Γνωρίζουμε πλέον την πορεία του επιθαλάσσιου τείχους, παρά τον λιμένα της Κλασικής-Ελληνιστικής πόλης της Σαλαμίνος, μετά από την πεντάχρονη συστηματική ενάλια αρχαιολογική έρευνα που συνεχίζεται στο νησί από το 2016.

Εχει αποκαλυφθεί ένα σημαντικό τμήμα  του όλου οχυρωματικού συστήματος της αρχαίας πόλης, του οποίου η περίμετρος μπορεί τώρα να ανασυσταθεί σχεδόν πλήρως, με βάση τις επισημάνσεις ερευνητών του 19^ου αιώνος (W. M. Leake, H. G. Lolling, A. Milchhöfer), σε αδόμητο τότε τοπίο, και τα στοιχεία από παλαιότερες χερσαίες ανασκαφές μικρής κλίμακας του Αντώνιου Κεραμόπουλλου και της Δρος Ιφιγένειας Δεκουλάκου.

Θυμίζουμε ότι η υποβρύχια έρευνα στον εσώτερο Όρμο του Αμπελακίου, μας έφερε πολύ κοντά στις παραμονές της ιστορικής Ναυμαχίας της Σαλαμίνας του 480 π.Χ. καθώς εκεί αγκυροβόλησε μεγάλο μέρος του ελληνικού στόλου για να αντιμετωπίσει την επαύριο τον περσικό στόλο και να τον κατατροπώσει. Ηδη, έχει κατασκευαστεί στο σημείο πλωτή εξέδρα που σχεδιάσθηκε από τους Γ. Αρβανίτη και Ν. Γκόλφη.

Οι διερευνητικές τομές που πραγματοποιήθηκαν έφθασαν σε βάθος από 1 έως 2 μ. μέσα στην ιλύ του βυθού και εκτελέσθηκαν με δυσκολία σε θολά ύδατα. Από αυτές προέκυψαν στοιχεία, τα οποία εκτιμάται ότι  θα συμβάλουν στην μελέτη της τοπικής ιζηματογένεσης, στην ανασύσταση της παλαιογεωγραφίας του ιστορικού Όρμου, καθώς και στον ακριβέστερο προσδιορισμό της ακτογραμμής του στα Κλασικά χρόνια.

Υλικό αρχαιολογικού ενδιαφέροντος προήλθε μόνο από την τομή 3, στην βορειοδυτική πλευρά του σημερινού Όρμου. Στην τομή αυτή, μέχρι το βάθος του 1 μ. περίπου, εντοπίσθηκε πυκνή σώρευση λίθων ανάμεικτων με θραύσματα αγγείων και κεράμων διαφόρων περιόδων (περιλαμβανομένων και Ελληνιστικών αμφορέων). Πρόκειται, πιθανότατα, για παρασυρμένο ανάμεικτο υλικό, πολύ όμοιο με αυτό από την γειτονική ανασκαφή του τείχους και των άλλων καταβυθισμένων καταλοίπων, που φαίνεται να σχετίζεται με δραστηριότητες σε χερσαίο χώρο κατά την Αρχαιότητα.

 Η υποβρύχια έρευνα στις ανατολικές ακτές της Σαλαμίνος, γίνεται με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.) και την Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (Ε.Ε.Α.) του ΥΠΠΟΑ, υπό την διεύθυνση της Δρος Αγγελικής Γ. Σίμωσι, Προϊσταμένης της ΕΦΑ Ευβοίας, και του Γιάννου Γ. Λώλου, Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Προέδρου του Ι.ΕΝ.Α.Ε. Πρόκειται για την πρώτη διεπιστημονική υποβρύχια έρευνα, που διενεργείται από το 2016 συστηματικά, από Ελληνικούς φορείς, σε χώρους του ιστορικού Στενού, στη θαλάσσια περιοχή Αμπελακίου-Κυνόσουρας.

