Tου Βασίλη Κ. Καλαμαρά (vasillis.kalamaras@gmail.com)
Συγγραφέας δύο μυθιστορημάτων της εβραϊκής ρίζας του («Χαμένοι») και της ομηρικής συνείδησής του («Μια Οδύσσεια»), ο 58χρονος Αμερικανός Ντάνιελ Μέντελσον επισκέπτεται σήμερα την Αθήνα. Είναι ο φετινός προσκεκλημένος του Αμερικανικού Κολεγίου Αθηνών στο πλαίσιο των ετήσιων διαλέξεων Κίμων Φράιαρ. Η εικοστή τέταρτη διάλεξη της σειράς-με ελεύθερη είσοδο για το κοινό-, που θα πραγματοποιηθεί στις 7 μ.μ., στον χώρο της Βιβλιοθήκης John S. Bailey του Κολεγίου (Γραβιάς 6, Αγ. Παρασκευή), έχει θέμα «Cavafy’s Homer» (Ο Καβαφικός Όμηρος) και ειδικό βάρος, καθώς ο Μέντελσον είναι μεταφραστής και μελετητής του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη.
Η σειρά διαλέξεων Κίμων Φράιαρ ονομάστηκε στη μνήμη του ελληνοαμερικανού ποιητή και μεταφραστή Kimon Friar (1911-1993), ο οποίος κληροδότησε ένα μεγάλο μέρος του αρχείου του στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος. Η διάλεξη του Ντάνιελ Μέντελσον πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Αττική Παράδοση και τις Εκδόσεις Πατάκη.
Ο Ντάνιελ Μέντελσον γεννήθηκε το 1960 στο Long Island. Είναι συγγραφέας και κλασικός φιλόλογος, καθώς και ένας από τους σημαντικότερους κριτικούς της εποχής μας. Σπούδασε αρχαία ελληνική και λατινική φιλολογία στα πανεπιστήμια της Βιρτζίνια και του Πρίνστον, όπου και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και, από το 2006, είναι καθηγητής στο Bard College. Οι κριτικές για τους “Χαμένους” ήταν διθυραμβικές και το βιβλίο σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία. Έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες. Ο Ντάνιελ Μέντελσον έχει μεταφράσει στα αγγλικά τα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη, τα οποία εκδόθηκαν το 2009 σε δύο τόμους, με δική του εισαγωγή και σχόλια.
Το τελευταίο του μυθιστόρημα «Μια Οδύσσεια. Ένας πατέρας, ένας γιος, ένα έπος» (εκδόσεις Πατάκη) με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία είναι η συγκρουσιακή σχέση του μαθηματικού πατέρα με τον φιλόλογο γιο, μιά έντονη σύγκρουση που περνάει μέσα από την ομηρική Οδύσσεια και τον κεντρικό ήρωα της, τον πανούργο Οδυσσέα.
Όταν ο ογδόντα ενός ετών Τζέι Μέντελσον αποφάσισε να παρακολουθήσει το σεμινάριο με θέμα την Οδύσσεια που θα δίδασκε ο γιος του, Ντάνιελ, στο Κολέγιο Μπαρντ, ξεκίνησε γι’ αυτούς μια περιπέτεια βαθιά συναισθηματική όσο και πνευματική. Για τον Τζέι, συνταξιούχο ερευνητή που έχει μάθει να βλέπει τον κόσμο μέσα από το αμείλικτο βλέμμα του μαθηματικού, αυτή η επιστροφή στα θρανία αποτελεί και την “τελευταία του ευκαιρία” να γνωρίσει τη μεγάλη λογοτεχνία που παραμέλησε στα νιάτα του – αλλά πάνω απ’ όλα, να καταλάβει καλύτερα τον γιο του.
Οι μήνες που ακολουθούν, όσο οι δυο τους ανατέμνουν μαζί το σπουδαίο έργο του Ομήρου -πρώτα μέσα στην αίθουσα του σεμιναρίου, όπου ο Τζέι αμφισβητεί επίμονα τις ερμηνείες του γιου του, κι έπειτα σε μια γεμάτη εκπλήξεις κρουαζιέρα στη Μεσόγειο, στα ίχνη των θρυλικών ταξιδιών του Οδυσσέα-, επιφυλάσσουν στιγμές άβολες αλλά αποδεικνύουν επίσης ότι και ο Ντάνιελ έχει πολλά να μάθει.
Γιατί η στάση του Τζέι τόσο απέναντι στο κείμενο όσο και στο ταξίδι αποκαλύπτει σταδιακά μυστικά κρυμμένα από χρόνια, που επιτρέπουν στον Ντάνιελ να κατανοήσει επιτέλους τον τόσο δύσκολο πατέρα του. Καθώς ο Μέντελσον οδηγεί το χρονικό του προς τη σπαρακτική τελική του κορύφωση, στην αφήγηση συνυφαίνονται περίτεχνα απόηχοι της ίδιας της “Οδύσσειας” με τα αενάως επίκαιρα θέματά της: την εξαπάτηση και την αναγνώριση, τον γάμο και τα παιδιά, τις χαρές του ταξιδιού και το νόημα της πατρίδας και της εστίας.
