Της Μαρίνας Κουρμπέλα
Τη θέσπιση πλαισίου παροχής λιμενικών υπηρεσιών και κοινών κανόνων για τη χρηματοοικονομική διαφάνεια των λιμένων προβλέπει ο κανονισμός (Ε.Ε.) 2017/352, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του (δημοσιεύθηκε 3/3/2017) και σε εφαρμογή στις 24 Μαρτίου 2019. Είναι, δε, δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος-μέλος.
Ο νέος κανονισμός θεσπίζει:
α) πλαίσιο για την παροχή λιμενικών υπηρεσιών
β) κοινούς κανόνες σχετικά με τη χρηματοοικονομική διαφάνεια και τα τέλη λιμενικών υπηρεσιών και λιμενικών υποδομών, και μεταξύ άλλων εφαρμόζεται στην παροχή των ακόλουθων κατηγοριών λιμενικών υπηρεσιών (λιμενικές υπηρεσίες), είτε εντός της ζώνης του λιμένα είτε στην πλωτή οδό πρόσβασης προς τον λιμένα:
- α) εφοδιασμός με καύσιμο
- β) διακίνηση φορτίων
- γ) πρόσδεση
- δ) υπηρεσίες επιβατών
- ε) συλλογή των αποβλήτων πλοίου και καταλοίπων φορτίου
- στ) πλοήγηση και
- ζ) ρυμούλκηση
Όποιος ενδιαφέρεται για το πλήρες κείμενο του κανονισμού, επαναλαμβάνουμε, πως είναι ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/352, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Φεβρουαρίου 2017 «για τη θέσπιση πλαισίου όσον αφορά την παροχή λιμενικών υπηρεσιών και κοινών κανόνων για τη χρηματοοικονομική διαφάνεια των λιμένων».
Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής, η Ευρώπη αποτελεί μία από τις πλέον πυκνοκατοικημένες λιμενικές περιφέρειες παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, ο λιμενικός τομέας παρουσιάζει μεγάλη ανομοιογένεια και χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλομορφία ως προς τον τύπο και την οργάνωση.
Περισσότεροι από 1.200 εμπορικοί θαλάσσιοι λιμένες λειτουργούν κατά μήκος των 70.000 χιλιομέτρων της παράκτιας ζώνης της Ένωσης. Το 2011, περίπου 3,7 δισεκατομμύρια τόνοι φορτίου (περισσότεροι από 60.000 ελλιμενισμοί εμπορικών πλοίων) διακινήθηκαν μέσω ευρωπαϊκών λιμένων.
Πέρα από το γεγονός, ότι η Ε.Ε. εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους λιμένες της όσον αφορά τις συναλλαγές της με τον υπόλοιπο κόσμο, οι λιμένες της διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο για την εσωτερική αγορά της. Οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων αντιπροσωπεύουν το 60% των τόνων που διακινούνται στους λιμένες της ΕΕ. Οι θαλάσσιοι λιμένες αποτελούν βασικά κομβικά σημεία των αλυσίδων πολυτροπικών μεταφορών που χρησιμοποιούν θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων ως μια εναλλακτική λύση στα κορεσμένα δρομολόγια χερσαίων μεταφορών και ως έναν τρόπο σύνδεσης των περιφερειακών ή νησιωτικών περιοχών.
Όσον αφορά τις επιβατικές μεταφορές, το 2011, στους λιμένες της ΕΕ διακινήθηκαν 385 εκατομμύρια επιβάτες ναυτιλιακών γραμμών.
Σχετικά με την αγορά εργασίας, σημειώνεται, πω οι λιμενικές δραστηριότητες συμβάλλουν άμεσα στην απασχόληση, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την αύξηση του ΑΕΠ. Συνολικά, οι λιμένες αντιπροσωπεύουν έως και 3 εκατομμύρια (άμεσες και έμμεσες) θέσεις απασχόλησης στα 22 παραθαλάσσια κράτη μέλη και αποτελούν σημαντική πηγή φορολογικών εσόδων για τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές κυβερνήσεις.
Παρόλο που η ανάγκη ανάπτυξης συνδέσεων με την ενδοχώρα προσδιορίζεται σαφώς ως βασική πρόκληση και έχει ήδη αντιμετωπιστεί μέσω της πολιτικής για το ΔΕΔ-Μ, άλλα βασικά προβλήματα που αφορούν τους λιμένες του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών ΔΕΔ-Μ παραμένουν ανεπίλυτα.
επενδυσειςΠρώτον, δεν προσφέρουν όλοι οι λιμένες του ΔΕΔ-Μ το ίδιο υψηλό επίπεδο υπηρεσιών. Δεύτερον, το τρέχον πλαίσιο λιμενικής διακυβέρνησης δεν είναι πάντοτε αρκετά ελκυστικό για τους επενδυτές. Αυτό σχετίζεται με πέντε βασικές προκλήσεις:
Ανεπαρκείς λιμενικές εργασίες και υπηρεσίες σε ορισμένους θαλάσσιους λιμένες του ΔΕΔ-Μ.
Οι αποτελεσματικές λιμενικές υπηρεσίες είναι πολύ σημαντικές για την απόδοση των θαλάσσιων λιμένων του ΔΕΔ-Μ. Η Επιτροπή, από κοινού με τον κλάδο, εντόπισε τρία ζητήματα που ενδεχομένως να αποτρέπουν τη βέλτιστη οργάνωση των λιμενικών υπηρεσιών:
- (1) πολλές από τις λιμενικές υπηρεσίες υπόκεινται σε ασθενείς ανταγωνιστικές πιέσεις λόγω περιορισμών πρόσβασης στην αγορά.
- (2) τα μονοπώλια και τα ολιγοπώλια, παρόλο που δικαιολογούνται σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσουν σε καταχρήσεις της αγοράς και
- (3) σε ορισμένους λιμένες, οι χρήστες αντιμετωπίζουν υψηλό διοικητικό φόρτο λόγω έλλειψης συντονισμού εντός των λιμένων
Επίσης, το πλαίσιο λιμενικής διακυβέρνησης δεν είναι αρκετά ελκυστικό για επενδύσεις σε όλους τους θαλάσσιους λιμένες του ΔΕΔ-Μ.
Οι επενδύσεις που απαιτούνται για την προσαρμογή της δυναμικότητας των λιμένων στις μεταβαλλόμενες ανάγκες είναι εφικτές κατά την Επιτροπή, μόνο στο πλαίσιο μιας σταθερής πολιτικής και ενός ρυθμιστικού πλαισίου που θα μειώσει τις οικονομικές αβεβαιότητες και θα διασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού. Αυτό, ωστόσο, δεν φαίνεται να ισχύει στο σύνολο των λιμένων του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών ΔΕΔ-Μ.
Αρκετοί παράγοντες το ερμηνεύουν: α) οι νομικές αβεβαιότητες που δημιουργούν οι περιορισμοί της αγοράς και β) η ανάγκη για καλύτερο σχεδιασμό υποδομών, η οποία μπορεί να αντιμετωπιστεί με αυστηρότερους κανόνες για το ΔΕΔ-Μ.
