Της Ζωής Τόλη
«Το Όνομα του Ρόδου», το σπουδαίο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο, παρουσιάζεται στο Altera Pars, σε θεατρική διασκευή του Stefano Massini.
Το έργο:
«Το Όνομα του Ρόδου» – «Il Nome Della Rosa» -, είναι μία αξιόλογη αλληγορία, ένα μεσαιωνικό χρονικό, του Ιταλού στοχαστή Ουμπέρτο Έκο ( 1932 – 2016 ). Αυτή η ιδεολογική νουβέλα, γραμμένη το 1980 και μεταφρασμένη σε σαράντα γλώσσες, διασκευάστηκε από το σκηνοθέτη και θεατρικό συγγραφέα, Stefano Massini, το 2016.
Τη μετάφραση στα ελληνικά έκανε η Ντίνα Μπόγρη.
Η ιστορία εκτυλίσσεται στις αρχές του 14ου αιώνα, σε μοναστήρι των Βενεδικτίνων στην Ιταλία, το 1327. Διαμορφώνεται ένα μυστικιστικό σύμπαν, γεμάτο απαγορευμένα θεολογικά μυστικά, με καθετί το παραβατικό ή το απόκρυφο, να αποτελούν τον κύριο μοχλό της θεατρικής σύμβασης. Ένα σπάνιο βιβλίο της Ποιητικής του Αριστοτέλη, που αναφέρεται στο κωμικό στοιχείο και την ιλαρότητα, γίνεται η αιτία για μια σειρά θανάτων, με το χώρο της πλούσιας βιβλιοθήκης του μοναστηριού, να μετατρέπεται σε ιερό άβατο.
Οι αυστηροί νόμοι της εκκλησίας, απαγόρευαν την επαφή της κοινωνίας με έργα διασκεδαστικά, καθώς πίστευαν πως ο φόβος της παρεκτροπής σε επικίνδυνες πράξεις και ανήθικες συμπεριφορές ήταν μεγάλος. Η μεσαιωνική πολιτική / θρησκευτική αντίληψη στηλίτευε κάθε μορφή διαφοροποίησης ή απόπειρα ερμηνείας θεολογικών ζητημάτων και όχι μόνο, που δεν συμφωνούσαν με τα θέσφατα της κεντρικής εξουσίας και της ιερής εξέτασης.
Αυτό το πεδίο διαμάχης ανάμεσα στην τυφλή υπακοή στο καθεστώς και στην απόπειρα κάποιων φωτισμένων μοναχών να αντιμετωπίσουν το σκοταδισμό και το απάνθρωπο της τιμωρίας, αναπαρίσταται από το σκηνοθέτη, με σεβασμό και εντιμότητα απέναντι στον προβληματισμό που θέτει το κείμενο.
Σκηνοθεσία:
Ο σκηνοθέτης Michael Seibel απεικόνισε επιδέξια το μυστηριακό ύφος του δραματοποιημένου μυθιστορήματος, του Ιταλού συγγραφέα Umberto Eco. Επομένως η ατμόσφαιρα αναδίδει τη μυρωδιά της Σχολαστικής Μεθόδου που επικρατούσε ευρύτατα το Μεσαίωνα.
Καθώς συμβαίνουν παράξενοι φόνοι, αποκαλύπτονται ίντριγκες, κυνήγι αιρετικών και άνομες σχέσεις μεταξύ μοναχών. Έτσι διαμορφώνεται ένα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος αστυνομικό θρίλερ. Παράλληλα η αναζήτηση ενός χειρογράφου – δεύτερος τόμος της Ποιητικής -του Αριστοτέλη, προκαλεί αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή, ο οποίος ξεχωρίζει εύκολα τα στοιχεία εκείνα που χρωματίζουν δραματικά το θεματικό πυρήνα, με το πάθος και την ένταση.
Η δράση εικονοποείται αναγκαστικά μέσα από τον αφηγηματικό λόγο, καθώς η θεατρική συνθήκη δεν διαθέτει τα μέσα του κινηματογράφου.
