ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Κάθοδος στην καρδιά του σκότους
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Με τις ηθικές αξίες αλλά και τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα στις σύγχρονες κοινωνίες καταπιάνονται οι καλύτερες ταινίες της νέας αυτής βδομάδας. Επικεφαλής η ιταλική «Η συνάντηση» του Πάολο Τζενοβέζε, «Η παρείσφρηση» του Αμερικανού Σπάικ Λι και «Το ατελιέ» του Γάλλου Λοράν Καντέ, χωρίς να ξεχνάμε την ελληνική ταινία «Ο Οίκτος» του Μπάμπη Μακρίδη.
Στο πρόγραμμα της βδομάδας και οι ταινίες: «Ο μικροπόδαρος», ταινία κινούμενων σχεδίων του Κάρεϊ Κερκπάτρικ, «Τι θα πει ο κόσμος», κοινωνικό δράμα του πακιστανικής καταγωγής Ιραμ Χακ, «Searching» και τα θρίλερ του καζακικής καταγωγής Μισέλ Λα και «Μια μικρή χάρη» του Πολ Φέιγκ. Ενώ, από πλευράς επανεκδόσεων, έχουμε την πολύ καλή, συγκινητική πολεμική περιπέτεια, «Ο πατέρας του στρατιώτη» του Γεωργιανού Ρένζο Τσκέιντζε, γυρισμένη την περίοδο του σοβιετικού κινηματογράφου.
*** ½ Η συνάντηση
The Place. Ιταλία, 2017. Σκηνοθεσία: Πάολο Τζενοβέζε. Σενάριο: Πάολο Τζενοβέζε, Ιζαμπέλα Αγκουιλάρ, από ιστορία Κρίστοφερ Κουμπάσικ. Ηθοποιοί: Βαλέριο Μασταντρέα, Μάρκο Τζιαλίνι, ΄Αλμπα Ρορβάκερ, Αλεσάντρο Μπόργκι, Σίλβιο Μουτσίνο, Βιτόρια Πουτσίνι, Σαμπρίνα Φερίλι.
Ένας μοναχικός άντρας καθισμένος στο ίδιο πάντα τραπέζι ενός καφέ/μπαρ με το όνομα «The Place» (όπως και ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας), δέχεται κάθε τόσο διαδοχικά καμία δεκαριά άτομα που πηγαινοέρχονται, μέρα και νύχτα, ζητώντας του κάποια «χάρη»: ένας θέλει να περάσει μια ερωτική βραδιά με μια πορνοστάρ, άλλος να ξανα-αποκτήσει το φως του, άλλος να ξαναδεί το γιο του, άλλη να σώσει τον άντρα της από το Αλτζχάιμερ, άλλη να γίνει πιο όμορφη, άλλη να ξαναβρεί το θεό, και πάει λέγοντας. Για να πραγματοποιήσουν όμως τις απαιτήσεις τους υπάρχει και το τίμημα: να σώσουν ένα μικρό κοριτσάκι, να σκοτώσουν κάποιον άλλο, να βιάσουν μια γυναίκα, να βάλουν μια βόμβα, Ο άντρας γράφει τις απαιτήσεις τους σ’ ένα μεγάλο βιβλίο και, κάθε φορά που επανέρχονται, σημειώνει τις απαντήσεις τους και διάφορα σχόλια στις σελίδες του.
Μεφιστοφελής ή θεός; Μεσάζων κάποιου άλλου όντος; Ο μυστηριώδης άντρας δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους, φέρνοντας στην επιφάνεια τη σκοτεινή, συχνά απάνθρωπη πλευρά, που βρίσκεται στον καθένα μας, έτοιμη, όταν της δοθεί η ευκαιρία, να βγει στην επιφάνεια. Μόνο που ο άνθρωπος δεν είναι υποχρεωμένος να ολοκληρώσει το συμβόλαιό του αυτό με το διάβολο. Στην πορεία θ’ ανακαλύψουμε τις αμφιβολίες, τους δισταγμούς αλλά και την αποφασιστικότητα ορισμένων, να προχωρήσουν στην ολοκλήρωση των πόθων τους.
Με ωραίες καταστάσεις, εξαιρετικούς διαλόγους και ευπρόσδεκτες ανατροπές, με βάση το καλογραμμένο σενάριο του Τζενοβέζε, και της Ιζαμπέλα Αγκουιλάρ (βασισμένο στην αμερικανική τηλεοπτική σειρά του 2010, «The Booth at the End»), με ένα σωστά αναπτυγμένο σασπένς, και με εξαιρετικές ερμηνείες, τόσο από τον Βαλέριο Μασταντρέα (εξαιρετικό στο ρόλο του μυστηριώδη άντρα) όσο και από τους υπόλοιπους ηθοποιούς (ανάμεσά τους και την Σαμπρίνα Φερίλι στο ρόλο της συμπαθητικής γκαρσόνας που τελικά, όπως ανακαλύπτουμε στο φινάλε, δεν είναι απλά αυτή που φαίνεται), ο Τζενοβέζε κατάφερε να εκμεταλλευτεί με τον καλύτερο τρόπο το χώρο του μπαρ, όπου εκτυλίσσεται ολόκληρη η ταινία, για να δημιουργήσει το ρυθμό και τη σωστή ατμόσφαιρα μιας ταινίας που στο επίκεντρο βρίσκονται οι ηθικές και άλλες αξίες της κοινωνίας μας.
