ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Μια φαρσική, οσκαρική διαδρομή στο κρεβάτι μιας ξεχασμένης βασίλισσας
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
** Η ευνοούμενη
The Favourite. Ιρλανδία/Βρετανία/ΗΠΑ, 2018. Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος. Σενάριο: Ντέμπορα Ντέιβις, Τόνι ΜακΝαμάρα. Ηθοποιοί: Ολίβια Κόουλμαν, Έμα Στόουν, Ρέιτσελ Βάις, Τζέιμς Σμιθ, Μαρκ Γκάτις, Νίκολας Χάουτ, Έντουαρντ Άκσελ. 119΄
Στις αρχές του 18ου αιώνα, στην Αυλή μιας ξεχασμένης σήμερα βασίλισσας, της Άννας, τελευταίου ηγεμόνα του οίκου των Τυδόρ που κυβέρνησε τη Βρετανία, στρέφεται ο Γιώργος Λάνθιμος για τη νέα του αυτή, αγγλικής παραγωγής, φαρσική κωμωδία «Η ευνοούμενη». Κωμωδία υποψήφια ήδη για 10 Όσκαρ, γύρω από τα παιχνίδια εξουσίας, βασισμένη στη σχέση (μαζί και λεσβιακή) της βασίλισσας με τις δυο ευνοούμενες γυναίκες της Αυλής της, τη Λαίδη Σάρα Τσέρτσιλ και την ξαδέρφη της, Άμπιγκεϊλ Μάσαμ.
Η ταινία ξεκινά με την Άμπιγκεϊλ Μάσαμ, μια ξεπεσμένη αριστοκράτισσα να καταφτάνει λασπωμένη στο παλάτι και, με τη βοήθεια της Σάρας Τσέρτσιλ, να αναλαμβάνει αρχικά τη δουλειά της υπηρέτριας. Ξέρουμε όμως, μόλις την κοιτάμε στα μάτια, πως στόχος της δεν είναι αυτός. Η Άμπιγκεϊλ βάζει αμέσως μπροστά το πονηρό της σχέδιο, να παραμερίσει την Σάρα από ευνοούμενη της βασίλισσας και να αναλάβει αυτή τα ηνία της εξουσίας.
Γιατί, όπως μαθαίνουμε (και, όποιος γνωρίζει την αγγλική ιστορία της τότε εποχής), σε μια περίοδο όπου η Βρετανία βρισκόταν σε πόλεμο με τη Γαλλία, πίσω από την, με προβλήματα υγείας, βασανισμένη από ποδάγρα, βασίλισσα που προτιμούσε να αφιερώνει το χρόνο της στα 17 κουνέλια της (που αντιπροσώπευαν τις 17 αποτυχημένες εγκυμοσύνες της), παρά να κυβερνά τη χώρα, είναι η Λαίδη Σάρα Τσόρτσιλ που ουσιαστικά ήλεγχε την κυβέρνηση και καθόριζε την πορεία της αυτοκρατορίας. Οι σκευωρίες, οι προδοσίες, τα διπλά παιχνίδια, είναι τα όπλα με τα οποία η Άμπιγκεϊλ θα καταφέρει να βγάλει από τη μέση την Λαίδη Σάρα.
Αντίθετα με τα προηγούμενα, κάπως σκόρπια, σενάρια του τακτικού συνεργάτη του, Ευθύμη Φιλίππου («Κυνόδοντας», «Ο αστακός», «Η σφαγή του ιερού ελαφιού»), στο δικό τους πιο συγκροτημένο, αν και περισσότερο από όσο χρειάζεται χαλαρό στο πρώτο μέρος, οι δυο σεναριογράφοι, ο Αυστραλός Τόνι ΜακΝαμάρα και η Αγγλίδα Ντέμπορα Ντέιβις (στο βιβλίο της οποίας είχε αρχικά βασιστεί και μια τηλεοπτική μεταφορά της ίδιας ιστορίας), χρησιμοποίησαν απλώς το βασικό ιστορικό θέμα (τη σχέση, ίσως και λεσβιακή, ανάμεσα στη βασίλισσα και τις δυο ευνοούμενές της και τις συγκρούσεις ανάμεσα στα δυο κύρια κόμματα της εποχής, των Τόριδων και τον Γουίγκς), για να γεμίσουν την ιστορία τους με αρκετές ιστορικές ανακρίβειες, από τις διάφορες καταστάσεις μέχρι τα κοστούμια και τη γλώσσα (με σύγχρονους, τολμηρούς, γύρω από το σεξ διαλόγους – το «αιδοίο» πάει και φέρνει ασταμάτητα) για να δημιουργήσουν τη σατιρική, συχνά γελοία, ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα στις σκηνές με τους διάφορους άντρες (υπουργούς και γραμματείς του παλατιού, που, δυστυχώς, παραμένουν απλές καρικατούρες).
