Βασιλόπιτα είναι η πίτα που παρασκευάζεται παραμονές Πρωτοχρονιάς και κόβεται λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος. Στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα μέρη όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία η πίτα ακολουθεί τη σμυρνέικη συνταγή: φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά.
Σε άλλα μέρη υπάρχουν τρόποι ζυμώματος με μπαχαρικά ενώ στη Δυτική Μακεδονία προσφέρεται τυρόπιτα ή πρασόπιτα.
Tης Justine Φιλιππίδου
Κοινό σημείο αναφοράς είναι το γεγονός, πως στη ζύμη τοποθετείται κάποιο νόμισμα
ή κάτι παρεμφερές, που θεωρείται ότι φέρνει τύχη και ευημερία σε όποιου το κομμάτι
βρεθεί. Συνήθως η κοπή της πίτας συνοδεύεται από εορταστική ατμόσφαιρα με
οικογενειακό γεύμα, πυροτεχνήματα, ευχές, τραγούδια και χορούς.
Το έθιμο της Βασιλόπιτας χρονολογείται από την αρχαία ελληνική εορτή των
«Κρονίων». Από το Μ. Βασίλειο προήλθε η τοποθέτηση του φλουριού μέσα στη πίτα.
Η παράδοση αναφέρει τα εξής:
Την Καισάρεια της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία όπου επίσκοπος ήταν ο Μ.
Βασίλειος, ήλθε να την καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας, με σαφή πρόθεση
τη λεηλασία της. Ο Μ. Βασίλειος ως λύση της τελευταίας στιγμής πρότεινε, από τους
εύπορους της πόλης να μαζέψουν ό.τι τιμαλφή μπορούσαν ώστε να υποχωρήσει ο
Έπαρχος.
Τελικά ο Έπαρχος μετάνιωσε και απομάκρυνε το στρατό του χωρίς να καταστραφεί
τίποτα. Ο Μ. Βασίλειος θέλησε να επιστρέψει τα χρυσαφικά στους δικαιούχους
ωστόσο δεν ήξερε σε ποιον ανήκει τι. Αποφάσισε να κάνει τη διανομή, δίνοντας
εντολή να παρασκευαστούν μικρές πίτες όπου μέσα έβαλε νομίσματα και χρυσαφικά.
Οι μικρές πίτες μοιράστηκαν στους κατοίκους την επόμενη μέρα μετά τον
εκκλησιασμό.
Λόγω αυτού του γεγονότος συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή, κατά τη μνήμη της
ημέρας του θανάτου του, επειδή στην ουσία η πόλη βγήκε αλώβητη από επικείμενη
επίθεση ενώ όσα μαζεύτηκαν για να σωθεί, επέστρεψαν πίσω χάρη στη παρέμβαση
του Μ. Βασιλείου.
