Της Ζωής Τόλη
Το έργο «Άνθρωποι και ποντίκια», του Τζον Στάινμπεκ , παρουσιάζεται στον Τεχνοχώτο Cartel, σε μετάφραση – ελεύθερη απόδοση της Σοφίας Αδαμίδου και δραματουργική επεξεργασία – σκηνοθεσία Βασίλη Μπισμπίκη.
Είναι έργο του 1937 που διαδραματίζεται την εποχή του μεγάλου κραχ στην Αμερική, τόσο όμως κοντά στο τωρινό δικό μας κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Στοιχεία όμοια, όπως η φτώχεια, η καλπάζουσα ανεργία, η αξιακή κρίση και η απουσία του ανθρωπισμού ως στάση ζωής, κάνουν την εμβέλεια του προβληματισμού του συγγραφέα επίκαιρη και διαπεραστική.
Κείμενο μανιφέστο που καυτηριάζει την αδιάλειπτη εκμετάλλευση του ατόμου από τα διεθνή συμφέροντα σε διαχρονικό επίπεδο, τα υπαρξιακά του αδιέξοδα, και την κατάρρευση των ονείρων για μια καλύτερη ζωή.
Μία ομάδα εννέα ηθοποιών, υπηρετούν ευσυνείδητα ένα τραχύ σύγγραμμα, με γλώσσα αγοραία, προσβλητική, όπως ταιριάζει στους απόκληρους ήρωες του μυθολογικού πυρήνα.
Η σκηνοθεσία του Βασίλη Μπισμπίκη, αιχμηρή, γήινη, με εμφανή στόχο, ψύχραιμη και ρεαλιστική – πιο ρεαλιστική δεν γίνεται -, θεμελιώνει την παράσταση σε δύο σκηνικά επίπεδα, μεταποιώντας τη στόφα του ιστού σε ιδιαίτερα δραματική , χωρίς υπερβολές. Τα θέματα που θίγονται είναι καταφανή, όπως το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, ο ρατσισμός σε όλες του τις μορφές, τα ιδανικά της φιλίας, της αλληλοβοήθειας, η ισχύς της εξουσίας και πως αυτή συνθλίβει ανελέητα την ανθρώπινη μονάδα σε οικουμενικό πλαίσιο, η κατάργηση των δικαιωμάτων και η ανάγκη των λαών να αυτοπροσδιορίζονται.
Όλα αυτά η σκηνοθετική οπτική τα υπογραμμίζει πεντακάθαρα δηλώνοντας τον πολιτικό χαρακτήρα του έργου, καθώς ο θεατής μπορεί να παρακολουθήσει ολιστικά την ανατομία της ανθρώπινης σκέψης και συμπεριφοράς. Μία συμπεριφορά που διακρίνει τον απελπισμένο,αφαιμαγμένο και πνευματικά ανοχύρωτο σύγχρονο υπήκοο – «πολίτη».
«Πολίτες», κοινωνικά απόβλητα που ζουν μέσα στη μιζέρια, στα σκοτάδια σαν τα ποντίκια, απομονωμένοι σε ανήλιαγες « κρυψώνες», ξεχασμένοι από όλους, χωρίς κανένα ίχνος ελπίδας.
Το Βασίλη ενσαρκώνει ο Βασίλης Μπισμπίκης, μοχλός της όλης σκηνικής οικονομίας, με στιβαρότητα και ένα «λαθραίο» λυρισμό που διέπει την προσωπικότητα του αγωνιστή μέσα σε παρακμιακές και αντίξοες συνθήκες. Είναι ο αγωνιστής που δεν παύει ποτέ να διεκδικεί και να ονειρεύεται ακόμα πιο μακριά και από τα σύνορα που του επιβάλλουν οι αντιπαλότητες του δικού του μικρόκοσμου. Η αναζήτηση του ουτοπικού, είναι η μεγάλη πρόκληση που τελικά πραγματοποιεί τα όνειρα.
Εξάλλου, όπως έχει πει και ο ίδιος ο Β. Μπισμπίκης, μια φράση του Τσε Γκεβάρα «Είμαστε ρεαλιστές, ζητάμε το αδύνατο», είναι το μότο που τον ενέπνευσε για να πειραματιστεί με αυτήν την καθόλου εύκολη θεατρική δοκιμασία.
Ο Μανόλης Καζαμίας, άμεσος και πληθωρικός, κερδίζει τις εντυπώσεις, σε ρόλο εξισορροπιστή ανάμεσα στους υπόλοιπους χαρακτήρες, με αναπτυγμένο το λαϊκό αίσθημα μιας διακριτής ψυχικής λεβεντοσύνης. Η ερμηνεία του ξεχωριστή, καθώς ορθώνει ένα ανάστημα δικαιοσύνης, ταιριαστό στον ήρωα και στο concept του έργου.
Τον Λένι, υποδύεται ο Δημήτρης Δρόσος που παίζει με πιστότητα και την απαιτούμενη αφέλεια, τον μειωμένης αντίληψης νεαρό που προστατεύει ο Βασίλης. Μία συμπαθητική φιγούρα που υποφέρει, αφού αδυνατεί να προσαρμοστεί στα τεκταινόμενα μιας σκληρής πραγματικότητας. Πολύ καλοί και ακμαίοι υποκριτικά, οι Στέλιος Τυριακίδης, Νικολέττα Κοτσαηλίδου και Γιώργος Σιδέρης.
Αξιοπρεπείς οι Γιανμάζ Ερντάλ, Θάνος Περιστέρης και Αγγέλα Πατσέλη, οι οποίοι σκιτσάρουν με περισσότερες ή λιγότερες ευκαιρίες ερμηνείας, τους ρόλους τους.
Όλοι τους ως ομάδα συμπληρώνουν το παζλ της θεατρικής πράξης με ρέουσες εικόνες, χειμαρρώδη συναισθήματα, ηχηρούς / εκφραστικούς διαλόγους, ρυθμό και ένταση.
Σκηνικά / κοστούμια επιμελήθηκε επαρκώς η Αλεξία Θεοδωράκη, τους ταιριαστούς φωτισμούς ο Λάμπρος Παπούλιας, τη σωστή κίνηση η Αγγέλα Πατσέλη, την χαρακτηριστική μουσική ο Βασίλης Μπισμπίκης και την κατασκευή του σκηνικού η ομάδα του Cartel.
«Άνθρωποι και ποντίκια», μία αξιόλογη δουλειά, μια πολιτική / κοινωνική διακήρυξη, ένα έργο με τη δική του διαλεκτική που φωτογραφίζει καθαρά την κυνικότητα και τον κανιβαλισμό της ανθρώπινης φύσης.
«Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», στίχος από τραγούδι του Μάνου Χατζηδάκι που ακούγεται στην παράσταση. Στίχος που ανακυκλώνει τη ζοφερότατη συνθήκη διαβίωσης εκείνων των ατόμων που ζουν στο περιθώριο και έχουν καταντήσει εμπορεύματα και θα αποτελούν τους μόνιμους πλάνητες, σε παγκόσμια κλίμακα. Έτσι εξασφαλίζουν με την παρουσία / απουσία τους, ποικιλία στον απάνθρωπο σύγχρονο πολιτισμό μας.
Τέτοια έργα με πολιτική σφραγίδα, θετικό πρόσημο και προσοδοφόρα δυναμική, σπάνια παρουσιάζονται, παρότι έχουμε ως κοινωνία μεγάλη ανάγκη να τα βλέπουμε στις αθηναϊκες θεατρικές σκηνές και όχι μόνο.
