ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ… 8 Μαΐου
Επιμέλεια: Σταύρος Χρονόπουλος, υπεύθυνος Μarketing «Εκδοτικός Οίκος Historical Quest» (https://www.historical-quest.com).
8 Μαΐου 1794
Κατηγορούμενος ως προδότης από τους επαναστάτες κατά τη διάρκεια της Βασιλείας του Τρόμου, ο Γάλλος χημικός Αντουάν Λωράν Λαβουαζιέ, ο οποίος ήταν επίσης φοροεισπράκτορας, δικάζεται, καταδικάζεται και αποκεφαλίζεται την ίδια μέρα στο Παρίσι. Ο Αντουάν Λoράν Λαβουαζιέ (Antoine Laurent Lavoisier, 26 Αυγούστου 1743 – 8 Μαΐου 1794) ήταν Γάλλος χημικός.
Θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης χημείας, καθώς θεμελίωσε με τις έρευνές του μια νέα αντίληψη στη μελέτη της φύσης και οδήγησε την ανθρώπινη σκέψη στην ορθολογική προσέγγιση των χημικών φαινομένων, σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής του ορθού λόγου. Η Γαλλική Επανάσταση έφερε το τέλος στη δράση και στη ζωή του Λαβουαζιέ.
Ύστερα από καταγγελία του Μαρά, που όπως λέγεται είχε προσωπικούς λόγους να τον αντιπαθεί, κλείστηκε στη φυλακή με 27 άλλους εκμισθωτές φόρων ως συνωμότης. Η δίκη του ήταν σύντομη, και ο πρόεδρος του δικαστηρίου τον καταδίκασε σε θάνατο, προσθέτοντας μια φράση που έμεινε ιστορική: “η Δημοκρατία δεν έχει ανάγκη από επιστήμονες”.
Ο Λαβουαζιέ αναφέρεται συχνά ως ο πατέρας της σύγχρονης Χημείας. Ο τίτλος αυτός είναι τιμητικός αλλά όχι υπερβολικός, καθώς ο μεγάλος αυτός χημικός δεν περιορίστηκε μόνο στην επέκταση των γνώσεων της εποχής του, ούτε έμεινε ένας απλός πειραματιστής. Πέτυχε ν’ ανατρέψει τις λαθεμένες απόψεις των συγχρόνων του και έβαλε τις βάσεις για τις ανακαλύψεις των δυο επόμενων αιώνων. Από τις πάμπολλες συνεισφορές του Λαβουαζιέ στη χημεία είναι η ονομασία του οξυγόνου, καθώς ήταν ο πρώτος που κατανόησε τη χημική και βιολογική λειτουργία του στοιχείου αυτού και μελέτησε το φαινόμενο της ζύμωσης και της αναπνοής.
Το οξυγόνο ανακαλύφθηκε, ανεξάρτητα, από τους Καρλ Βίλχελμ Σέελε (Carl Wilhelm Scheele), στην Ουψάλα το 1773, ή λίγο νωρίτερα, και τον Τζόζεφ Πρίστλεϊ (Joseph Priestley), στο Γουίλτσαϊρ (Wiltshire) το 1774, αλλά ο δεύτερος δημοσίευσε πρώτος την εργασία του. Το όνομα «οξυγόνο» δόθηκε το 1777 από τον Λαβουαζιέ. Τα πειράματα του τελευταίου διέλυσαν την τότε δημοφιλή θεωρία του φλογιστού για την καύση και τη διάβρωση.
Η ονομασία «οξυγόνο» προήλθε από τις ελληνικές λέξεις «ὀξύ» + «γεννῶ», γιατί κατά την εποχή της ονοματοδοσίας του επικρατούσε η εσφαλμένη ιδέα ότι τα οξέα χρειάζονται οξυγόνο για να πραγματοποιήσουν τις χαρακτηριστικές τους αντιδράσεις διάβρωσης. Στον Λαβουαζιέ αποδίδεται και ο καθορισμός όρων, όπως οξείδια, οξέα, άλατα, που μέχρι σήμερα χρησιμοποιούνται στη χημική ορολογία. Σε αυτόν οφείλονται επίσης η αρχή διατήρησης της μάζας, η διάκριση ανάμεσα σε απλά και σύνθετα σώματα, η κατάρρευση της θεωρίας του φλογιστού, η ανακάλυψη του αζώτου ως συστατικού του ατμοσφαιρικού αέρα, η εφεύρεση του χημικού ζυγού και ο διαχωρισμός του νερού στα συστατικά του.
