ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΑΡΚΟ ΜΠΕΛΟΚΙΟ:
«Είμαι εναντίον του εθνικισμού, του Σαλβίνι, αλλά πρέπει να πω πως τα αριστερά κόμματα, τουλάχιστο στην Ιταλία, βρίσκονται σήμερα σε μια πολύ κακή κατάσταση.»
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Πριν από μερικές δεκαετίες, τον ιταλικό πολιτικό κινηματογράφο εκπροσωπούσαν σκηνοθέτες όπως ο Φραντσέσκο Ρόζι και ο Πιέτρο Τζέρμι. Σήμερα, ο κινηματογράφος αυτός εκπροσωπείται από νεότερους δημιουργούς όπως ο Ματέο Γκαρόνε («Γκομόρα») και ο Πάολο Σορεντίνο («Il Divo»).
Σ’ αυτούς ανήκει και ο Μάρκο Μπελόκιο («Καλημέρα νύχτα», «Το χαμόγελο της μητέρας μου», «La Balia», «Vincere»), ένας μεγαλύτερος σε ηλικία σκηνοθέτης, που εξακολουθεί με ταλέντο και πάθος να γυρίζει ταινίες γύρω από τα κοινωνικοπολιτικά θέματα που αφορούν την πατρίδα του.
Σήμερα, με αφορμή την πιο πρόσφατη ταινία του, «Ο προδότης»,που πρωτοείδαμε στο περσινό φεστιβάλ των Κανών και που αυτές τις μέρες προβάλλεται και στις ελληνικές οθόνες, ο Μπελόκιο επιστρέφει με ένα καυτό πάντα θέμα, εκείνο της σύγκρουσης (αλλά και σχέσης) κράτους και μαφίας και να σχολιάσει, στη συνάντηση που είχαμε. τόσο το θέμα της ταινίας του όσο και τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση στη χώρα του.
Η συνέντευξή μας άρχισε στα αγγλικά, ο Μπελόκιο όμως παρακάλεσε να συνεχίσει στην ιταλική (με μεταφράστρια για τα αγγλικά), προτείνοντας μας, χιουμοριστικά: «η ιταλική είναι πολύ ωραία γλώσσα, πρέπει να τη μάθετε, μη ξεχνάτε πως ήταν και η γλώσσα του Δάντη…»
• Υπάρχει κάποιο πολιτικό μήνυμα στην ταινία σας;
• Δεν ήταν στόχος μου να μεταδώσω κάποιο πολιτικό μήνυμα. Σε κάποιο στάδιο της ζωής μου η πολιτική είχε μεγάλη σημασία για μένα και υποστήριζα την αριστερή πολιτική, είχα μάλιστα γυρίσει και μια πολιτική ταινία, που είχε μια συγκεκριμένη πολιτική θέση. Στην ταινία μου όμως αυτή δεν υπήρχε κάποιος πολιτικός στόχος στην αρχή. Θα ήταν σημαντικό αν αυτή η ταινία προκαλέσει κάποια πολιτική σκέψη για μια εξέταση πάνω στις σχέσεις του ιταλικού κράτους με τη μαφία, γιατί μετά τις πρώτες επιτυχίες του κράτους ενάντια στη δράση της μαφίας που έγιναν τότε, υπάρχει σήμερα μια χαλάρωση. Αυτές όμως οι παρατηρήσεις χρειάζεται να γίνουν από τον θεατή, από εσάς, προσωπικά, όμως δεν είχα στόχο να περάσω κάποιο πολιτικό μήνυμα.
• Στην ταινία σας όμως υπάρχει μόνο η Κόζα Νόστρα, όχι η μαφία…
• Αυτό είναι θέμα χαρακτηρισμού. Όλα αυτά τα οποία παρουσιάζουμε είναι παρμένα από ντοκουμέντα, βιβλία, μαρτυρίες από τις δίκες και, συχνά, και από την ανάκριση μεταξύ Φαλκόνε και Μπουσιέτα. Υπάρχει η παρατήρηση όπου ο Μπουσιέτα λέει στον Φαλκόνε, «όχι, μόνο οι δημοσιογράφοι αναφέρουν τη λέξη μαφία, στην πραγματικότητα είναι η Κόζα Νόστρα». Τώρα είναι ξεκάθαρο σε όλους μας πως η λέξη Κόζα Νόστρα ήταν σε όλους μας άγνωστη, ο Μπουσέτα ήταν ο πρώτος που περιέγραψε τη δομή της Κόζα Νόστρα.
