θέλει να εξοντώσει τους κατοίκους του πλανήτη και τους υπερασπιστές τους και να εκμεταλλευτούν το πανάκριβο ναρκωτικό του, γνωστό ως spice, το οποίο επιμυκαίνει τη ζωή και κάνει δυνατά τα διαστημικά ταξίδια.
Η σειρά των βιβλίων του Dune άρχισε να γράφεται σε συνεχειες το 1963, στο περιοδικό επιστημονικής φαντασίας Analog, κι είναι μόνο δυο χρόνια αργότερα που εκδόθηκε σε κανονικό και τόσο αυτό όσο και τα σίκουελ είχαν τεράστια εκδοτική επιτυχία, ξεπερνώντας τα πρώτα τους χρόνια τα 15 εκατομμύρια. Και είναι υπέρ του σκηνοθέτη που επέλεξε το πρώτο μέρος των βιβλίων για να αφηγηθεί τη συναρπαστική αυτή περιπέτεια – προετοιμάζοντας μας για το σίκουελ.
Όλα τα κύρια πρόσωπα και τέρατα του βιβλίου παίρνουν την αντίστοιχη, με, όταν χρειάζεται, εντυπωσιακά πάντα εφε, μορφή τους, με επικεφαλής τον φρικτό, σαδιστικό Βαρώνο, με ένα ημι-αιλουροειδές σώμα που αιωρείται πάνω από τραπέζια και αντικείμενα. Επικίνδυνοι στρατιωτικοί, προδότες, μάγοι και Πυθίες, κινούνται στους διάφορους πλανήτες ενός μακρινού μέλλοντος (βρισκόμαστε στο έτος 10,191), όπου εκτυλίσσεται η γαλακτική περιπέτεια.
Σε αντίθεση με την σε αποσύνθεση ατμόσφαιρα της ταινίας του Λιντς, ο Βιλνέβ «Η άφιξη», «Blade Runner 2049») επιλέγει μια πιο φωτεινή, αλά-Star Wars ατμόσφαιρα, όπου η δράση και τα εφέ (όπως τα γιγαντιαία σκουλήκια που βγαίνουν κάθε τόσο μέσα από την άμμο για να καταβροχθίσουν ανθρωπους και αντικείμενα) έχουν κάτι από το ρυθμό και την ομορφιά των παλιών κινηματογραφικών σίριαλ.
Ξεχωριστή αναφορά αξίζει να κάνω στους ηθοποιούς, με επικεφαλής τον Τιμοτέ Σαλαμέτ στο ρόλο του Πολ Ατρείδη, τον Όσκαρ Άιζακ (ο Δούκας και πατέρας του Πολ), τη Ρεμπέκα Φέργκιουσον (Τζέσικα), τον Χαβιέ Μπαρντέμ (Στιλγκαρ), τον Στέλαν Σκάρσγκαρντ (Βαρώνος Βλαντιμίρ Χαρκόνεν), τον Τζός Μπρόλιν (Γκάρνεϊ) και τη Σάρον Ντάνκαν-Μπρούστερ (ο οικολόγος Λιντ Κάνιε).