8 Μαΐου 1821
Ελληνική Επανάσταση του 1821: οι Έλληνες νικούν τους Οθωμανούς στο Χάνι της Γραβιάς. Τα θύματα των Τούρκων ήταν πολυάριθμα. Πάνω από 300 νεκροί και 600 τραυματίες μέσα σε λίγες ώρες. Οι Έλληνες έχασαν μόνο έξι πολεμιστές. Η στρατηγική επιτυχία της μάχης αυτής ήταν μεγάλη. Εμπόδισε την κάθοδο του Ομέρ Βρυώνη στην Πελοπόννησο και διευκόλυνε τη νίκη στο Βαλτέτσι που εμψύχωσε την επανάσταση.
Συγκεκριμένα, μετά τη μάχη στη Γραβιά, ο Βρυώνης συγκλονίστηκε τόσο πολύ που αποφάσισε να σταματήσει προσωρινά την εκστρατεία του και να υποχωρήσει στην Εύβοια, για να συναντήσει αργότερα τις δυνάμεις του Κιοσέ Μεχμέτ. Έτσι παρεμποδίστηκε η κάθοδος ενός τόσο ισχυρού στρατού στην Πελοπόννησο, όπου η επανάσταση ακόμα δεν είχε εδραιωθεί, ενώ συνέβαλε στην έναρξη του αγώνα και στη δυτική Ελλάδα.
8 Μαΐου 1825
Θάνατος του Κόμη Σαντόρε ντι Σανταρόζα (Σαβιλιάνο, 18 Νοεμβρίου 1783 – Σφακτηρία, 8 Μαΐου 1825). Ο Σανταρόζα ήταν Ιταλός στρατιωτικός, επαναστάτης, τιτλούχος και σπουδαίος φιλέλληνας, που σκοτώθηκε κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Έλαβε μέρος σχεδόν σε όλες τις κατά του Ναπολέοντα μάχες στην Ιταλία. Τελικά μετά την κατάληψη του Πεδεμοντίου παραιτήθηκε από τις τάξεις του στρατού.
Μετά όμως την πτώση του Ναπολέοντα ο Σανταρόζα επανήλθε στο στρατό και έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Γκρενόμπλ όπου διαπνεόμενος με πατριωτικά και φιλελεύθερα αισθήματα υποκίνησε σε επανάσταση το Πεδεμόντιο κατά της Αυστριακής κατοχής αναλαμβάνοντας μάλιστα υπουργός των Στρατιωτικών της επαναστατικής κυβέρνησης. Αποτυγχάνοντας όμως της γενικής επανάστασης κατέφυγε στη Γαλλία και από εκεί στην Ελβετία απ΄ όπου και κατέληξε στο Λονδίνο.
Τότε Έλληνες απεσταλμένοι του εκεί συγκροτημένου φιλελληνικού κομιτάτου κάλεσαν τον Σανταρόζα αν ήθελε να συμμετάσχει στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Εκείνος με ιδιαίτερο ενθουσιασμό αποδέχθηκε την πρόσκληση και περί τον Δεκέμβριο του 1824 έφθασε στο Ναύπλιο. Από εκεί αρχικά μετέβη στην Επίδαυρο, την Αίγινα και την Αθήνα προς επίσκεψη των αρχαιοτήτων που είχε μέχρι τότε ακουστά και θαύμαζε. Κατά τις επισκέψεις του όμως αυτές δεν έπαυε να βγάζει φλογερούς πατριωτικούς λόγους ξεσηκώνοντας [ασαφές] τους κατοίκους των περιοχών αυτών.
Όταν την 8 Μαΐου ξεκίνησε την επίθεση κατά της Σφακτηρίας ο Αιγύπτιος στρατηγός Ιμπραήμ Πασάς, ο Ντερόσι λίγο πριν την Πτώση της Σφακτηρίας, τραυματίσθηκε βαριά, αρνούμενος όμως να παραδοθεί ένας Αιγύπτιος στρατιώτης τον φόνευσε και στη συνέχεια του αφαίρεσε από τα ρούχα του κάποια χρήματα και μία σφραγίδα από την οποία και πληροφορήθηκε περί της τύχης του ένας φίλος του Σανταρόζα που υπηρετούσε στον αιγυπτιακό στόλο όπως έγραψε αργότερα στο ημερολόγιό του.
8 Μαΐου 1873
Πεθαίνει ο Τζον Στιούαρτ Μιλ (John Stuart Mill ή J.S. Mill, 20 Μαΐου 1806 – 8 Μαΐου 1873), Βρετανός φιλόσοφος, πολιτικός οικονομολόγος και δημόσιος υπάλληλος με ισχυρή συνεισφορά στην κοινωνική και πολιτική θεωρία καθώς και την πολιτική οικονομία. Διετέλεσε μέλος του Αγγλικού κοινοβουλίου και θεωρείται σημαίνων κλασικός φιλελεύθερος στοχαστής του 19ου αιώνα. Έχει γίνει γνωστός ως «ο αγγλόφωνος φιλόσοφος με την ισχυρότερη επιρροή του 19ου αιώνα».
