ΚΑΝΕΣ 2018
Ο Χρυσός Φοίνικας στην ταινία «Κλέφτες καταστημάτων» του Χιροκάζου Κόρε-Έντα
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Μικρή έκπληξη αποτέλεσε η απονομή του Χρυσού Φοίνικα των φετινών Κανών στην (πολύ καλής πρέπει να πω) ιαπωνική ταινία «Κλέφτες καταστημάτων» (γαλλικός τίτλος: «Οικογενειακή υπόθεση») του Χιροκάζου Κόρε-Έντα, τρυφερή ταινία γύρω από τις σχέσεις μιας ασυνήθιστης φτωχής οικογένειας στις πιο άθλιες συνοικίες του Τόκιο που επιβιώνει κλέβοντας από καταστήματα, εκεί που οι περισσότεροι περιμέναμε πως το μεγάλο βραβείο του 71ου φεστιβάλ θα κέρδιζε ένα από τα δυο μεγάλα φαβορί του φεστιβάλ, το «Κάψιμο» του Νοτιοκορεάτη Λι Τσανγκ-Ντονγκ και η πολωνική «Ψυχρός πόλεμος» του Πάβελ Παβλικόφσκι.
Πάντως η νίκη του Κόρε-Εντα έδειξε για μια ακόμη φορά τη δύναμη του ασιατικού κινηματογράφου, που τα τελευταία χρόνια εντυπωσιάζει με τις ταινίες του τα διάφορα διεθνή φεστιβάλ. Ας μη ξεχνάμε πως στις Κάνες ξεχώρισαν και άλλες ταινίες από ασιατικές χώρες: εκτός από την ταινία του Ιάπωνα Κόρε-Έντα και εκείνη του Κορεάτη Λι Τσανγκ-Ντονγκ, είχαμε και την εξίσου θαυμάσια κινέζικη ταινία “Η στάχτη είναι το πιο αγνό λευκό” του Τζία Ζανγκ-Κε.
Τελικά, στην ταινία «Burning» («Κάψιμο») του Λι Τσανγκ-Ντόνγκ, απονεμήθηκε, όπως της άξιζε, το βραβείο της κριτικής επιτροπή της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών (FIPRESCI), «για το συγκινητικά πολυσύνθετο σχόλιο της πάνω στη σύγχρονη κοινωνία», ενώ το βραβείο καλύτερης ταινίας στα παράλληλα τμήματα, οι κριτικοί απένειμαν στην ταινία «Girl», πρώτο έργο του Λούκας Ντοντ (στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα»), «για την τολμηρή ειλικρίνεια με την οποία αντιμετωπίζει τα θέματα φύλου». Ένα τρίτο βραβείο απένειμαν, ακόμη, οι κριτικοί της FIPRESCI στην ταινία «Μια μέρα» της Σοφίας Σιλάγκι (Εβδομάδα της Κριτικής), ένα εκπληκτικό πρώτο έργο, «που μεταδίδει, την εξαιρετική δύναμη και ένταση μιας εντελώς συνηθισμένης κατάστασης με συναίσθημα, χιούμορ και δράμα.»
Στα επίσημα βραβεία της διεθνούς επιτροπής, με πρόεδρο την ηθοποιό Κέιτ Μπλάνσετ, βραβεύτηκαν ακόμη ο Σπάικ Λι, για την ταινία του «Ο μαύρος Κλάνσμαν» (Blackkklansman – Μέγα Βραβείο), δηκτική σάτιρα ενάντια στον Τραμπ και το ακροδεξιό ρεύμα που αναβιώνει στη σημερινή Αμερική, καθώς και η Λιβανέζα Ναντίν Λαμπακί (ειδικό βραβείο της επιτροπής) για τη συγκινητική ταινία της (που πήρε και το πιο μεγάλο και ζεστό χειροκρότημα στην επίσημη προβολή της) γύρω από την κακομεταχείριση ανήλικων παιδιών. Ενώ, για να βραβεύσει τον 87χρονο Ζαν-Λικ Γκοντάρ η επιτροπή επινόησε και ένα Ειδικό Χρυσό Φοίνικα, που του απονεμήθηκε για την πρόσφατη, «αιρετική» ταινία του, «Το βιβλίο με εικόνες».
Στην τελετή της απονομής, εκτός από τη βράβευση του Κόρε-Έντα, εντύπωση προκάλεσε η παρέμβαση της ηθοποιού Άζια Αρζέντο με το λόγο της ενάντια στον Χάρβεϊ Γουέινσταϊν, στον οποίο τόνισε πως «το 1997 βιάστηκα από τον Χάρβεϊ Γουέινσταϊν, εδώ στις Κάνες. Ημουν 21 χρονών. Το φεστιβάλ ήταν ο χώρος κυνηγιού του. Θέλω να κάνω μια προφητεία: ο Χάρβεϊ Γουέινσταϊν δεν θα είναι ξανά ποτέ ευπρόσδεκτος εδώ.»
Παρά τα 28 χρόνια που χρειάστηκε για να τελειώσει την ταινία του για τον Δον Κιχώτη, όπως ανάφερε στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε τη δημοσιογραφική προβολή της (με διάφορα προβλήματα τεχνικά, οικονομικά, καθώς την αρρώστια του τότε Γάλλου πρωταγωνιστή του, Ζαν Ροσφόρ, ο οποίος στη συνέχεια αποσύρθηκε), ο Τέρι Γκίλιαμ δεν το έβαλε κάτω, αλλά συνέχισε με επιμονή για να φτιάξει τελικά αυτό τον «Άνθρωπο που σκότωσε τον Δον Κιχώτη», ταινία η οποία προβλήθηκε το Σάββατο βράδυ μετά την απονομή τω ν βραβείων.
