ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Η φρίκη του Ολοκαυτώματος ιδωμένη με από μια άλλη, το ίδιο ανατριχιαστική, ματιά
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** ½ Ζώνη ενδιαφέροντος
The Zone of Interest. ΗΠΑ/Ηνωμένο Βασίλειο/Πολωνία, 2023. Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Γκλέιζερ. Σενάριο: Γκλέιζερ, από μυθ. Μάρτιν Έιμς. Ηθοποιοί: Μάρθα Χιούλερ, Κρίστιαν Φρίντελ, Φρέγια Κρόιτζκαμ. 105´
Το σπίτι των ονείρων τους φτιάχνουν δίπλα στο ναζιστικο στρατόπεδο της εξόντωσης του Άουσβιτς, ο διοικητής του, Ρούντολφ Χες και η γυναίκα του, Χέντβιγκ, στη συγκλονιστική, που σου παγώνει το αίμα, βραβευμενη στο φεστιβάλ Καννών (Μέγα Βραβείο) ταινία «The Zone of Interest» (τίτλος που νομίζω παίζει με την έννοια του αντίστοιχου Person of Interest, δηλαδή «πρόσωπο ύποπτο») του Βρετανού σκηνοθέτη Τζόναθαν Γκλέιζερ («Ερωτικό κτήνος», που το 2001 του χάρισε το Βραβείο καλύτερης ταινίας του Ανεξάρτητου Βρετανικού Κινηματογράφου, «Κάτω από το δέρμα», που είδαμε στο φεστιβάλ Βενετίας το 2013).
Η ταινία αρχίζει με μια ειδυλλιακή σκηνή, ζευγάρια Γερμανών με τα παιδιά τους να κάνουν πικ-νικ σε ένα όμορφο δάσος και στη συνέχεια μπάνιο στο παραπλήσιο ποτάμι. Αμέσως μετά, βλέπουμε το ένα ζευγάρι με τα μικρά παιδιά τους να φτάνουν στο σπίτι τους: ένα θαυμάσιο κτίσμα με όμορφο κήπο και, όπως θα ανακαλύψουμε αργότερα, με πισίνα, θερμοκήπιο και πολλά φυτά. Μόνο που ακριβώς δίπλα υπάρχει ένας τοίχος (μοναδική υπόνοια στην αρχή, μαζί με το ανυψωμένο φυλάκιο) που τους χωρίζει από το στρατόπεδο εξόντωσης των ναζί.
Ο Γκλέιζερ αποφεύγει να μας δείξει το ίδιο το στρατόπεδο. Η παρουσία του όμως υποβάλλεται συνέχεια μέσα από διάφορες σκηνές: από το τείχος, τον καπνό από τα κρεματόρια που βλέπουμε να βγαίνει στο βάθος, τη φωτιά από τα καμένα πτώματα το βράδυ, τις κραυγές που ακούμε κάπου-κάπου των φυλακισμένων, όπως κάποιου που τον ρίχνουν να πνιγεί στο ποτάμι, αλλα και τα όμορφα ρούχα των Εβραίων γυναικών που μοιράζει η οικοδέσποινα στις υπηρέτριες του σπιτιού.
