Η Δημοσιογράφος και Συγγραφέας Υγείας Ιωάννα Λάκα επισκέφθηκε τον γνωστό Επεμβατικό Καρδιολόγο και Διευθυντή Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Metropolitan, Εμμανουήλ Χρονάκη και συζήτησαν για τη στένωση της αορτικής βαλβίδας.
ΕΡ. Πείτε μας γιατρέ τι σημαίνει αορτική βαλβίδα;
ΑΠ. Η αορτική βαλβίδα βρίσκεται μεταξύ της αριστεράς κοιλίας και της αορτής και εμποδίζει την επιστροφή του αίματος από την αορτή στην αριστερή κοιλία. Το φυσιολογικό άνοιγμα (στόμιο) της βαλβίδας είναι 3-4 τετραγωνικά εκατοστά (cm2).
ΕΡ. Πότε καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει στένωση της αορτικής βαλβίδας;
ΑΠ. Η στένωση της αορτικής βαλβίδας (Σ.Α.Β.) είναι η συχνότερη βαλβιδοπάθεια στις αναπτυγμένες χώρες. Πρόκειται για «γήρανση» του ιστού της βαλβίδος, με αποτέλεσμα το στόμιο να συρρικνώνεται σε βαθμό που η αριστερή κοιλία δυσκολεύεται να εκτοξεύσει το αίμα προς την αορτή μέσω της αορτικής βαλβίδας.
Παρουσιάζεται σχεδόν στο 5% των ανθρώπων άνω των 65 ετών.
ΕΡ. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την αορτική βαλβίδα;
ΑΠ. Η συχνότητα της αορτικής στένωσης αυξάνει με την ηλικία. Καθώς μάλιστα το προσδόκιμο επιβίωσης αυξάνει, μεγαλώνει και η συχνότητα της νόσου.
Η σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας συσχετίζεται συνήθως με την εναπόθεση ασβεστίου στη βαλβίδα ή και στο δακτύλιο της (εκφυλιστική στένωση).
Άλλες αιτίες είναι η προηγηθείσα ακτινοβολία στο θώρακα, φάρμακα, σπάνια μεταβολικά ή αυτοάνοσα νοσήματα. Σε μικρότερες ηλικίες οφείλεται σε συγγενή (εκ γενετής) διγλώχινα αορτική βαλβίδα. Η οφειλόμενη σε ρευματικό πυρετό στένωση της αορτικής βαλβίδας, είναι σπάνια σήμερα στις αναπτυγμένες χώρες.
ΕΡ. Ποια μπορούμε να πούμε ότι είναι τα βασικά συμπτώματα;
ΑΠ. Τα συμπτώματα συσχετίζονται με την αδυναμία της καρδιάς να τροφοδοτήσει με αίμα τα στεφανιαία αγγεία και την κυκλοφορία, ειδικά σε περιπτώσεις αυξημένων απαιτήσεων. Αυτά είναι η στηθάγχη, η ζάλη ή συγκοπή, η δύσπνοια και η εύκολη κόπωση.
Η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι προοδευτική νόσος και απειλητική για τη ζωή. Μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων και εάν δεν υπάρξει θεραπεία, ένας στους δύο ασθενείς ζει για δύο χρόνια και μόνο ένας στους πέντε για πέντε χρόνια.
Ακόμη και ασυμπτωματικοί ασθενείς με σοβαρή αορτική στένωση παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο θανάτου, ο οποίος υπολογίζεται σε 75% σε τρία χρόνια, αν δε χειρουργηθούν. Η αορτική στένωση αποτελεί τον κυριότερο λόγο καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων.
ΕΡ. Πείτε μας γιατρέ πώς αντιμετωπίζεται η στένωση της αορτικής βαλβίδας;
ΑΠ. Η στένωση της αορτικής βαλβίδας αντιμετωπίζεται με δύο τρόπους.
Με τη χειρουργική αντιμετώπιση και τη διαδερμική αντικατάσταση της βαλβίδας.
Η χειρουργική αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας είναι σήμερα η θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της συμπτωματικής αορτικής στένωσης.
Εντούτοις, αρκετοί ασθενείς, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω άλλων ιατρικών νοσημάτων έχουν υψηλό έως και απαγορευτικό κίνδυνο (περιεγχειρητική θνητότητα μεγαλύτερη από 20%) για τη χειρουργική αντιμετώπιση της αορτικής στένωσης.
Αυτοί οι ασθενείς μπορούν να αντιμετωπιστούν με έναν εναλλακτικό τρόπο: τη διαδερμική τοποθέτηση (αντικατάσταση) της αορτικής βαλβίδας (TAVI ή TAVR) .
Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται σε βαρειά στένωση της αορτικής βαλβίδας αντί της εγχείρησης, σε ανθρώπους >75 ετών, αν η χειρουργική θνητότητα εκτιμάται >4%.
Η μέθοδος είναι σχετικά απλή, δεν έχει καμία σχέση με την χειρουργική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας που απαιτεί διάνοιξη του θώρακος και εξωσωματική κυκλοφορία. ΕΡ. Τι γίνεται μετά την τοποθέτηση της νέας βαλβίδας;
ΑΠ. Η νέα βιολογική βαλβίδα τοποθετείται στη θέση της παλιάς μέσα από ένα καθετήρα είτε από τη μηριαία αρτηρία είτε από την υποκλείδιο αρτηρία η οποία παρασκευάζεται καταλλήλως.