*** ½ – Η παρείσφρηση
Blackkklansman. ΗΠΑ, 2018. Σκηνοθεσία: Σπάικ Λι. Σενάριο: Τσάρλι Γουαστέλ, Ντέιβιντ Ρομπίνοβιτς, Κέβιν Γουίλμοτ, Σπάικ Λι. Ηθοποιοί: Τζον Ντέιβιντ Γουάσινγκτον, Άνταμ Ντράιβερ, Λόρα Χάριερ, Άλεκ Μπόλντουιν. 135΄
Επίθεση ενάντια στον πρόεδρο Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς τον, αρκετές μάλιστα φορές, motherfucker, έκανε ένας εξοργισμένος Σπάικ Λι στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε στις Κάνες με αφορμή την προβολή της ταινίας του «Η παρείσφρηση» (Blackkklansman), στο 71ο κινηματογραφικό φεστιβάλ, όπου κέρδισε το Μέγα Βραβείο της Επιτροπής.
Η ταινία παρουσιάζει μια φαινομενικά εξωφρενική ιστορία, βασισμένη σε βιβλίο του βασικού της ήρωα, ιστορία που παρουσιάζει ένα μαύρο (!) αστυνομικό να καταφέρνει, μ’ ένα ιδιαίτερα έξυπνο και απολαυστικό κόλπο, να διεισδύσει στην Κου-Κλουξ-Κλαν, στο Κολοράντο της Αμερικής στις αρχές της δεκαετίας του ’70, στην περίοδο δηλαδή του πολέμου του Βιετνάμ. Την ταινία, ο Λι την εμπνεύστηκε, όπως ανάφερε, με αφορμή τα γεγονότα στο Σάρλοτσβιλ τον Αύγουστο του 2017, όταν ένα αυτοκίνητο που οδηγούσε ακροδεξιός εισέβαλε στην ειρηνική αντιρατσιστική διαδήλωση, σκοτώνοντας την 32χρονη Χέδερ Χέιερ (την ταινία του την αφιερώνει σ’ αυτήν) και τραυματίζοντας τουλάχιστο άλλους 19.
«Δόθηκε η ευκαιρία σ’ αυτόν τον motherfucker να καταδικάσει αυτούς τους ρατσιστές και ακροδεξιούς», ανάφερε ο Λι, και ο motherfucker δεν είχε τα κότσια να καταδικάσει την πράξη τους και να πει όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο ότι αυτή δεν είναι η αληθινή Αμερική… Όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιουργήθηκαν με βάση τη γενοκτονία και τη δουλεία… Προσβλέπουμε στους ηγέτες μας να ηγηθούν, να μας δώσουν ηθικές κατευθύνσεις, όλες αυτές όμως οι ακροδεξιές μαλακίες που συμβαίνουν όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο δε πρέπει να μας αφήσουν να σιωπάμε, ζούμε όλοι σ’ αυτό τον πλανήτη… κι αυτός ο motherfucker έχει ένα πυρηνικό κώδικα και δεν ξέρουμε τι γίνεται με αυτούς τους τύπους στην Κορέα και στη Ρωσία… Η ταινία μου είναι κραυγή για να ξυπνήσουμε»», πρόσθεσε ο Λι, καταχειροκροτούμενος από τους παρόντες δημοσιογράφους.
Η ταινία του Λι ξεκινάει με το εύρημα του μαύρου αστυνομικού Ρον Στόλγουερθ (Τζον Ντέιβιντ Γουάσινγκτον) να προτείνει τη διείσδυσή του στα ενδότερα της Κλαν, μέσω ενός λευκού σωσία, του Φλιπ Ζίμερμαν (Άνταμ Ντράιβερ), ενώ ο ίδιος μιλά τηλεφωνικά με τον αρχηγό της συμμορίας, πείθοντάς τον πως είναι λευκός. Στόχος του είναι να ξεσκεπάσει την όλη επικίνδυνη δράση των ακροδεξιών συμμοριών που κρύβονται πίσω από την Κου-Κλουξ-Κλαν και να αποκαλύψει τα σχέδια της Κλαν για τρομοκρατικές πράξεις. Σχέδιο που η τοπική ομάδα της Κλαν αρχίζει να ετοιμάζει για να εξοντώσει τον μαύρο επισκέπτη Στόουκι Καρμάικ, που ξεσηκώνει τη μαύρη φοιτητική κοινότητα του Κολοράντο και τη νεαρή, στο στιλ της Άντζελα Ντέιβις, πρόεδρο των μαύρων φοιτητών.
