ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
«Άθλιοι» με δυνατό πολιτικό μήνυμα
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδης
*** 1/2 – Οι άθλιοι
Les miserables. Γαλλία, 2019. Σκηνοθεσία: Λατζί Λι. Σενάριο: Λατζί Λι, Τζιορντάνο Τζεντερλίνι, Αλεξίς Μανεντί. Ηθοποιοί: Νταμιέν Μπονάρ, Αλεξίς Μανεντί, Τζιμπρίλ Ζονγκά. 102´
Έμμεση αναφορά στους αγώνες των «κίτρινων γιλέκων» αλλά κι όλων των άλλων πρόσφατων εξεγέρσεων κάνει ο αφρικανικής καταγωγής Γάλλος σκηνοθέτης Λατζί Λι, στην ταινία του «Οι άθλιοι», ένα άμεσο, δυνατό, πολιτικό μήνυμα, που πρωτοείδαμε στο διαγωνιστικό τμήμα του φετινού κινηματογραφικού φεστιβάλ των Κανών, όπου και κέρδισε το ειδικό βραβείο της επιτροπής.
Σκηνοθέτης αγωνιστικών, με πολιτικά θέματα, ντοκιμαντέρ, σκηνοθέτης της μικρού μήκους ταινίας με τον ίδιο τίτλο και θέμα («Οι άθλιοι»), ο γεννημένος στο Μονφερμέιγ, μια υποβαθμισμένη, σκληρή περιοχή στα περίχωρα του Παρισιού, εκεί που ο Βίκτωρ Ουγκό τοποθέτησε την ιστορία των δικών του «Αθλίων», ο Λατζί Λι άντλησε από την πραγματικότητα που ο ίδιος έζησε ως έφηβος το 1997, για να γράψει και να σκηνοθετήσει τη νέα του αυτή, συγκλονιστική πρέπει να πω, ταινία του.
Ο Λατζί Λι αρχίζει την ιστορία του με τους αφρικανικής καταγωγής νέους και νέες, από την περιοχή αυτή, να φτάνουν στο Παρίσι για να υποστηρίξουν τη Γαλλία στο Παγκόσμιο Κύπελλο και να συμμετάσχουν στη γιορτή της νίκης, τραγουδώντας μαζί με την υπόλοιπη Γαλλία τη «Μασσαλιώτιδα». Πίσω όμως από τις γιορτές και την επιβεβαίωση της εθνικής ταυτότητας, κρύβεται μια Γαλλία κι ένα Μονφερμέιγ που δεν έχει αλλάξει και πολύ από την εποχή του Ουγκό.
Όπως μας είχε δείξει παλιότερα και ο Ματιέ Κασοβίτς στην ταινία του «Το μίσος» (1995), περιοχές σαν κι αυτή του Μονφερμέιγ εξακολουθούν να παραμένουν υποβαθμισμένες και να κατοικούνται από ανθρώπους φτωχούς, συχνά άνεργους, από συμμορίες που εκμεταλλεύονται (μιας και δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς) και διακινούν ότι πιο αποδοτικό γι’ αυτούς (ναρκωτικά, πορνεία, και άλλα παρόμοια). Για τον έλεγχο τους, το κράτος χρησιμοποιεί μια ειδική ομάδα καταστολής του εγκλήματος που, για να μπορεί να ελέγχει (και να δημιουργεί, όπως πιστεύει) κάποια ισορροπία, στρέφεται στη χρήση βίας και εκφοβισμού.
Η πλοκή, που καλύπτει δυο μέρες, ξεκινάει με έναν αστυνομικό, τον Στεφάν, που φτάνει από άλλη περιοχή, για να συμμετάσχει στην ειδική αυτή ομάδα, που για συντρόφους έχει τον αφρικανικής καταγωγής Γκαντά και τον ρατσιστή Κρις. Από την πρώτη κιόλας περιπολία τους, με τους δυο αστυνομικούς να τρομοκρατούν και να φέρονται με βία στα νέα παιδιά της περιοχής, ο Στεφάν, παρόλο που δείχνει την δυσφορία του, συνεχίζει να συμμετέχει μαζί τους στις διάφορες «επιχειρήσεις τους: στη σιωπηλή συμφωνία που έχουν με τον μαύρο «Δήμαρχο» της περιοχής αλλά και τον αρχηγό της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που επιβάλλει στα παιδιά διάφορους ηθικούς κανόνες συμπεριφοράς.
