Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά
«Πενήντα τρία χρόνια εδώ, κύριε Elite, πενήντα τρία χρόνια φωτογράφος…». Μ’ αυτόν τον στεγνό και απλό τρόπο ξεκινάει η συνέντευξη του Μίλτου Α. Λιδωρίκη με τον φωτογράφο Τάσο Κουτσούκο, γνωστό ως κύριο Elite- από το όνομα του φωτογραφείου του στην Κυψέλη (Θήρας 2 και Φωκίωνος Νέγρη).
Η ημιτελής διήγηση-όπως εξελίχθηκε- πήρε την μορφή βιβλίου, με φωτογραφίες από παραστάσεις του Κώστα Μουσούρη (πατριού του Μ.Α.Λιδωρίκη): «‘‘Elite’’. Μια επωνυμία που έγινε όνομα και ιστορία του θεάτρου» (Εκδόσεις Παρουσία).
Τεθνώτες και οι δύο άφησαν τα λάμποντα ίχνη τους, έστω και ως μη πρωταγωνιστές του θέατρου, αλλά με τον έμμεσο και έντιμο τρόπο των ερασιτεχνών, που χωρίς να χάνουν την «επαγγελματική» τους σχέση με το σανίδι, τους διακατέχει κάτι από το μανικόν του έρωτα. Ο Τάσος Κουτσούκος πέθανε σε βαθιά γεράματα, σε ηλικία 96 ετών, το 2011 –είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη το 1915. Ο δίκην δημοσιογράφος Μίλτος Α. Λιδωρίκης, αυτός ο ευπατρίδης «έφυγε» στις αρχές της χρονιάς που διανύουμε, σε ηλικία 85 ετών.
Ο συντευξιαστής και συντευξιαζόμενος έρχονται από άλλη μία εποχή όχι τόσο μακρινή, όχι τόσο αλαργινή, όχι τόσο νοσταλγική. Δεν είναι «σκελετοί» ενός άλλου κόσμου ασφαλή, αμετακίνητου, εξασφαλισμένου. Ο κόσμος τους αμάθητος από τις τεχνολογίες νέου τύπου, κινείται στην περιοχή του χειρώνακτα, ο οποίος, όταν μάθαινε μία τέχνη έπρεπε να την μάθει καλά.
Η τεχνική των καιρών τους, η οποία ξεπεράστηκε από τους νεότερους με τον «πειραγμένο» φακό και τα πειραματικά αποτελέσματα, είχε αρχή, μέση και τέλος. Όταν «ξεπεράστηκαν» ήρθε πάλι μία άλλη εποχή, η δική μας που «πείραξε» τις φωτογραφίες του Τάσου Κουτσούκου. Μετά τους πειραματισμούς και τους νεοτερισμούς, ο κύριος Elite στέκει εκεί, μέσα στον χρόνο, απείραχτος, φρέσκος, νέος, ολοκαίνουργιος.
Ο Τάσος Κουτσούκος παρέμεινε όπως παραδεχόταν ένας εργάτης, γιαυτό φωτογράφιζε με την ίδια αγάπη την Μελίνα, την Αλίκη, τον Κουν ή τον Καζαντζίδη, αλλά η πόρτα του ατελιέ ήταν πάντα ανοιχτή στον ανώνυμο άνθρωπο που ήθελε να φωτογραφηθεί. «Η φωτογραφία πρέπει να εμπνέει, κι όταν το κατορθώνει, τότε είναι τέχνη», πίστευε. Τόσο κατανοητά, τόσο κανονικά, τόσο εύληπτα.
«Κύριε Elite, είναι διαφορετική η τέχνη και η τεχνική ανάμεσα στη φωτογραφία της παράστασης και στο πορτρέτο;», τον ρωτάει ο Μίλτος Α. Λιδωρίκης.
« […] Φωτογραφίζοντας την παράσταση εισπράττεις το έργο, τη σκηνοθεσία, τον ηθοποιό, το σκηνικό, τον φωτισμό. Όλα αυτά πρέπει να τα απεικονίσεις στο φακό χωρίς να τα προδώσεις αλλά και χωρίς να επέμβεις. Στο πορτρέτο […] ο φωτογράφος έχει την ευθύνη να σκηνοθετήσει. Αυτός τοποθετεί, αυτός φωτίζει, αυτός πρέπει να έχει το ταλέντο να εκμαιεύσει το καλύτερο αποτέλεσμα. Και γι’ αυτό χρειάζεται επικοινωνία με τον άνθρωπο που κάθεται απέναντι στο φακό».
Υπάρχει συνταγή για να τα προλαβαίνεις όλα και να είσαι συνεπής και αποτελεσματικός με τις καλλιτεχνικές σου υποχρεώσεις, αλλά και με την καθημερινή εργασία σου στο φωτογραφείο; Γιά τον κύριο Elite δεν υφίστατο διαχωρισμός καλλιτεχνικών και μη καλλιτεχνικών φωτογραφιών. Με σκληρή και αδιάκοπη δουλειά, ήταν η απάντησή του. Γιατί στον μυαλό, στην καρδιά και στην ψυχή του Τάσου Κουτσούκου άπαντα τα κλικ υπηρετούσαν την Καλλιτεχνία.
* Η φωτογραφία του Τάσου Κουτσούκου είναι του Σπύρου Στάβερη