Με την πρόοδο της ανασκαφής, σε έκταση  50 μ² περίπου, το ερευνώμενο σκέλος του τείχους, αν και διαλυμένο σε κάποια σημεία, παρακολουθήθηκε περαιτέρω προς Ν. σε μήκος 16 μ. περίπου. Επιβεβαιώθηκε ότι στη δομή του αντιπροσωπεύονται δύο κατασκευαστικές φάσεις, εντός του 4^ου αι. π.Χ., με τελικό πάχος 3 μ., ενώ τεκμηριώθηκε και η σταθερή χρήση λιθοπλίνθων και άλλων μεγάλων ειργασμένων λίθων στα δύο μέτωπα του τείχους, το ανατολικό και το δυτικό (εσωτερικό): το δυτικό απετέλεσε και το υπόβαθρο για την κατασκευή (με αρχαίο οικοδομικό υλικό), σε Επαναστατικούς ή Προ-επαναστατικούς χρόνους, του υπάρχοντος μακρού μώλου, ο οποίος προβάλλει σήμερα στην επιφάνεια της θάλασσας.

Σημειώνεται ότι το αποκαλυφθέν (κατά το 2020-2021) σκέλος του τείχους, στον άξονα Β.-Ν., του οποίου το συνολικό μήκος υπολογίζεται σε τουλάχιστον 57 μ., αποτελεί, μέχρι στιγμής, το μόνο συστηματικά ανεσκαμμένο τμήμα της οχύρωσης της αρχαίας πόλης.

Από την τελευταία ανασκαφή προήλθε σημαντική ποσότητα σωρευμένης ανάμεικτης κεραμεικής (οστράκων αγγείων και κεράμων) των ιστορικών, κυρίως των Ελληνιστικών-Ρωμαϊκών, αλλά και μεταγενεστέρων χρόνων, ενώ μελαμβαφής Αττική κεραμεική της Υστεροκλασικής περιόδου σημειώθηκε και στο επίπεδο θεμελίωσης του τείχους. Εντοπίσθηκαν, ακόμη, πήλινα πώματα αμφορέων και λίγα θραύσματα μαρμάρινων αντικειμένων.

Πραγματοποιήθηκαν δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές, σε τρία σημεία ενδιαφέροντος (Στόχοι 1, 2, 3), από τα πολλά που έχουν εντοπισθεί από την εντατική γεωφυσική έρευνα προηγουμένων ετών του Πανεπιστημίου Πατρών, υπό τον Καθηγητή Γ. Παπαθεοδώρου.

The post Ολοκληρώνεται η εικόνα του αρχαίου επιθαλάσσιου τείχους της Σαλαμίνας και του αγκυροβόλιου των πλοίων που πήραν μέρος στη Ναυμαχία appeared first on Enetpress.

Με το αρχαίο λιμάνι της Αλεξάνδρειας Αιγύπτου μοιάζει η βυθισμένη πόλη  του αρχαίου Ολούντος, της σημερινής Ελούντας στην Κρήτη, όπως αναφέρουν στην αναφορά τους προς το Υπουργείο Πολιτισμού οι ερευνητές της  Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων μετά την έρευνά τους που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο σε μεγάλο τμήμα του κόλπου της Ελούντας.

 Εχουν βρεθεί κτηριακά συγκροτήματα από το κέντρο της αρχαίας πόλης που μέχρι τώρα ήταν γνωστή μόνο από επιγραφές. Αυτά βρίσκονται στους κόλπους Βαθύ και Μελισσός της Κολοκύθας. Από την έρευνα έχουν εντοπιστεί  αρχαία λατομεία σε τρία διαφορετικά σημεία της χερσονήσου και το σημαντικότερο λαξευτές δέστρες όπως και η  πλατφόρμα φόρτωσης των πλοίων. Ερματα καραβιών, άγκυρες, τυχαίες απορρίψεις, ενδείξεις για ένα βυζαντινό ναυάγιο, καθώς και κατάλοιπα ενός νεώτερου ναυαγίου του 20^ου αιώνα επισημάνθηκαν στην τελευταία ανασκαφική περίοδο.

