Tου Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]
Στην 56χρονη Πολωνή συγγραφέα ‘Ολγκα Τοκάρτσουκ και στο μυθιστόρημά της «Οι πτήσεις» απονέμεται το φετινό βραβείο Man Booker, το οποίο μοιράζεται εξ ημισείας με την μεταφράστριά της στ’ αγγλικά Τζένιφερ Κροφτ.
Tο βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 50.000 λιρών. Η Όλγκα Τάκαρτσουκ τα τελευταία χρόνια κερδίζει όλο και περισσότερο την αναγνώριση στον αγγλόφωνο κόσμο. Οι «Πτήσεις» της είναι ένα μυθιστόρημα θραυσμάτων εν συνδέσει, από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα, που συνδέονται με θέματα ταξιδιού και ανθρώπινης κατάστασης.
Οι Financial Times χαραητήρισαν το βραβευμένο έργο «μια φιλοσοφική ιστορία για τους ταραγμένους καιρούς μας». Ο Adam Mars-Jones έγραψε στο περιοδικό London Review of Books : «”Οι πτήσεις” θα μπορούσαν σχεδόν να είναι ένας κατάλογος των τρόπων που η αφήγηση μπορεί να εξυπηρετήσει έναν συγγραφέα και όχι μόνο να λέει μια ιστορία. Η πρόζα του βιβλίου είναι ένα διαυγές μέσο στο οποίο οι αφηγηματικοί κρύσταλλοι ανταπτύσοονται σ’ ένα ιδανικό μέγεθος, ως ανεξάρτητες δομές που δεν διαταράσσουν την ισορροπία του συνόλου».
Η Όλγκα Τοκάρτσουκ γεννήθηκε το 1962 και σήμερα ζει στην πόλη Βρότσλαβ. Από το 1989, όταν δημοσίευσε την πρώτη της ποιητική συλλογή, παράλληλα με το κυρίως επάγγελμά της, της ψυχολόγου και ψυχοθεραπεύτριας, έχει αναδειχθεί σε μια από τις επιφανέστερες προσωπικότητες των σύγχρονων πολωνικών γραμμάτων. Έχει γράψει μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων. Παράλληλα με τη γραφή της φιλοξενεί ένα λογοτεχνικό φεστιβάλ κοντά στο σπίτι της στην Κάτω Σιλεσία στη νότια Πολωνία.
Έργα της έχουν αποτελέσει τη βάση για θεατρικά κείμενα και κινηματογραφικά σενάρια. Έχει τιμηθεί δύο φορές με την κορυφαία λογοτεχνική διάκριση της πατρίδας της, το Βραβείο Nike, και έχει λάβει πλήθος ευρωπαϊκών διακρίσεων. Η γραφή της συνδυάζει ιστορία και μυθοπλασία, αξιοποιεί αφηγηματικά στοιχεία της λαϊκής παράδοσης και αντανακλά την προσήλωσή της στον Καρλ Γιουνγκ, που κρατάει από τα χρόνια των σπουδών της στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Ως ακτιβίστρια των Πρασίνων και αντεθνικίστρια, έγινε στόχος ακραίων στοιχείων, με αφορμή το μυθιστόρημα της «Τα βιβλία του Ιακώβ» (2014).
Στα ελληνικά κυκλοφορεί ένα και μοναδικό βιβλίο της, από τις εκδόσεις Καστανιώτη: «Το αρχέγονο και άλλοι καιροί»: Στο κέντρο της αφήγησης ένα σχεδόν μυθικό χωριό που κατοικείται από εκκεντρικούς όσο και αρχέτυπους ανθρώπινους χαρακτήρες. Είναι ένας παράξενος τόπος, ένας συμπυκνωμένος μικρόκοσμος της κεντρικής Ευρώπης και του κόσμου.
Το Αρχέγονο το φυλάσσουν ακροβολισμένοι τέσσερις αρχάγγελοι. Και μέσα από τα δικά τους μάτια, που είναι κρυστάλλινα και εκπέμπουν λυρισμό, παρακολουθούμε τις ζωές των απλών ανθρώπων του καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, από το 1914 ως τις δικές μας μέρες – την πολυτάραχη δηλαδή ιστορία της Πολωνίας υπό τη μορφή μιας επικής αλληγορίας που διαπερνά τον χώρο και τον χρόνο.
Ο έρωτας και η πίστη, ο πόλεμος και η βία, η μοναξιά και ο θάνατος σημαδεύουν τις διαδρομές των μελών μιας οικογένειας απ’ την ακμή της μέχρι την τελική διάλυσή της. Το «Αρχέγονο και άλλοι καιροί» είναι το τρίτο μυθιστόρημα της Όλγκα Τοκάρτσουκ· εκδόθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και την καθιέρωσε ως την κορυφαία πεζογράφο της σύγχρονης πολωνικής λογοτεχνίας.
Η πολυβραβευμένη Πολωνή συγγραφέας παρατηρεί και περιγράφει τα πράγματα με μια ειρωνική ουδετερότητα, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις, με ένας ύφος απολύτως διακριτό, και αφήνει θαμπωμένους τους αναγνώστες, στο επίκεντρο μιας μεταφυσικής πανδαισίας.
