H Mεθώνη, η Βενετία της Πελοποννήσου, η οποία υπήρξε λόγω της σχέσης της με τη Βενετία κατά τον Μεσαίωνα κορυφαίο εμπορικό σταθμό για τα καράβια που διέσχιζαν τη Μεσόγειο, μπαίνει τώρα δυναμικά στην Ιστοριογραφία με έναν πολύτιμο τόμο που πλουτίζει την βιβλιογραφία της μακραίωνης ιστορίας της.
Ο διδάκτωρ Φιλοσοφίας Παναγιώτης Φουτάκης και συγγραφέας πολλών βιβλίων και άρθρων για το κάστρο της Μεθώνης, την εφαρμογή της χρυσής τομής στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική, έδωσε στη δημοσιότητα μία πληρέστατη μονογραφία για τη Μεθώνη. Πρόκειται για έναν πολυτελή τόμο με τον τίτλο «Η Μεθώνη και η Ιστορία. Η Βενετία και η εξουσία» που φέρει την υπογραφή των πάντα επιμελημένων εκδόσεων Καπόν. Ερευνώντας ο συγγραφέας σε αρχεία της Βενετίας και του Παρισιού όπου ζει τα τελευταία χρόνια φέρνει για πρώτη φορά στο φως νέα στοιχεία, χρήσιμα για τους ιστορικούς του μέλλοντος.
Πρώτο μέλημά του η ιστορία του ονόματος της Μεθώνης. Με βάση τις γραπτές πηγές αναφέρει ότι οι περισσότεροι θεωρούν πως η Μεθώνη ταυτίζεται με την ομηρική «αμπελόεσσα Πήδασο», γιατί η Μεθώνη ήταν γνωστή για τα κρασί της. Την αρχαία Πήδασο πρόσφερε μεταξύ άλλων πόλεων ο Αγαμέμνονας στον χολωμένο Αχιλλέα όταν του ζήτησε να επιστρέψει στη μάχη κατά τον Τρωϊκό Πόλεμο, επιστρέφοντάς του και την Βρισηίδα που ο αρχηγός των ελληνικών δυνάμεων του είχε πάρει. Κάποιοι πιστεύουν πως η Πήδασος αντιστοιχεί στην Κορώνη, ενώ η Μεθώνη είναι η ομηρική Αίπεια που επίσης προσφερόταν από τον Αγαμέμνονα στον Αχιλλέα τότε.
Ο κ. Φουτάκης υποστηρίζει πως αν γίνουν ανασκαφές στη Μεθώνη πιθανότατα θα ανακαλυφθούν κατάλοιτων των Αχαιών. «Στον όρμο της Μεθώνης και σε βάθος από 3,5 μέχρι 5,5 μέτρα, έχει εντοπιστεί καταποντισμένος οικισμός έκτασης άνω των 100 στρεμμάτων που χρονολογείται από τη μέση εποχή του χαλκού, δηλ. από 1900-1600 π.Χ.».
Με δεδομένο όμως ότι ανασκαφές δεν έχουν γίνει σε παλαιότερα στρώματα για να εντοπιστεί κάποιο στοιχείο που να τεκμηριώνει την ονομασία της πόλης, ο κ. Φουτάκης σημειώνει ότι η παλαιότερη γραπτή μαρτυρία για το όνομα της Μεθώνης είναι του 5ουαι. π.Χ. από το χέρι του Θουκυδίδη. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, όπως γράφει ο Θουκυδίδης, ο Περικλής έστειλε 100 τριήρεις με 1000 οπλίτες το καλοκαίρι του 431 π.χ. στη Μεθώνη. Ο Σπαρτιάτης αξιωματικός Βρασίδας ευρισκόμενος στην περιοχή με στρατό, έσπευσε με 100 οπλίτες προς βοήθεια της Μεθώνης και κατάφερε να αποτρέψει την πτώση του κάστρου στα χέρια των Αθηναίων. Η Μεθώνη όμως έμεινε υπό τον σπαρτιατικό ζυγό μέχρι την εισβολή του Φιλίππου Β΄της Μακεδονίας το φθινόπωρο του 338 π.Χ.