Στην ερευνητική ομάδα μετείχαν εκτός από τους αρχαιολόγους της Εφορίας, ομάδα γεωφυσικών από το Εργαστήριο Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών (ΙΤΕ), εθελοντές δύτες και επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων. Πρόκειται για την τρίτη ερευνητική περίοδο πενταετούς προγράμματος των δύο φορέων που άρχισε το 2017 και υποστηρίζεται από τον Δήμο Αγίου Νικολάου.

 Προϊστορικά τα πρώτα ίχνη της αρχαίας Ελούντας

 Οι σποραδικές σωστικές ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή του κόλπου και ιδιαίτερα στην περιοχή των Αλυκών και του Πόρου, στο σημείο όπου ενώνεται η χερσόνησος της Κολοκύθας με την Κρήτη, δείχνουν, σύμφωνα με τους ερευνητές τη χρήση του χώρου ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Η πόλη άκμασε  όμως στα ιστορικά χρόνια μέχρι και την πρώτη βυζαντινή περίοδο, οπότε εγκαταλήφθηκε. Τότε,  πιθανότατα να άρχισε η βύθισή της. 

Μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί και αποτυπωθεί με μεθόδους τηλεπισκόπησης και φωτογραμμετρίας τα βυθισμένα κτηριακά συγκροτήματα στους κόλπους Βαθύ και Μελισσός της Κολοκύθας, τα αρχαία λατομεία, οι λαξευτές δέστρες και η πλατφόρμα φόρτωσης.

Στην περιοχή του Πόρου εντοπίστηκαν και αποτυπώνονται σταδιακά, μετά από επιφανειακούς καθαρισμούς, κατάλοιπα κτηρίων της αρχαίας πόλεως, καθώς και τμήματα της οχύρωσής της, τόσο στις δύο πλευρές του ισθμού, όσο και στον παρακείμενο όρμο στα νοτιοδυτικά του, στου «Χαβά τον Λάκκο», σύμφωνα με το τοπικό τοπωνύμιο.

Οι μαρτυρίες της επιφάνειας του βυθού και της ακτής συμπληρώνονται αντίστοιχα με τη διερεύνηση του υποπυθμένα της περιοχής με μεθόδους γεωφυσικής διασκόπησης (μαγνητική και ηλεκτρική τομογραφία), η οποία δείχνει την ύπαρξη δομών σε βάθος μέχρι -1.5μ. κάτω από τη στάθμη του βυθού.

Όλες οι πληροφορίες εντάσσονται σε ψηφιακή βάση γεωγραφικών δεδομένων (GIS), συμβατή με την αντίστοιχη που αναπτύσσεται στο Γραφείο Κρήτης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων για το σύνολο του ενάλιου πολιτιστικού αποθέματος του νησιού.

Οι δύο φορείς διενήργησαν στο λιμάνι της Ιεράπετρας τριήμερη αναγνωριστική έρευνα για την κατανόηση των καταλοίπων λιμενικών έργων και φυσικών σχηματισμών που εντοπίζονται στην περιοχή. Οι ίδιοι αναφέρουν ότι «η σύντομη έρευνα, υποστηριζόμενη από τον τοπικό πολιτιστικό σύλλογο «Ιεράπυτνα», βοήθησε στη συγκέντρωση των απαραίτητων στοιχείων για την κατανόηση του χώρου. Τα στοιχεία αυτά, σε συνδυασμό με τις πληροφορίες της αρχαίας, μεσαιωνικής και νεώτερης γραμματείας που αναφέρονται στο λιμάνι, βοηθούν στην αποσαφήνιση των σχετικών αναφορών σε τρεις λιμενολεκάνες και την ομοιότητα του αρχαίου λιμανιού με αυτό της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Τα στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη του σημαντικού αυτού λιμανιού της ρωμαϊκής Κρήτης και τον προγραμματισμό εκτενέστερης υποβρύχιας γεωαρχαιολογικής έρευνας στο μέλλον».

