Tου Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]
Τον Γιώργο Πιτουρόπουλο τον γνώρισα στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν νεότατος, ως μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Διαβάζω», είχε ζητήσει να συναντηθούμε εκδότες και συμμετέχοντες σε εγχειρήματα περιοδικού Τύπου, ώστε να εντοπίσουμε κοινή οδό πορείας.
Γράφω και πάλι για έναν νεκρό φίλο, εκδότη του ιστορικού περιοδικού «Σχολιαστής» κι ακολούθως οραματιστή, ο οποίος ζητούσε να δώσει καινούριο νόημα στον χώρο των εκδόσεων με τα λογότυπα «Μέδουσα» και «Σέλας». Οι σειρές επιστημονικής φαντασίας κλασικής και σύγχρονης ξένης πεζογραφίας, δοκιμίων, λεξικών, κόμικ κάλυψαν κενά και εμπλούτισαν τον τρόπο του σκέπτεσθαι.
‘Ηταν μόλις δύο χρόνια από την άνοδο στην εξουσία του εθνολαϊκιστικού ΠΑ.ΣΟ.Κ., κι ενώ όλα φάνταζαν ότι είχαν αποκατασταθεί-από τον πολιτικό βίο έως την καθημερινότητα-, το περιοδικό «Σχολιαστής» έκρινε, σχολίαζε, «γκρίνιαζε» με χιούμορ. Εκεί όπου τα πράγματα είχαν πάρει τον δρόμο της, βρισκόταν μπροστά τους το νεοπαγές περιοδικό γιατί έβαζε τους αναγνώστες να σκεφτούν τα συμφραζόμενα εκείνης της εποχής.
Οι περισσότεροι και οι περισσότερες προέρχονταν από την διάσπαση της Ε.ΚΟ. Ν. Ρήγας Φεραίος που έμειναν στη συλλογική μνήμη ως Πανελλαδικάριοι (Β’ Πανελλαδική). Το τότε Κ.Κ.Ε. εσωτερικού έδειχνε αναποφάσιστο, αν έπρεπε να επιλέξει τη «δεξιά» στροφή στη στρατηγική και την τακτική του ή να παραμείνει στα προτυπώματα της Ανανεωτικής Αριστεράς πιστής στο παράδειγμα κυρίως του ιταλικού ευρωκομμουνισμού.
Οι νεολαίοι θερμοί και ηφαιστειακοί στάθηκαν απέναντι στον ρεφορμισμό της κομματικής ηγεσίας. Η διάσπαση χρονολογείται τον Μάρτιο του 1978, η παράταξη κράτησε τρία χρόνια, έως το 1981. Δυό χρόνια μετά την αυτοδιάλυσή της, μέλη απ’ αυτή την ανανεωτική μεταπολιτευτική ομάδωση, ιδρύουν το μεγάλου σχήματος περιοδικό «Σχολιαστή».
Ο «Σχολιαστής» κράτησε επτά χρόνια-από τον Απρίλιο του 1983 έως τον Απρίλιο του 1990- και ήταν αρκετά, ώστε να φέρει νέα ήθη στον περιοδικό Τύπο και ν’ αναδείξει νέες δημοσιογραφικές και συγγραφικές υπογραφές. Πρωτόγνωρος ήταν και ο πρωτοπρόσωπος τόνος του σημειώματος-εντιτόριαλ του πρώτου τεύχους. Αντιγράφω:
«Καλό μήνα. Είναι σπάνιο για μια σοβαρή προσπάθεια να ξεκινήσει Πρωταπριλιά. Κι όμως εγώ νοιώθω σοβαρός.
»Είναι μερικοί που με γνωρίζουν από παλιά. Από τότε πολλά έχουν αλλάξει. ‘Ομως η πολιτική με συναρπάζει ακόμα. Με άλλο τρόπο ίσως. Δεν εξαντλώ το ενδιαφέρον μου στην πολιτική σκηνή, ούτε στα παρασκήνια των κομμάτων.
»Για μένα η πολιτική είναι κυρίως αλλού. Στην καθημερινή ζωή όσο και στην τέχνη. Μου αρέσει να παραφράζω τον Γκοντάρ: Δεν θέλω να είμαι πολιτικός σχολιαστής. Θέλω να σχολιάζω την πραγματικότητα με τρόπο πολιτικό.
»Η κριτική είναι πάθος μου. Κάνετε ωστόσο λάθος αν με περάσατε για μεγαλομανή. Αναζητείστε αλλού τη νεύρωσή μου. Κρίνω για να γίνω αντικείμενο κριτικής.