Ο περιηγητής Παυσανίας όμως όταν την επισκέφθηκε το 170 μ.Χ. την αποκαλεί Μοθώνη. «Την περιγράφει ως βραχονησίδα που ονομάζεται «Μόθων λίθος». Πιστεύει ότι αυτή η βραχονησίδα έδωσε το όνομα στην πόλη και όχι η κόρη του Οινέα Μοθώνη, όπως του είπαν οι ντόπιοι».
Στη συνέχεια ο κ. Φουτάκης ασχολείται με τα τείχη της αρχαίας Μεθώνης που ο Θουκυδίδης περιγράφει ως αδύναμα επισημαίνοντας πως σε δεκάδες σημεία του κάστρου της Μεθώνης εμφανίζονται αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη είτε στην αρχική θέση τους είτε σε δεύτερη χρήση όταν τα τείχη ισχυροποιήθηκαν. Καταγράφει 23 σημεία εκ των οποίων τα 11 in sitou και τα 12 σε μεταγενέστερη χρήση. Επιθαλάσσιο αρχαίο τείχος υπάρχει στη βορειοδυτική πλευρά του κάστρου. Τα αρχαία μέλη είναι από πωρόλιθο και φέρουν Πιόσχημους συνδέσμους όσα βρίσκονται στην αρχική θέση τους. Οι μελετητές της αρχαίας τειχοδομίας θα βρουν ακριβείς μετρήσεις των λίθων αυτών και πλήθος παρατηρήσεων.
Για όλους τους υπόλοιπους το ενδιαφέρον βρίσκεται στην μελέτη του πύργου της Μεθώνης που είναι κτισμένος όπως και ο Παρθενώνας με τη λεγόμενη θεία αναλογία, τη χρυσή τομή . Εδώ καταγράφονται λεπτομερώς τα μήκη και τα πλάτη πολλών ναών του 5ου αιώνα π.Χ. για να φανεί σε ποιά ακριβώς μνημεία εφαρμόζεται η χρυσή τομή. Ο κ. Φουτάκης μελετάει επίσης 18 μεγάλους τάφους, 8 σαρκοφάγους και 58 επιτήμβιες στήλες προσφέροντας ένα πολύτιμο υλικό σε όσους θέλουν να ασχοληθούν περαιτέρω.
Οι αρχαίοι χρόνοι σφραγίζονται για τη Μεθώνη το 365 μ.Χ. όταν ένας σφοδρός σεισμός με πολλούς νεκρούς, κατέστρεψε το λιμάνι και τα τείχη. Το τσουνάμι που ακολούθησε πέταξε ένα λακωνικό πλοίο 2 μίλια από τη ακτή στην ενδοχώρα. Είκοσι χρόνια αργότερα η Μεθώνη αποτέλεσε και πάλι συγκοινωνιακό κόμβο για τα ταξίδια στη Μεσόγειο. Η Μεθώνη υπήρξε σταθμός των προσκυνητών από τη Ρώμη προς την Ιερουσαλήμ κατά τους Βυζαντινούς χρόνους.
Η μελέτη αυτή επικεντρώνεται στο Μεσαίωνα, περίοδο μεγάλης ακμής της Μεθώνης και φθάνει ως τους νεότερους χρόνους. Πρόκειται για μια εξαιρετική μονογραφία, που παραθέτει κάθε στοιχείο που συμβάλλει στην επιστημονική τεκμηρίωση όσων αναφέρονται. Το βιβλίο αυτό αποτελεί ασφαλή οδηγό για όσους θα μελετούν στο μέλλον την ιστορία των μεσαιωνικών μνημείων στον ελληνικό χώρο.