Με βάση το βιβλίο του Ρον Στόλγουερθ, και με ένα καλογραμμένο, με ξεκάθαρη πολιτική θέση, σενάριο, και με ένα ωραίο ρυθμό, ο Λι παρουσιάζει τη φαινομενική παράλογη αυτή εξέλιξη μέσα από φανταστικές, δοσμένες με σασπένς αλλά και (συχνά μαύρο) χιούμορ, σκηνές – από τις καλύτερες σκηνές αναφέρω εκείνες με τον μαύρο Στόλγουερθ να συνομιλεί με τον αρχηγό της Κλαν και να τον πείθει βρίζοντας μαύρους, Εβραίους και κομουνιστές), τελειώνοντας την ταινία του με επίκαιρα από πρόσφατες συγκρούσεις της αστυνομίας τόσο με μαύρους όσο και με διαδηλωτές των αντιρατσιστικών εκδηλώσεων (μαζί κι εκείνης του Σάρλοτσβιλ), για να δείξει πως αυτά που συνέβαιναν στην Αμερική στην περίοδο του πολέμου του Βιετνάμ δεν έχουν σταματήσει και πως σήμερα, με την πολιτική του Τραμπ, τα πράγματα χειροτερεύουν.
*** Οίκτος
Ελλάδα, 218. Σκηνοθεσία: Μπάμπης Μακρίδης. Σενάριο: Ευθύμης Φιλίππου, Μπάμπης Μακρίδης. Ηθοποιοί:Γιάννης Δρακόπουλος, Εύη Σαουλίδου, Μάκης Παπαδημητρίου, Νότα Τσερνιάφσκι, Τζωρτζίνα Χρυσικώτη, Νίκος Καραθάνος.
Σ’ ένα συνδυασμό της μαύρης κωμωδίας και του δράματος, με μια μικρή δόση του θεάτρου του παράλογου, στρέφεται ο Μπάμπης Μακρίδης (έκανε το 2012 μια ενδιαφέρουσα πρώτη εμφάνιση με την ταινία «L») στη δεύτερη ταινία του «Οίκτος», που προβλήθηκε στο τμήμα «Μια άλλη ματιά» του φετινού κινηματογραφικού φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.
Μια απολαυστική στο πρώτο μέρος της και με δραματική ένταση και απρόοπτα στο δεύτερο, η ταινία του Μακρίδη, που πρωτοπαρουσιάστηκε στο φεστιβάλ του Σάντανς για να συνεχίσει σε διάφορα άλλα διεθνή φεστιβάλ (από εκείνα της Οδησσού και του Ρότερνταμ μέχρις εκείνα του Χονγκ Κονγκ και του Ταϊπέι), ακολουθεί ένα δικηγόρο (έξοχος με το ουδέτερο, παγωμένο του πρόσωπο, ο Γιάννης Δρακόπουλος), που, ενώ η γυναίκα του βρίσκεται στο νοσοκομείο με κώμα, απολαμβάνει τον οίκτο των γειτόνων, των συναδέλφων και των φίλων.
Παρόλο που έχει να φροντίσει ένα μικρό γιο, ο οίκτος φαίνεται να τροφοδοτεί την κενή στην πραγματικότητα ζωή του δικηγόρου (η μόνη του αληθινή παρηγοριά είναι το σκυλάκι που έχει). Τον οίκτο που του προσφέρει το κλάμα όταν κάθεται μόνος στο κρεβάτι του, τον αναζητά με πάθος (από τον υπάλληλο στο καθαριστήριο μέχρι τη γειτόνισσα που κάθε πρωί του φέρνει ένα κέικ), ένα όμως πάθος καλά κρυμμένο πίσω από το ανέκφραστο πρόσωπό του. Ωσπου μια ξαφνική αλλαγή, όταν η γυναίκα του συνέρχεται και επιστρέφει στο σπίτι, του αφαιρεί την απόλαυση αυτή που του προσφέρουν οι άνθρωποι γύρω του.
Η αναζήτηση του οίκτου θα μετατραπεί σε εμμονή (θα προσπαθήσει να ξαναδακρύσει χρησιμοποιώντας… δακρυγόνο, θα παραπονεθεί που η γειτόνισσα έπαψε να του φέρνει το πρωινό κέικ), θα τον αλλάξει, θα του προκαλέσει ψυχώσεις που σταδιακά γίνονται ολοένα και πιο επικίνδυνες, με αποτέλεσμα να εισβάλει το παράλογο (εδώ ρόλο έπαιξε και το σενάριο του Ευθύμη Φιλίππου), που τόσο αναζητούσε στις δικές του ταινίες ο Λάνθιμος, και που με πολύ καλύτερο, πρέπει να παραδεχτώ, τρόπο πετυχαίνει να μετουσιώσει ο Μακρίδης.