Η αορτική βαλβίδα αποτελείται από βιολογικό υλικό και είναι στερεωμένη σε ένα stent από ατσάλι.
Κατά τη διάρκεια της εμφύτευσης της αορτικής βαλβίδας το stent εκπτύσσεται στο τοίχωμα μεταξύ της καρδιάς και της αορτής. Η νέα βαλβίδα, στερεωμένη πάνω στο stent, τοποθετείται πάνω από την παλιά, η οποία και συμπιέζεται, επιτρέποντας τη φυσιολογική δίοδο του αίματος από την καρδιά στην υπόλοιπη κυκλοφορία.
Η τοποθέτηση της νέας αορτικής βαλβίδας περιορίζει άμεσα τα συμπτώματα, αποκαθιστά τη φυσιολογική λειτουργία της βαλβίδας και θα βελτιώσει τη συνολική λειτουργία του καρδιακού μυός.
ΕΡ. Πείτε μας γιατρέ κάποιες οδηγίες για την επέμβαση.
Η επέμβαση διενεργείται από εξειδικευμένο επεμβατικό καρδιολόγο στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο Καρδιολογικής Κλινικής και δεν απαιτείται συνήθως γενική αναισθησία. Η έκθεση σε ακτινοβολία είναι μικρότερη από είκοσι λεπτά της ώρας, ενώ η συνολική διάρκεια της επέμβασης είναι μία με δύο ώρες.
Ο ασθενής παραμένει μόνο 3-4 ημέρες στο νοσοκομείο και εξέρχεται σε πλήρη φυσική αποκατάσταση χωρίς την ανάγκη μακροχρόνιας αποθεραπείας.
Η συνολική διάρκεια παραμονής θα εξαρτηθεί από το βαθμό ανάρρωσης.
Η επακόλουθη φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει αντιαιμοπεταλιακά αντί για αντιπηκτικά φάρμακα, σε αντίθεση με τις μεταλλικές βαλβίδες.
ΕΡ. Πώς γίνεται η επιλογή των ασθενών; Είναι όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι για μία τέτοια επέμβαση;
ΑΠ. Tόσο η Αμερικάνικη όσο και η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία συνιστούν τη διαδερμική άνευ χειρουργείου τοποθέτηση της βαλβίδας σε ασθενείς υψηλού κινδύνου όπως αυτοί καθορίζονται από ομάδα καρδιολόγων, καρδιοχειρουργών και αναισθησιολόγων (Heart Team). Η ύπαρξη σοβαρού βαθμού στένωσης της αορτικής βαλβίδας, συμπτωμάτων, αλλά και αντένδειξης για χειρουργική αντιμετώπιση είναι εκ των σοβαρών κριτηρίων για εμφύτευση αυτών των βαλβίδων.
Προτού αποφασιστεί εάν κάποιος είναι κατάλληλος για τη διαδερμική θεραπεία της αορτικής στένωσης είναι απαραίτητες κάποιες εξετάσεις, όπως:
Ηλεκτροκαρδιογράφημα, Αιματολογικός έλεγχος, Υπερηχογράφημα (Triplex) καρδιάς,
Στεφανιογραφία (Απεικόνιση των αρτηριών της καρδιάς), Αξονική αγγειογραφία αορτής και περιφερικών αγγείων.
Οι εξετάσεις αυτές είναι προαπαιτούμενες της επέμβασης αρχικά γιατί αξιολογούν το συνολικό κίνδυνο του ασθενούς. Παρέχονται με αυτόν τον τρόπο όλα τα δεδομένα στην ιατρική ομάδα (Heart Team) για την ένδειξη της επέμβασης, αλλά και για τον τρόπο τοποθέτησης της βαλβίδας.
ΕΡ. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διαδερμικής τοποθέτησης της αορτικής βαλβίδας;
ΑΠ. Η διαδερμική τοποθέτηση της αορτικής βαλβίδας έχει σαφώς μικρότερους κινδύνους από την κλασική χειρουργική αντιμετώπιση της αορτικής στένωσης. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, είναι και η θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με υψηλό χειρουργικό κίνδυνο.
Σε κάθε περίπτωση ο κίνδυνος για θάνατο, καρδιογενές σοκ, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μικρότερος σε σχέση με τη χειρουργική αντιμετώπιση, ενώ οι μόνες επιπλοκές που εμφανίζονται συχνότερα είναι η ανάγκη εμφύτευσης μόνιμου βηματοδότη και οι αγγειακές επιπλοκές. ,Το τελικό αποτέλεσμα είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής και του προσδόκιμου επιβίωσης.
Οι εξελίξεις στην τεχνολογία έχουν στόχο να μειώσουν το μέγεθος της βαλβίδας, έτσι ώστε να μπορεί να προωθηθεί από μικρότερους καθετήρες και λιγότερες αγγειακές επιπλοκές, Είναι πλέον εύλογο να αναμένουμε μεγάλες εξελίξεις στην αντιμετώπιση των ασθενών με στένωση αορτικής βαλβίδας και ελπίζουμε ότι και στο σύντομο μέλλον οι ενδείξεις αυτής της νέας μεθόδου θα διευρυνθούν με τη βοήθεια της τεχνολογίας.