Ύστερα από ένα πρώτο, ομαλό, μέρος, όπου γνωρίζουμε τα διάφορα πρόσωπα, μαζί και μερικά από τα παιδιά που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη συνέχεια, τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν δραματικά. Μια βίαιη αντιπαράθεση με τα έφηβα παιδιά, που καταλήγει στο σοβαρό τραυματισμό ενός από αυτά, του Ίσα, που έχει κλέψει ένα μικρό λιοντάρι από ένα τσίρκο τσιγγάνων της περιοχής, και η καταγραφή του γεγονότος από drone που κατευθύνει ένα άλλο παιδί, ο Μπαζ, θα είναι η αρχή για μια σειρά βίαιων επεισοδίων που σταδιακά θα οδηγήσουν στο πιο ανεξέλεγκτο, με απρόβλεπτες συνέπειες, ξέσπασμα.
Ο Λι αντιμετωπίζει το θέμα του με εκπληκτικό έλεγχο, καταγράφοντας, με αυθεντικότητα (εκτός από τους βασικούς ηθοποιούς πολλοί άλλοι είναι ερασιτέχνες), δίνοντας χώρο στον καθένα από τα βασικά του πρόσωπα για να μπορέσουμε να δούμε τις διάφορες πλευρές (καλές και κακές) του χαρακτήρα τους, στήνοντας τις σκηνές του (η πολύ ωραία, ρεαλιστική φωτογραφία είναι του Ζιλιέν Πουπάρ) με εξαιρετική αίσθηση του μοντάζ και του ρυθμού και αναπτύσσοντας, από ένα σημείο και μετά, το σασπένς, χωρίς όμως ποτέ να κριτικάρει τα πρόσωπά του (είτε τους αστυνομικούς είτε τους νέους), για να καταλήξει στην εκπληκτική εξέγερση των νεαρών – εξέγερση που θα υποστήριζε και ο Ουγκό -δημιουργώντας ταυτόχρονα αναγκαία ερωτήματα για τον καθένα μας.
*** ½ Ο Μαξίμ στην εξουσία
Vyborskaya storona. Σοβιετική Ένωση, 1939. Σκηνοθεσία-σενάριο: Γκριγκόρι Κοζίντσεβ, Λεονίντ Τράουμπεργκ. Ηθοποιοί: Μπόρις Τσίρκοβ, Βαλεντίνα Κιμπαρντίνα, Μιχαήλ Ζάροβ. 92΄
Η ολοκλήρωση της τριλογίας των Κοζίντσεβ-Τράουμπεργκ βρίσκει τον απολιτικό Μαξίμ να συνειδητοποιεί τη θέση του στο νέο καθεστώς και τώρα, ως αγωνιστής μπολσεβίκος να αναλαμβάνει θέση εξουσίας, κομισάριος σε τράπεζα. Παρά τα προπαγανδιστικά, ηρωικά μηνύματα της τότε σταλινικής περιόδου και την ανάγκη της τέχνης να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του σοσιαλιστικού ρεαλισμού το εξαίρετο αυτό δίδυμο καταφέρνει με τις ανατροπές, την πρωτότυπη και εμπνευσμένη χρήση του μοντάζ και του ήχου, καθώς και την ανάπτυξη του χιούμορ, να φτιάξει μια ταινία που ξεπερνά τους περιορισμούς και να δώσει μια πιο ανθρώπινη και ελκυστική πλευρά στα πρόσωπά του.
** Ένας καλός ψεύτης
The Good Liar. ΗΠΑ, 2019. Σκηνοθεσία: Μπιλ Κόντον. Σενάριο: Τζέφρι Χάτσερ, Νίκολας Σερ. Ηθοποιοί: Χέλεν Μίρεν, Ίαν ΜακΚέλεν, Ράσελ Τόβι. 109΄
Ένα διασκεδαστικό και με πολλές, ωραίες ανατροπές προς το φινάλε, παιχνίδι ανάμεσα σε γάτα και ποντίκι παρουσιάζει στην νέα του ταινία ο Μπιλ Κόντον («Θεοί και δαίμονες»), με δυο «τέρατα» της βρετανικής οθόνης (και σκηνής), την Χέλεν Μίρεν και τον Ίαν ΜακΚέλεν (ο Φρανκεστάιν στους «Θεούς και δαίμονες» και «Ο κύριος Χολμς»). Αυτή είναι μια πάμπλουτη χήρα κι εκείνος ένας κομψός απατεώνας που έχει βάλει στο μάτι τα λεφτά της, οι οποίοι, παρά τις κάποιες αδυναμίες στο σενάριο και στο ρυθμό, καταφέρνουν να ζωντανέψουν την όλη ιστορία χάρη στο εξαιρετικό, απολαυστικό τους παίξιμο!