Γιατί, εκεί που ο Λάνθιμος χρησιμοποιεί ένα στιλιζάρισμα, συχνά ανακατεμένο με άλλα στοιχεία, ο Μακρίδης παραμένει σε ένα καθαρά ρεαλιστικό στιλ, με απλά, στημένα με ξεχωριστή φροντίδα, πλάνα, με την κάμερα να καταγράφει, αντικειμενικά, τις κινήσεις και την όλη συμπεριφορά του πρωταγωνιστή του, διανθίζοντας τις σκηνές του, ιδιαίτερα στο πρώτο μέρος με ένα διαβρωτικό χιούμορ. Ένα στιλ που κάνει τα δρώμενα πιο αληθινά (τη μόνη ποιητική «φυγή» προσφέρει το κομμάτι από την «Ωδή στη χαρά» του Μπετόβεν, που ακούμε στην ηχητική μπάντα), που τοποθετεί την παράξενη αυτή πορεία δικηγόρου μέσα στην καθημερινότητα, μετατρέποντάς έτσι ακόμη πιο τραγική.
*** Το ατελιέ
L’ Atelier. Γαλλία, 2017. Σκηνοθεσία: Λοράν Καντέ. Σενάριο: Ρομπέν Καμπιγιό, Λοράν Καντέ. Ηθοποιοί: Μαρίνα Φουά, Ματιέ Λουτσί, Φλοριάν Μποζάν. 113΄
Την αντιπαράθεση ιδεών ανάμεσα σε ένα ακροδεξιών απόψεων μαθητή και μια διάσημη, φιλελεύθερων ιδεών, συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων, παρουσιάζει στη νέα του ταινία, «Το ατελιέ», ο γνωστός μας Γάλλος σκηνοθέτης Λοράν Καντέ (Χρυσό Φοίνικα, το 2008, για την ταινία του «Ανάμεσα στους τοίχους»). Σύγκρουση που γίνεται στη διάρκεια ενός καλοκαιρινού κρατικού σεναρίου δημιουργικής γραφής, στην παραλιακή, γειτονική με τις Κάνες, πόλη, Σιοτάτ, που εδώ και 25 χρόνια βρίσκεται σε μαρασμό εξαιτίας του κλεισίματος του ναυπηγείου της.
Ύστερα από μια ενδιαφέρουσα σειρά συζητήσεων, στο πρώτο μέρος της ταινίας, ανάμεσα στους άνεργους, διάφορων φυλών και κοινωνικών τάξεων, μαθητές που συμμετέχουν στο σεμινάριο με στόχο τη συγγραφή ενός θρίλερ μυστηρίου, και τη συγγραφέα (συζητήσεις όπου βλέπει κανείς την επίδραση του σεναριογράφου, και σκηνοθέτη της ταινίας «120 χτύποι το λεπτό», Ρομπέν Καμπιγιό), στο δεύτερο μέρος παρακολουθούμε την αντιπαράθεση ανάμεσα στο νεαρό μαθητή Αντουάν (Ματιέ Λουτσί) και τη συγγραφέα, υπεύθυνη του εργαστηρίου, Ολίβια (Μαρίνα Φουά).
Αντιπαράθεση που βγάζει στην επιφάνεια την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη σημερινή Ευρώπη, την Ευρώπη της ανεργίας, της ανόδου των ακροδεξιών κομμάτων, των ρατσιστικών και μισαλλόδοξων εκρήξεων, με τον ταραχοποιό Αντουάν να προκαλεί τους μαύρους και μουσουλμάνους συμμαθητές μέσα από το γεμάτο βία, ρατσισμό και τρομοκρατικά χτυπήματα, θρίλερ που προτείνει. Ένα θρίλερ που, από τη μια, γοητεύει και, από την άλλη, προβληματίζει την Ολίβια, με τον Καντέ να παίζει με τη σχέση πραγματικότητας και μυθοπλασίας και να εκμεταλλεύεται έξυπνα το χώρο (τη φθίνουσα οικονομικά πόλη), ενώ, παράλληλα, από ένα σημείο κι ύστερα, στρέφεται ο ίδιος στη μορφή του θρίλερ, για να αναπτύξει το υπόλοιπο τμήμα της συναρπαστικής πλοκής του, θέτοντας στο θεατή καίρια ερωτήματα που δεν αφορούν απλώς τους μαθητές αλλά όλους μας.