»Πολλοί μιλούν για την κρίση του τ[Τ]ύπου. Για τον πληθωρισμό πληροφόρησης. Για τα τόσα και τόσα περιοδικά που βγαίνουν. Η δική μου απάντηση βρίσκεται μπροστά σας. ‘Ετσι απλά
Με 87 τεύχη στο ενεργητικό του -86 τακτικά και το εκτός ενιαίας αρίθμησης αφιέρωμα για την πλατεία Τιεν Αν Μεν-, θα αναστείλει την έκδοσή του, με την αιτιολογία: «Ο λόγος είναι απλός. Η συνέχιση της έκδοσής του με τα σημερινά δεδομένα θα απέβαινε σε βάρος της ποιότητας και του περιεχομένου του. Απεχθανόμαστε τις εκπτώσεις κάθε είδους».
Με κυρίαρχη δύναμή του την σάτιρα και την είσοδο της καθημερινότητας στην πολιτική, δημιούργησε κάτι πρωτόγνωρο στα μέχρι τότε γνωστά εκδοτικά ήθη που συνήθως μονολιθικά ακολουθούσαν την πολιτική στράτευση ή κοίμιζαν το αναγνωστικό κοινό με συνταγές ομορφιάς. Αργότερα, ορισμένοι αποτίμησαν την προσφορά του περιοδικού προς την κατεύθυνση ότι λειτούργησε προδρομικά για τα περιοδικά τύπου «Κλικ». ‘Αδικα, πολύ άδικα, γιατί το περιοδικό ποτέ δεν ρόλαρε στην κατανάλωση με διαφημιστική καμπάνια…
Εκτός από τον Γιώργο Πιτουρόπουλο, μιά πλειάδα παρεμβατικών αρθρογράφων βρέθηκαν να υψώνουν την εναλλακτική φωνή τους μέσα στην (μετα) πασοκική ψευδεπίγραφη αισιοδοξία. Οι θεσμοί είχαν ανοίξει για όλους τους έλληνες και ελληνίδες με προσκλήψεις κι άλλες προσλήψεις. Το σύνθημα «Ο λαός στην εξουσία» σήμαινε απλά πάρτε θέση στην ουρά για μονιμότητα στο Δημόσιο. Μετά τον γέρο Καραμανλή, ο Ανδρέας είχε επανιδρύσει το κράτος με στρατό ημετέρων.
Ο πυρήνας του εκδοτικού εγχειρήματος αποτελείτο από τους Δημήτρη Ψαρρά, Γιάννη Μηλιό, Χριστόφορο Βερναρδάκη, Παναγιώτη Παναγιώτου, Αγγέλικα Ψαρρά που αντλούσε το ιδεολογικό του πρόσημο από τη μαρξιστική-αλτουσεριανή επιθεώρηση «Θέσεις».
Τον πλαισιώνουν ο ηγέτης της Τέταρτης Διεθνούς Μιχάλης Ράπτης, αγωνιστές του αντιδικτατορικού κινήματος όπως ο Περικλής Κοροβέσης, στελέχη της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς όπως η Τασία Χριστοδουλοπούλου, αλλά και καλλιτέχνες όπως ο Νότης Μαυρουδής, ο Πέτρος Ζερβός, ο Γιάννης Ιωάννου και ο Αρκάς.
Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν στις σελίδες του περιοδικού θα φιλοξενηθούν κείμενα των Χρήστου Μαχαίρα, Ελιζαμπέτας Καζαλότι, Ρολφ Πόλε, Τάσου Κωστόπουλου, Ανδρέα Πανταζόπουλου, Ευγένιου Αρανίτση, Ελένης Καλαφάτη, Κώστα Βερνίκου, Νάνου Βαλαωρίτη, Δημοσθένη Κούρτοβικ, Ηλία Πετρόπουλου, Μιχάλη Μητσού, Δημήτρη Πουλικάκου, Αρίστου Γιαννόπουλου, Μιχάλη Τρεμόπουλου, Ανδρέα Ρουμελιώτη.
Η κληρονομιά του «Σχολιαστή» θα δημιουργήσει την ομάδα, η οποία θα τρέξει τον πλέον ιστορικό τίτλο «Ο Ιός της Κυριακής» που θα λειτουργήσει ως ένα εναλλακτικό πολιτικό ένθετο της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας». Με τις υπογραφές των Τάσου Κωστόπουλου, Δημήτρης Τρίμη, Αγγέλικας Ψαρρά, ‘Αντας Ψαρρά, Δημήτρη Ψαρρά. ‘Ηταν η άλλη ματιά στα τεκταινόμενα της διαχείρισης, την πρόσληψης και της ανάλυσης της είδησης, με συνθετικά κείμενα (πολιτική και ιστορική ανάλυση, ρεπορτάζ, διακειμενική και διεπιστημονική ανάγνωση, υποστηρικτική βιβλιογραφία).
Ο Γιώργος Πιτουρόπουλος ζει μέσα από όλους όσους τον γνώρισαν, γιατί τόλμησε έτσι απλά, όπως έγραφε ο ίδιο στο πρώτο και τελευταίος τεύχος του «Σχολιαστή». ‘Ετσι, απλά Γιώργο θα σε θυμόμαστε.
