Tου Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com
Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, όποια και όποιος συγγραφέας θέλει να διαβάσει την ολοκληρωμένη κριτική σκέψη του αλλά και ανάμεσα στις γραμμές της, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει ότι έχει καταβάλλει κόπο.
‘Οτι έχει καταθέσει ένα κομμάτι του εαυτού του, ότι έχει αυτοβιογραφηθεί και ότι έχει βιογραφήσει, ότι έχει εισδυθεί στην δομή του κάθε έργου, ότι έχει συντονιστεί με την εποχή του, με τον καιρό του, τα συμφραζόμενα της Ιστορίας. Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου δεν είναι ένας εστέτ της κριτικής της λογοτεχνίας, δεν αποστρέφεται την αισθητική με την θεωρία της και τις θεωρήσεις, ωστόσο προτιμά την κοινωνιολογία του δημιουργού και του λογοτεχνικού κειμένου του.
Το πως σκέφτεται, το πως επιλέγει και το πως κρίνει θα μας το μεταδώσει ζωντανά υπό την μορφή συνομιλίας με την κριτικό λογοτεχνίας Ελισάβετ Κοτζιά. Η αφορμή βρέθηκε στην έκδοση του πρόσφατου ογκώδους βιβλίου του «Η κίνηση του εκκρεμούς. Άτομο και κοινωνία στη νεότερη ελληνική πεζογραφία: 1974-2017» (εκδόσεις Πόλις). Η παρουσίαση-συζήτηση θα γίνει σήμερα στις 7 το απόγευμα, στην αίθουσα συνεδριάσεων του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών ((Ακαδημίας 18, 1ος όροφος).
Η μελέτη του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου για τη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία ξεκινάει από το 1974 και φτάνει μέχρι τις ημέρες μας. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, καλύπτει το σύνολο της μεταπολεμικής περιόδου. Το βιβλίο δοκιμάζει να απαντήσει στο εξής θεμελιώδες ερώτημα: Πώς αναπαριστάται η σχέση ατομικού και συλλογικού στην πεζογραφία της Μεταπολίτευσης; Πρόκειται για ένα κρίσιμο ερώτημα, αφού η Μεταπολίτευση έρχεται να μεταβάλει ριζικά όλα τα προδικτατορικά δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας και, ενώ ξεκινάει από ένα στιγμιαίο γεγονός, την πολιτειακή αλλαγή του 1974, επεκτείνεται σε πολλαπλά πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά επίπεδα, αποκτώντας μια εξαιρετικά μακρά διάρκεια, που τερματίζεται μόνο με την εποχή της κρίσης.
Η πορεία της μεταπολιτευτικής πεζογραφίας δεν είναι αναπότρεπτη ή μονόδρομη και θυμίζει περισσότερο την κίνηση του εκκρεμούς: από την κοινωνία προς το άτομο και από το άτομο προς την κοινωνία. Επίσης, το βιβλίο διαγράφει τη διαδρομή από τη δημοσιογραφική ή την επικαιρική κριτική προς μια γραμματολογία εν τω γεννάσθαι, που πασχίζει να δώσει ιστορική προοπτική στο υλικό της, αλλά δεν μπορεί και, εντέλει, δεν θέλει να αποτινάξει ούτε την αίσθηση του καιρού της ούτε την αξιολογική της βάση. Πρόκειται για μια γραμματολογία που δεν απευθύνεται σε κάποιον μακρινό αναγνώστη ενός αδιάγνωστου μέλλοντος, αλλά στον αναγνώστη που έχει κοινά βιώματα με τον κριτικό που έγινε γραμματολόγος.
Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Οικονομικά της Περιφέρειας. Από το 1985 μέχρι το 1991 δούλεψε ως κριτικός λογοτεχνίας στην εφημερίδα «Αυγή», ενώ συνεργάστηκε και με τις εφημερίδες «Πρώτη» και «Καθημερινή». Στη συνέχεια, εργάστηκε για μία εικοσαετία στην «Ελευθεροτυπία», ενώ μεταξύ 1998 και 2009 υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας του ενθέτου «Βιβλιοθήκη». Από το 2005 μέχρι το 2011 ήταν υπεύθυνος, μαζί με την Κατερίνα Σχινά, της τηλεοπτικής εκπομπής «Βιβλία στο κουτί», για λογαριασμό της ΕΤ1. Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με το «Βήμα της Κυριακής» και εργάζεται στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ως συντάκτης βιβλίου. Είναι μέλος της συντακτικής ομάδας του ηλεκτρονικού περιοδικού «Ο αναγνώστης» και συνεργάζεται με τη μηνιαία επιθεώρηση «Books’ Journal».
Έχει δημοσιεύσει δοκίμια και κριτικές μελέτες σε λογοτεχνικά περιοδικά και σε συλλογικούς τόμους και έχει επιμεληθεί λογοτεχνικές ανθολογίες. Μελέτες: «Μίλτος Σαχτούρης: Η παράκαμψη του υπερρεαλισμού» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1992) και «Οδόσημα: Στοιχεία προσανατολισμού στο τοπίο της νεοελληνικής λογοτεχνίας» (εκδ. Καστανιώτη, 1999). Ανθολογίες: «Σύγχρονοι Έλληνες πεζογράφοι, 1974-1990» (μαζί με την Ελισάβετ Κοτζιά, εκδ. Πατάκη, 1995) και «Ανθολογία της ελληνικής ποίησης: 20ός αιώνας» (μαζί με τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου, τέσσερις τόμοι, εκδ. Κότινος, 2007-2013). Έχει διδάξει κριτική λογοτεχνίας στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ, και έχει διατελέσει μέλος της συντακτικής ομάδας του αγγλόφωνου περιοδικού «Ithaca», που εκδιδόταν από το ΕΚΕΒΙ.