The post Η βυθισμένη αρχαία Ελούντα μοιάζει με το λιμάνι της Αλεξάνδρειας appeared first on Enetpress.

Βυθισμένο 3,5 μέτρα από την σημερινή επιφάνεια της θάλασσας είναι το αρχαίο λιμάνι του Λεχαίου που απείχε 3 χιλιόμετρα  από την πόλη της Κορίνθου και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ιστορική εξέλιξη και την ακμή της αρχαίας Κορίνθου.

Το 146 π.Χ. υπέστη σοβαρές καταστροφές από τον Ρωμαίο στρατηγό Μόμμιο, και από το 44 π.Χ. επανέκαμψε  στο πλαίσιο της επανίδρυσης της Κορίνθου και επαναχρησιμοποιήθηκε.

Στις ενάλιες ανασκαφές που έγιναν και φέτος για πέμπτη χρονιά έχουν εντοπιστεί δύο μόλοι και δύο κτήρια, ένα μνημειακών διαστάσεων άγνωστης χρήσης και άλλο ένα που ίσως να ήταν οχυρωματικός πύργος ή φάρος.

Την έρευνα διενεργεί το Lechaion Harbor Project που αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων  (υπό την διεύθυνση του δρος Δ. Κουρκουμέλη)  και του Ινστιτούτου της Δανίας στην Αθήνα (υπό την διεύθυνση του Δρ. B. Lovén).

Οι δύο αυτοί φορείς από τον Οκτώβριο έως και τον Νοέμβριο έκαναν  ψηφιακές αποτυπώσεις στα κατάλοιπα των δύο μόλων του εξωτερικού λιμένα και λεπτομερή επιφανειακό καθαρισμό και ανασκαφή στα κατάλοιπα του ενός κτιρίου που δεσπόζει στο κέντρο της Λιμενολεκάνης 3.

Πρόκειται για ένα μνημειακής κατασκευής κτήριο με διαστάσεις 9 Χ 9 μ. Εντός αυτού  εντοπίστηκαν κεραμικά και άλλα ευρήματα που χρονολογούνται από τον 1ο έως τον 6ο αιώνα μ.Χ. Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι βρέθηκαν οργανικά κατάλοιπα και τμήματα ξύλου τα οποία διατηρούνται σε εξαιρετική κατάσταση.

Η ανάλυση του περιβαλλοντικού DNA των οργανικών καταλοίπων πιστεύεται ότι θα συμβάλλει  στην ανασύσταση της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής του Λεχαίου κατά τις διάφορες φάσεις της αρχαιότητας. Η χρήση του παραπάνω κτηρίου δεν έχει διευκρινιστεί. Φαίνεται όμως πως καταστράφηκε από σεισμό μεταξύ του 50-125 μ.Χ. όπως δείχνουν οι αποσπασμένοι δόμοι του που εντοπίστηκαν στην ανασκαφική τομή. Επιπλέον φθορές πρέπει να υπέστη το κτήριο και κατά τον σεισμό του 6ου αιώνα μ.Χ.

Το δεύτερο κτήριο  βρίσκεται επί του δεύτερου μόλου και είχε τετράγωνη κάτοψη (12Χ12 μ.). Αυτό το κτήριο εικάζεται πως αποτελούσε οχυρωματικό πύργο ή φάρο. Οι μόλοι είναι βαθμιδωτοί και σώζονται σε ύψος 4 δόμων. Ένας από αυτούς φαίνεται να εδράζεται πάνω σε ένα στρώμα από βότσαλα τα οποία έχουν τοποθετηθεί πάνω στον αμμώδη πυθμένα σε βάθος περίπου 3.5μ από τη σημερινή επιφάνεια της θάλασσας.