Ο αγώνας αυτός για εξουσία, με τα διάφορα παιχνίδια του, θυμίζει μιαν άλλη ύπουλη, ραδιούργα γυναίκα, την Εύα της Αν Μπάξτερ στην ταινία «Όλα για την Εύα» του Τζόζεφ Μάνκιεβιτς. Υπάρχουν στην ταινία και άλλα στοιχεία που θυμίζουν τον Μάνκιεβιτς και όχι μόνο (μια άλλη ταινία που έρχεται στο νου είναι οι «Επικίνδυνες σχέσεις» του Στίβεν Φρίαρς, ενώ ο Φελίνι έρχεται στο νου στη σκηνή με τους υπουργούς και διάφορους αυλικούς να παίζουν ρίχνοντας διάφορα αντικείμενα στο γυμνό σώμα ενός χοντρού κλόουν που προσπαθεί να κρύψει τα γεννητικά του όργανα), αν και, από καθαρά κινηματογραφικής πλευράς, η ταινία, τη φορά αυτή, βρίσκεται πιο κοντά στον Κιούμπρικ και τον «Μπάρι Λίντον» (από τους φωτισμούς με κεριά μέχρι τα πανοραμικά πλάνα και τις σκηνές γυρισμένες με ευρυγώνιο φακό – σ’ αυτό θυμίζοντας και το «Κουρδιστό πορτοκάλι»).
Ο Λάνθιμος είναι σίγουρα ένας πολύ καλός τεχνίτης (film maker), που γνωρίζει καλά τη γλώσσα του κινηματογράφου και ξέρει να στήνει εντυπωσιακές σκηνές και να δημιουργεί ένα καλό ρυθμό, όπως και τόσοι άλλοι επαγγελματίες, σκηνοθέτες, χωρίς όμως να καταφέρνει να δημιουργήσει το προσωπικό εκείνο στιλ που θα τον έκανε πραγματικό δημιουργό, στιλ που συναντάμε στους σκηνοθέτες που φαίνεται να θαυμάζει.
Το ευχάριστο με αυτή την «Ευνοούμενη», την πιο προσιτή σ’ ένα μεγάλο κοινό ταινία του, είναι πως, ενώ στις προηγούμενες ταινίες του, η προφορά των διαλόγων από τους ηθοποιούς του ήταν βασικά ουδέτερη και άχρωμη, στη νέα του αυτή ταινία, όλοι οι ηθοποιοί, ιδιαίτερα οι τρεις γυναίκες, εκφράζουν με αίσθημα, ακόμη και πάθος (συχνά με φαρσικό τρόπο), τους διαλόγους τους, καταφέρνοντας, στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, να σε παρασύρουν και να καλύψουν άλλες αδυναμίες της.
Με μια έξοχη Ολίβια Κόουλμαν, στο ρόλο της αδύναμης, εξουθενωμένης από την ποδάγρα, βασίλισσας Άννας, άλλοτε παίζοντας σαν παιδί με τα κουνέλια της, κι άλλοτε να περιφέρεται μέσα από τα εντυπωσιακά, πλούσια, αντάξια για Όσκαρ, ντεκόρ της Φιόνα Κρόμπι, να ξεσπάει, να φωνάζει, να κλαίει, αδιάφορη για την κατάσταση της χώρας και τις πολιτικές και άλλες συγκρούσεις γύρω της, τονίζοντας, με λεπτότητα όταν χρειάζεται, τις διάφορες καταστάσεις, με την Έμα Στόουν, στο ρόλο της Λαίδης Σάρας, ψυχρή, κυνική, να χειραγωγεί όλους γύρω της (άντρες και γυναίκες) και την Ρέιτσελ Βάις, στο ρόλο της Άμπιγκεϊλ, να μηχανορραφεί και να προετοιμάζει μεθοδικά την αποδοχή της στο κρεβάτι της Άννας και, μ’ ένα παρόμοιο κυνισμό, να εξουδετερώνει τους εχθρούς της, ανοίγοντας το δρόμο για την κατάληψη της εξουσίας – τρεις ερμηνείες που σώζουν την ταινία από τις διάφορες σεναριακές και σκηνοθετικές ολισθήσεις.
ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
*** ΑΠΟΔΗΜΗΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ (Pajaros de verano/Birds of Passage). Κολομβία, 2018. Σκηνοθεσία: Κριστίνα Γκαλέγκο, Τσίρο Γκουέρα. Σενάριο: Μαρία Καμίλα Άριας. Ηθοποιοί: Καρμίνα Μαρτίνεθ, Χοζέ Ακόστα, Ναταλία Ρέγιες. 125’
Στη Βραζιλία της δεκαετίας του ‘90, η παράδοση και οι προκαταλήψεις συγκρούονται με τον δυτικό υποτιθέμενο πολιτισμό (διάβαζε καπιταλισμό) στη σύγκρουση δυο μπλεγμένων στη διακίνηση της μαριχουάνας, οικογενειών, σε μια εικαστικά συναρπαστική αφήγηση, από του δημιουργούς της, υποψηφίας για Όσκαρ ντοκιμαντέρ του 2016, ταινίας «Στην αγκαλιά του φιδιού».
** 1/2 – ΤΟΣΟΔΟΥΛΙΚΑ 2: Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (Minuscule: Mandibles from Far Away). Γαλλία/Κίνα, 2018. Κινούμενα σχέδια. Σκηνοθεσία: Ελέν Ζιρό, Τομάς Σάμπο. 92´
Χαριτωμένο, απλοϊκό, με ωραίο animation, σίκουελ στην «Κοιλάδα των χαμένων μυρμηγκιών», όπου όταν ο Τζούνιορ, μια μικρή πασχαλίτσα, παγιδεύεται, ο πατέρας του μ δυο βοηθούς (ένα μυρμήγκι και μια αράχνη) ξεκινούν ένα επικίνδυνο ταξίδι, στη Γουαδελούπη, για να τον σώσουν.