Ωστόσο η πλοκή δεν προδίδει το νοηματικό εξοπλισμό του έργου, ούτε τον λόγο, την έκφραση και την κίνηση. Η συμβολή του φωτισμού τονίζει αναλυτικά τις λεπτομέρειες των προσώπων και παράλληλα υποστηρίζει και τη δυναμική του υποβλητικού σκηνικού.
Eρμηνείες:
Ο Μίλτος Δημουλής, στο ρόλο του Φραγκισκανού μοναχού Γουλιέλμου από το Μπάσκερβιλ, είναι ευθύβολος, εύγλωττος και πνευματώδης.
Ο Αντώνης Αντωνιάδης είναι ο Άντσο, ο βοηθός του μοναχού, σε μικρή ηλικία, ενώ σε μεγάλη ηλικία τον υποδύεται ο Δημήτρης Μπικηρόπουλος. Και οι δύο συνεπείς, ευέλικτοι και άμεσοι.
Τον ιεροεξεταστή Μπερνάρντο Γκούι, ενσαρκώνει με επιδέξια σκηνική αιχμηρότητα ο Νίκος Πανόπουλος, ενώ ο Κωνσταντίνος Συράκης παίζει τον ηγούμενο του μοναστηριού, με μέτρο και σύνεση.
Συμμετέχουν επίσης οι Δημήτρης Νικολόπουλος, Γιάννης Πολιτάκης, Παναγιώτης Σπηλιόπουλος, Στέλιος Γεράνης, Αντώνης Αντωνάκος, Ara Bogosian, Παναγιώτης Δαβιδόπουλος, Μαρίνος Ορφανός, Σάκης Τσινιάρος, Αλέξανδρος Ζαχαρέας, Πασχάλης Μερμιγκάκης, Μανώλης Δεστούνης και Νατάσα Κορομβόκη.
Γενικά οι ερμηνείες του πολυμελούς θιάσου είναι εύστοχες και υποκριτικά αξιοπρεπείς, καλύπτοντας επαρκώς τόσο τις κοινωνιολογικές προεκτάσεις, όσο και τις οντολογικές αποτυπώσεις του έργου.
Συντελεστές:
Τα σκηνικά και τα κοστούμια φρόντισε η Λαμπρινή Καρδαρά, τη μουσική επιμελήθηκε ο Γιώργος Κογιαλίκος και τους φωτισμούς ο Αντώνης Παναγιωτόπουλος. Στα Motion Graphics ο Βαγγέλης Καλαϊτζίδης. Παραγωγή: Olympia Culture.
Αξιολόγηση:
«Το Όνομα του Ρόδου», μία παράσταση, οδοιπορικό στην Ιταλία του Μεσαίωνα, μια εποχή με το δικό της ηχόχρωμα, στιγματισμένη για τις πολιτικές / θρησκευτικές διαμάχες, τα σκάνδαλα, το παρασκήνιο και τις αιρέσεις.
Πλεονεκτήματα είναι η παρουσίαση που αναδύει πιστά τη συσκοτισμένη ατμόσφαιρα της εποχής, η συμπαγής σκηνοθετική γραμμή και οι ολοκληρωμένες υποκρίσεις των ηθοποιών. Στα μειονεκτήματα σημειώνονται η ελλειπτική δράση – πρακτικοί λόγοι – σε καίρια σημεία και η μεγάλη χρονική διάρκεια του έργου που αποδυναμώνει κάπως το επίδοξο δραματουργικό βάθος.
«Το Όνομα του Ρόδου», αποτελεί μια ικανοποιητική προσπάθεια, καλλιτεχνικής δημιουργίας που ανεβαίνει πρώτη φορά στην ελληνική θεατρική σκηνή.
Σε δεύτερη βέβαια ανάγνωση διακρίνεται η φιλοσοφική και ιστορική προσέγγιση της πρόθεσης του συγγραφέα, που μας πληροφορεί παράλληλα για τη θρησκευτική γραμματεία και φιλοσοφία. Αξιοπρόσεκτη και η μεγάλη του αγάπη για τη διαχρονική αξία των βιβλίων και γενικά για τους ανθρώπους του πνεύματος.