Παράλληλα, παρακολουθούμε τη οικογένεια του Χες στις καθημερινές απασχολήσεις της: τη σύζυγο με τα παιδιά στον κήπο, τον Χες να διαβάζει το βράδυ παραμύθια στα δυο παιδιά του, την ξαφνική επίσκεψη της μητέρας της συζύγου (μόνη που δεν θ’ αντέξει στα κρεματόρια και θα φύγει ξαφνικά), ο μικρός γιος και τα παιχνίδια (συχνά αλλόκοτα) που παίζει, το παράξενο, εφιαλτικό όνειρο της μικρής κόρης, που χρησιμοποιείται σαν λάιτ-μοτίβ της ταινίας, καθώς και διάφορες επαγγελματικές απασχολήσεις του ίδιου του Χες (σε μια συζητούν λεπτομερώς τα σχέδια μιας εκσυγχρονισμένες επέκτασης των κλιβάνων για την αποτέφρωση των θυμάτων). Σκηνές που ο Γκλέιζερ, με βάση το βιβλίο του Μάρτιν Έιμς για τον Χες, στο οποίο βασίστηκε το σενάριο, χρησιμοποιεί για να τονίσει τη ψυχρότητα και τον κυνισμό των ανθρώπων που ανέχονταν ασυζητητί, αδιάφορα σαν να ήταν κάτι το εντελώς φυσιολογικό, τις θηριωδίες και τα φρικτά εγκλήματα των ναζί. Μια δυνατή ταινία, ιδιαίτερα επίκαιρη σε μια περίοδο που εξακολουθεί να εκκολάπτεται με επιτυχία το αυγό του φιδιού, και με δυο πολύ καλές ερμηνείες, από τον Κρίστιαν Φίντελ στο ρόλο του Χες και, ιδιαίτερα από την Σάντρα Χιούλερ, εξαιρετική στο ρόλο της γυναίκας του.
*** Ο Καθεδρικός
The Cathedral. ΗΠΑ, 2021. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ρίκι Ντ’ Άμπροουζ. Ηθοποιοί: Μόνικα Μπάρμπαρο, Μπράιαν Ντ’ Άρσι Τζέιμς, Τζεραλντίν Σίνγκερ, Σύνθια Μέιζ. 87´
Την άνοδο και τη πτώση μιας μεσοαστικής οικογένειας παρουσιάζει μέσα από την σατιρική, δραματική αυτή (βραβευμένη στο φεστιβάλ του Sundance) κωμωδία του, ιδωμένη μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, που ενηλικιώνεται ανάμεσα στους δυο τελευταίους αιώνες, ο πρωτοεμφανιζόμενος Νοεϋορκεζος Ρίκι Ντ’ Άμπροουζ.
Ιστορία εμπνευσμένη μέσα από τη δική του οικογένεια, που ο Τζέσι, ο νεαρός πρωταγωνιστής της παρουσιάζει συχνά μέσα από αφήγηση και σχόλια, με ενδιάμεσες αναφορές σε τηλεοπτικές διαφημίσεις της εποχής, αλλά και κοινωνικοπολιτικές και άλλες εξελίξεις (με Αμερικανούς Προέδρους όπως ο Κλίντον και ο Μπους senior, τον πόλεμο του Ιράκ και την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, και διάφορα άλλα).
Εκείνο που ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη είναι μέσα από όσα βλέπει και βιώνει ο Τζέσε, τις απλές, καθημερινές στιγμές με τις έριδες και τις διενέξεις, απογοητεύσεις και απώλειες της τυπικής μεσοαστικής του οικογένειας, σε μια συγκεκριμένη περίοδο της αμερικανικής κοινωνίας, να μας δώσει και μια εικόνα της ομορφιάς και της ασχήμιας της ζωής. Ο Ντ’ Άμπροουζ αποφεύγει τις εντυπωσιακές σκηνές, προτιμώντας μια πιο κοντινή, άμεση επαφή με τα πρόσωπά του, αλλά και την υποβολή δραματικών σκηνών μέσα από εικόνες μεταφοράς (όπως το σπάσιμο γυαλιού στη σκηνή του θανάτου της γιαγιάς, ή, πάλι του γυαλιού στη σκηνή που αποφεύγει τον καβγά και, μέσα από ακίνητα αντικείμενα, μας αφήνει να ακούσουμε τις φωνές τους), χρησιμοποιώντας ένα στιλ που θυμίζει τόσο το έργο σύγχρονων Αμερικανών σκηνοθετών από μέχρι Γουές Άντερσον, όσο και Ευρωπαίων, όπως ο Ρομπέρ Μπρεσόν και ο Άλεν Ρενέ. Για να μας προσφέρει τη σατιρική αυτή, από την οποία δεν λείπει η ποίηση, η τρυφερότητα και η ανθρωπιά, δραματική κωμωδία του.