Η αντίληψη του Μιλ περί ελευθερίας δικαιολογεί την ελευθερία του ατόμου αντίθετα προς τον απεριόριστο κρατικό έλεγχο. Ο Μιλ εκφράζει τη γνώμη του πάνω στην ελευθερία εξηγώντας πως η μοναδική πηγή πραγματικής ελευθερίας βρίσκεται στην αναζήτηση βελτίωσης της προσωπικής ποιότητας του ατόμου. Πραγματική ελευθερία μπορεί να επικρατήσει μόνο όταν το άτομο μπορεί να αποκτήσει ένα πρότυπο που να το ωφελήσει, χωρίς παράλληλα να είναι εξωτερικώς φορτικό σε άλλους, στην δική του πορεία απόκτησης μεγαλύτερης αυτοεκτίμησης.
Πολλοί εμπνεύστηκαν από την στάση του Μιλ απέναντι στην ελευθερία και το ατομικό κατόρθωμα μέσα από την αυτοβελτίωση. Θέτοντας ένα σημαντικό επίπεδο αξιότητας για την ικανότητα του ατόμου να πληροί προσωπικές προϋποθέσεις για σπουδαιότητα και αξία, ο Μιλ προσέφερε ένα κεντρικό παράδειγμα για το πώς επιτυγχάνονται τέτοιες αξίες. Εισήγαγε την ιδέα του ωφελιμισμού, την ηθική θεωρία του Τζέρεμι Μπένθαμ, που θεωρεί ότι το καλό και το δίκαιο είναι αυτό που συντελεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό στην ανθρώπινη ευτυχία.
8 Μαΐου 1933
Ο Μαχάτμα Γκάντι ξεκινά απεργία πείνας 21 ημερών σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της βρετανικής κυριαρχίας στην Ινδία. Ο Μοχάντας Καραμτσάντ Γκάντι (2 Οκτωβρίου 1869 – 30 Ιανουαρίου 1948) ήταν Ινδός πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης ακτιβιστής. Υπήρξε η κεντρική μορφή του εθνικού κινήματος για την ινδική ανεξαρτησία και εμπνευστής της μεθόδου παθητικής αντίστασης χωρίς τη χρήση βίας έναντι των καταπιεστών. Η διδασκαλία του επηρέασε το διεθνές κίνημα για την ειρήνη και μαζί με τον ασκητικό βίο του συνέτειναν στο να καταστεί παγκόσμιο σύμβολο και ορόσημο της φιλοσοφικής και κοινωνικοπολιτικής διανόησης του 20ού αιώνα. Έγινε ευρύτερα γνωστός με την προσωνυμία Μαχάτμα, που φέρεται να του απέδωσε στα 1915 ο Ινδός νομπελίστας ποιητής και φιλόσοφος Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ και στα σανσκριτικά σημαίνει Μεγάλη Ψυχή.
8 Μαΐου 1978
Ο Ιταλός Ράινχολντ Μέσνερ και ο Αυστριακός Πίτερ Χάμπελερ γίνονται οι πρώτοι άνθρωποι που ανεβαίνουν στο Έβερεστ χωρίς συμπληρωματικό οξυγόνο. Ο Μέσνερ ανακηρύχτηκε ορειβάτης του 20ου αιώνα και διετέλεσε ευρωβουλευτής των Ιταλλώνποράσινων από το 1999 έως το 2004
8 Μαΐου 1984
Η Σοβιετική Ένωση ανακοινώνει τη μη συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες. Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1984, οι Αγώνες της 23ης Ολυμπιάδας της σύγχρονης εποχής, διοργανώθηκαν στο Λος Άντζελες των Ηνωμένων Πολιτειών από τις 28 Ιουλίου έως και τις 12 Αυγούστου. Ήταν οι τρίτοι συνεχόμενοι Ολυμπιακοί Αγώνες που σημαδεύτηκαν από μποϋκοτάζ. Αυτή τη φορά η ΕΣΣΔ και οι χώρες του ανατολικού μπλοκ απείχαν, επικαλούμενες λόγους ασφαλείας, όμως ήταν φανερό πως επρόκειτο για απάντηση στο μποϋκοτάζ των Αμερικανών το 1980. Για πρώτη φορά οι Αγώνες έγιναν χωρίς κρατική οικονομική ενίσχυση και παρουσίασαν μεγάλα κέρδη. Πήραν μέρος 141 χώρες, με 6.829 αθλητές, σε 221 αγωνίσματα των 21 αθλημάτων. Ο Αμερικανός σπρίντερ, Καρλ Λιούις ήταν ο αθλητής – μορφή των Αγώνων, με 4 χρυσά μετάλλια.