Από τον σκηνοθέτη, βέβαια, και μέλος της ομάδας των Μόντι Πάιθον δεν μπορούσες παρά να περιμένεις μια ταινία όπου κυριαρχούν το παράλογο και το σουρεαλιστικό. Ο Δον Κιχώτης του μπορεί να ξεκινά με τον ρομαντικό ήρωα του Θερβάντες να κηρύσσει την πίστη του στον ιπποτισμό, στα πλάνα όμως που ακολουθούν, ο Γκίλιαμ διαλύει κάθε σχέση με την κινηματογραφική παράδοση («οι ταινίες μου είναι εντελώς ρεαλιστικές», ανάφερε χιουμοριστικά ο ίδιος στη συνέντευξη τύπου, «δεν έχουν σχέση με τις ταινίες, αυτές που βλέπουμε στον κινηματογράφο») για να μας δώσει την « τρελή», ανατρεπτική εικόνα που μας συνήθισε σε ταινίες όπως «Μπραζίλ», «Οι δώδεκα πίθηκοι», Οι Μόντι Πάιθον και το νόημα της ζωής»).
Ο Δον Κιχώτης του, όπως τον παρουσιάζει ο ηθοποιός του Τζόναθαν Πράις (και βασικό μέλος των Μόντι Πάιθον) είναι ένας απλός άνθρωπος που κάποτε έπαιξε σε μια σπουδαστική, ερασιτεχνική ταινία του καθιερωμένου πια σκηνοθέτη (Άνταμ Ντράιβερ), που φτάνει στην Ισπανία για να γυρίσει μια πλούσια παραγωγή του Δον Κιχώτη, και του οποίου, όπως θα ανακαλύψει ο σκηνοθέτης, η ζωή έχει ανατραπεί γιατί έχει από τότε πιστέψει πως είναι ο πραγματικός Δον Κιχώτης. Όπως έχει ανατραπεί και η ζωή της νεαρής κόρης του ταβερνιάρη του χωριού, η οποία είχε στην παλιά ταινία ερμηνεύσει τη Δουλσινέα, και η οποία έχει καταντήσει πόρνη στη Μαδρίτη, όπου κατέληξε, αναζητώντας την πραγματοποίηση του ονείρου που της υποσχέθηκε η ταινία.
Καταλαβαίνει κανείς πως θέμα του Γκίλιαμ είναι η επίδραση της τέχνης στη ζωή (μαζί και η ανατροπή που φέρνει), μόνο που από τον Γκίλιαμ ξέρεις πως αυτό που θα ακολουθήσει έχει την τρέλα, την έκπληξη και την ομορφιά που συναντάμε στις καλύτερες ταινίες του. Ο Δον Κιχώτης του δεν αντιμετωπίζει μόνο τους ανεμόμυλους αλλά και διάφορα πρόσωπα που συναντά στο δρόμο του, διακωμωδεί τον πρόεδρο Τραμπ και την πολιτική του και όλους όσους θεωρεί εκπροσώπους του κακού, πιστεύει πως ο σκηνοθέτης είναι ο Σάντσο και τον αναγκάζει να τον ακολουθεί, καβάλα πάνω σε γαϊδούρι, για να συμμετάσχει μαζί του στις συγκρούσεις του με φανταστικούς ιππότες. Ο Γκίλιαμ ακολουθεί τον ιππότη του (κατά κάποιο τρόπο το alter ego του, να αντιμετωπίζει τους δικούς του «ανεμόμυλους), χωρίς καμιά γραμμική αφήγηση, και, αν και μπερδεύει κάπου-κάπου την ιστορία, η απεριόριστη φαντασία του δεν σταματά πουθενά (στρέφεται ακόμη και στον κωμικό της δεκαετίας του ’30 Έντι Κάντορ και το πασίγνωστο τραγούδι του «If You Knew Susie») για να μας ψυχαγωγήσει με τα «μοντιπαϊθονικά» γκαγκ του.
ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ
- Χρυσός Φοίνικας: «Οι κλέφτες καταστημάτων» (γαλλικός τίτλος: «Οικογενειακή υπόθεση») του Χιροκάζου Κόρε-Έντα
- Μέγα Βραβείο: «Blackkklansman» του Σπάικ Λι
- Ειδικό Βραβείο της επιτροπής: «Καπερναούμ» της Ναντίν Λαμπακί
- Βραβείο σκηνοθεσίας: «Ψυχρός πόλεμος» του Πάβελ Παβλικόφσκι
- Καλύτερης ανδρικής ερμηνείας: Μαρτσέλο Φόντε στο «Dogman» του Ματέο Γκαρόνε
- Καλύτερης γυναικείας ερμηνείας: Σαμάλ Γεσλιάμοβα στην ταινία «Άικα» του Σεργκέι Ντβορτσεβόι
- Καλύτερου σεναρίου (εξ ίσου): στην Άλις Ρορβάκερ για την ταινία «Ο ευτυχισμένος Λάζαρος» και στον Τζαφάρ Πανάχι για την ταινία του «Τρία πρόσωπα»
- Ειδικός Χρυσός Φοίνικας: στον Ζαν-Λικ Γκοντάρ για την ταινία του «Το βιβλίο των εικόνων»
- Χρυσός Φοίνικας καλύτερης ταινίας μικρού μήκους: «All These Creatures» του Τσάρλς Γουίλιαμς
- Ειδική μνεία: «Με τη διαταγή» του Σουζούν Γουέι
- Χρυσή Κάμερα καλύτερης πρώτης ταινίας: «Girl» του Λούκας Ντοντ (προβλήθηκε στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα»)
