Το Δίον πλημμύριζε από την αρχαιότητα. Εξ ου και οι ανασκαφές του Δημήτρη Παντερμαλή για την αποκάλυψη του ιερού Διός γίνονταν μέσα στις λάσπες από τα αναβλύζονταν ύδατα. Η αντιπλημμυρική θωράκιση του αρχαιολογικού χώρου του Δίου ήταν από χρόνια αναγκαία Το Υπουργείο Πολιτισμού ενέταξε το έργο αυτό στο Ταμείο Ανάκαμψης με 30.000.000 ευρώ. Πρόκειται για ένα έργο μεγίστης σημασίας για την προστασία της ιερής πόλης των Μακεδόνων από τους κινδύνους που προκαλούν οι ισχυρές βροχές, που πλήττουν αρκετά συχνά την περιοχή, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟ «Η εκδήλωση πλημμυρών, που από την αρχαιότητα απειλούσαν το Δίον, προκαλεί διαβρώσεις και σταδιακά συνθήκες αστάθειας των δομικών στοιχείων και των φυσικών πρανών του αρχαιολογικού χώρου δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, επισημαίνοντας ότι ολοκληρώνονται οι σχετικές μελέτες. Και προσθέτει:”Για το συγκεκριμένο έργο, προϋπολογισμού 2.250.000 ευρώ, αναζητήθηκαν λύσεις στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου δράσης του Υπουργείου Πολιτισμού για τη θωράκιση των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της χώρας από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Μετά τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου επί των οριστικών μελετών -τοπογραφικής, υδρογεωλογικής, υδραυλικής και της συμπληρωματικής υδραυλικής μελέτης διευθέτησης του ποταμού Βαφύρα- προχωρούμε στην υλοποίηση των αναγκαίων έργων συστηματικής παρακολούθησης και θωράκισης του αρχαιολογικού χώρου του Δίου.
Με τα έργα της αντιπλημμυρικής προστασίας, σε συνδυασμό με τα αυτά που είναι ήδη σε εξέλιξη για την ανάδειξη μνημείων στην Αρχαία Αγορά, την βελτίωση των υποδομών στο Αρχαίο Θέατρο, τη μελέτη για τον εκσυγχρονισμό του Αρχαιολογικού Μουσείου και την ανακαίνιση από τον ΟΔΑΠ του κτηρίου της εισόδου-πωλητηρίου-αναψυκτήριου, στον αρχαιολογικό χώρο, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 3.000.000 ευρώ, προστατεύουμε και αναβαθμίζουμε συνολικά ένα μείζονα αρχαιολογικό χώρο της Μακεδονίας».
Τι προβλέπουν οι μελέτες
Η μελέτη -τοπογραφική, υδρογεωλογική, υδραυλική- της τάφρου του Βαφύρα εκτελέστηκε σε δύο στάδια: Το πρώτο αφορούσε τον υδραυλικό έλεγχο ανομοιόμορφης ροής για την επάρκεια της υφιστάμενης τάφρου.
Το δεύτερο αφορούσε στην υδραυλική μελέτη διευθετήσεων και διαμορφώσεων του Βαφύρα και στον υπολογισμό της παροχετευτικότητας της υφιστάμενης τάφρου Βαρικού-Μαλαθριάς στο τμήμα της που βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου- σε μήκος περίπου 2 χλμ.- και στις απαιτούμενες τοπικές διευθετήσεις και διαμορφώσεις της τάφρου για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου. Σχετικά με την περιοχή των δυο ιερών, της Ίσιδος και Υψίστου Διός, εξετάστηκε ο αποκλεισμός τους από τον Βαφύρα προτείνοντας την κατασκευή αναχωμάτων, μεταξύ των ιερών και της κοίτης του ποταμού, με τρόπο που να είναι αισθητικά και αρχαιολογικά αποδεκτός.
Ως προς τα έργα διευθέτησης, για την άρση της πλημμυρικής ανεπάρκειας που παρατηρείται στην τάφρο του Βαφύρα, προτείνεται έργο διακοπής της ροής, κάτω από τοπική οδό, προ της συμβολής της τάφρου Καρίτσας με το ρέμα. Προβλέπεται κατασκευή τοιχίου αντιστήριξης, κάθετα στη ροή, το οποίο θα διακόπτει τη ροή υδάτων προς τα κατάντη και εντός του αρχαιολογικού χώρου. Η επέμβαση θα συνδυαστεί με κατάλληλο έργο εκτροπής των απορροών της τάφρου Καρίτσας προς κατάλληλο αποδέκτη. Για την προστασία του αρχαίου τείχους από πλημμυρικά φαινόμενα έχει ήδη εκπονηθεί μελέτη για την όδευση της τάφρου εκτροπής του ρέματος Ουρλιά και επεμβάσεων προστασίας.
Πώς ήταν στην αρχαιότητα
Η παρουσία κατά την αρχαιότητα του πλωτού ποταμού Βαφύρα αποτελούσε το φυσικό ανατολικό όριο της πόλης του Δίου, παρέχοντας διέξοδο προς τη θάλασσα, δυνατότητα ενασχόλησης με το εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
Η περιοχή ήταν γνωστή, από τότε, για τις πηγές που ανάβλυζαν, οι οποίες σε συνδυασμό με τους χειμάρρους που εκκινούσαν από τους πρόποδες του Ολύμπου, τροφοδοτούσαν τον Βαφύρα. Οι μετατοπίσεις της κοίτης και η υπερχείλιση του ποταμού δημιουργούσαν συνθήκες εκδήλωσης πλημμυρικών φαινομένων. Σήμερα στην περιοχή υφίσταται η τεχνητή τάφρος Βαρικού – Μαλαθριάς (Βαφύρας), η οποία, κατά θέσεις, ακολουθεί ή αποκλίνει από την κοίτη του ποταμού της αρχαιότητας. Στην τάφρο η οποία κατασκευάστηκε το 1951 με σκοπό την αποστράγγιση της ευρύτερης περιοχής, συμβάλλει ο χείμαρρος Ουρλιάς, στα βόρεια του αρχαιολογικού χώρου και πριν την είσοδο του σε αυτόν.