• Ποιος ήταν ο πολιτικός αντίκτυπος της δίκης αυτής, πιστεύετε πως βοήθησε στην άνοδο του Μπερλουσκόνι και άλλαξε κάτι στην πορεία της Μαφίας;
• Μπορούμε να κάνουμε εκατό ταινίες για τη Μαφία, για τον Μπερλουσκόνι και άλλους πολιτικούς που κατηγορήθηκαν για διαφθορά, όπως, για παράδειγμα και ο δήμαρχος του Παλέρμο, είναι αμέτρητοι όσοι συνδέθηκαν με τη μαφία, ακόμη και σήμερα συνεχίζεται και άλλη δίκη σχετικά με τις σχέσεις κράτους-μαφίας. Ο Αντρεότι, ένας άλλος που συνδέθηκε, έχει τώρα πεθάνει, όπως έχουν πεθάνει και αρκετοί άλλοι.
Αυτή όμως του τύπου η μαφία δεν υπάρχει σήμερα, οι Κορλεόνε και τα άλλα μεγάλα αφεντικά δεν υπάρχουν πια, οι περισσότεροι έχουν πεθάνει ή είναι στη φυλακή, χάρη στις αποκαλύψεις του Μπουσιέτα. Η μαφία υπάρχει βέβαια και σήμερα αλλά η σημερινή μαφία είναι διαφορετική.
• Δεν παρουσιάζετε όμως τις δυο διαφορετικές δίκες στην ταινία…
• Όχι. Τις συνδυάζουμε σε μια, στην ταινία. Ένας άλλος δικαστής, όχι ο Φαλκόνε που παρουσιάζουμε, πήγε, στην πραγματικότητα. στη Βραζιλία για να ζητήσει την έκδοσή του Μπουσιέτα σε μας, αλλά δεν μπορούσαμε να τα βάλουμε όλα στην ταινία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο Μπουσιέτα είχε συλληφθεί δυο φορές και τα βασανιστήρια έγιναν στη διάρκεια της πρώτης του σύλληψης.
Αλλά στην ταινία όλα έπρεπε να συμπυκνωθούν γιατί η ταινία έχει το δικό της ρυθμό. και να συνδυάσουμε τις δυο συλλήψεις αλλά να δοθούν και τα βασανιστήρια. Η μία δίκη έγινε δυο χρόνια πριν από την άλλη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο Μπουσιέτα χρειαζόταν να είναι ένας δυνατός χαρακτήρας και να μπορεί να αντέξει τον πόνο. Αν αντιμετωπίζουμε την ταινία ως ιστορική αναπαράσταση τότε αυτή θα την αποκαλούσα fake news, γιατί έχουμε αλλάξει και συμπυκνώσει πολλά στοιχεία, η ταινία είναι μια μυθιστορηματική (φιξιόν) αναπαράσταση της ιστορίας. Η έννοια όμως είναι η ίδια, δεν έχει αλλάξει.
• Γιατί επιλέξατε μια ταινία για την Κόζα Νόστρα;
• Δεν ήταν προσωπική μου επιλογή. Κάποιος μου πρότεινε το θέμα και το βρήκε ενδιαφέρον. Αυτές οι καταστάσεις και τα πρόσωπα είναι οικεία σε μένα και μπορούσα να δημιουργήσω την ατμόσφαιρα όπου αυτά θα κινούνταν. Η μαφία βρίσκεται μακριά από μένα, γιατί ζω στη βόρειο Ιταλία, γι’ αυτό έπρεπε να βρω το κλειδί για να μπορέσω να αναπτύξω την ιστορία.
• Αναφέρατε πιο πριν υποστηρίξατε στο παρελθόν την Αριστερά τόσο στη ζωή όσο και στις ταινίες σας. Πώς όμως βλέπετε σήμερα την Αριστερά με τη διάσπαση που έγινε. Θεωρείται πως η διάσπαση αυτή έχει συμβάλει στην άνοδο της ακροδεξιάς, του εθνικισμού;
• Αυτή είναι μια πανευρωπαϊκή κατάσταση. Είμαι εναντίον του εθνικισμού, του Σαλβίνι, αλλά πρέπει να πω πως τα αριστερά κόμματα, τουλάχιστο στην Ιταλία, βρίσκονται σήμερα σε μια πολύ κακή κατάσταση. Απλά ψηφίζουμε για να γλιτώσουμε από μια χειρότερη κατάσταση. Στην Ιταλία πάντως πιστεύω πως είναι καιρός τα αριστερά κόμματα να ανασυνταχθούν. Και στην Ελλάδα έχετε κάτι παρόμοιο.
Ο Τσίπρας είναι πολύ καλός αλλά έχει κάνει και υποχωρήσεις στην προσπάθειά του να σώσει την Ελλάδα. Υπάρχει, πρέπει να πω, μια ηθική ευθύνη αλλά ως καλλιτέχνης πιστεύω πως η συνοχή και η ηθική είναι στοιχεία απαραίτητα για τον καλλιτέχνη. Η ομορφιά είναι κάτι το ξεχωριστό αλλά πρέπει να τη ξεχωρίζουμε από τη συνοχή και την ηθική.