Άλλος, έχει αποκαλυφθεί σε μήκος 45 μέτρων και πλάτος περίπου 18 μέτρων. Σώζεται σε ύψος 4 μέτρων και είναι κατασκευασμένος από μεγάλους δόμους διαστάσεων 2.5 x 0.9 x 0.8 μέτρων.

The post Αποκαλύπτονται μόλοι και κτήρια του αρχαίου λιμένα της Κορίνθου appeared first on Enetpress.

Στο αρχαίο λιμάνι της Κορίνθου, στο Λέχαιο, βρέθηκε και αποτυπώθηκε ψηφιακά και σχεδιαστικά μια μνημειακή κατασκευή 9×9 μέτρων σε ύψος 3 δόμων, όπως επίσης 40 κάθετοι ξύλινοι δοκοί του αρχαίου μόλου. Ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί η χρήση του κτηρίου που βρίσκεται βυθισμένο στο μέσον της λιμενολεκάνης, ενώ οι ξύλινοι δοκοί συντηρήθηκαν επί τόπου.

Το λιμάνι αυτό βρισκόταν σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων από την αρχαία πόλη και ήταν πόλος ανάπτυξης και ακμής της Κορίνθου σε μακρά περίοδο. Οι έρευνες που συνεχίζονται εκεί για τέταρτη χρονιά διεξάγονται υπό τη διεύθυνση του δρος Δ. Κουρκουμέλη (Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων) και του δρος B. Lovén (SΑΧΟ-Institute, University of Copenhagen) και χρηματοδοτούνται από το Augustinus Foundation και το Ίδρυμα Carlsberg.

Πρόκειται για το Lechaion Harbour Project της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Ινστιτούτου της Δανίας στην Αθήνα για τη μελέτη και ανάδειξη του αρχαίου λιμένα της Κορίνθου στο Λέχαιο.

Από τον Οκτώβριο έως τον Νοέμβριο του 2016 έγιναν ανασκαφές και ψηφιακές αποτυπώσεις στην περιοχή του διαύλου εισόδου (Entrance Channel) του εξωτερικού λιμένα. Διεξήχθησαν επίσης για πρώτη φορά λεπτομερείς ψηφιακές τοπογραφικές αποτυπώσεις στα λιμενικά κατάλοιπα του εσωτερικού λιμένα, όπου και εντοπίστηκε η μνημειακή κατασκευή αγνώστου μέχρι στιγμής χρήσης.

Κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους είχαν εντοπιστεί δυτικά του διαύλου εισόδου κατάλοιπα κάθετων ξύλινων δοκών που σύμφωνα με τους αρχαιολόγους είναι πολύ πιθανόν να αποτελούσαν τμήμα του ανατολικού μόλου. Φέτος, διερευνήθηκε ανασκαφικά τμήμα της δυτικής πλευράς του μόλου, σε τομή μήκους 6,3 μέτρων, όπου και αποκαλύφθηκαν οι 40 νέοι δοκοί in situ (μέγιστο σωζόμενο ύψος 1,30 μ. και με διάμετρο περίπου 0,18 μ. έκαστη) παράλληλα με το δυτικό μέτωπο του μόλου.

Η μελέτη των σωζόμενων ξύλινων δομικών στοιχείων καθώς και η πιθανή παρουσία και άλλων οργανικών καταλοίπων στην περιοχή θα προσφέρει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους κατασκευής λιμενικών έργων κατά την ύστερη αρχαιότητα.

Στο βορειοανατολικό τμήμα του διαύλου εισόδου και σε απόσταση 46,6 μέτρων από την ακτογραμμή διεξήχθη υποβρύχια ανασκαφή και αποτύπωση στα κατάλοιπα κατασκευής μήκους 23,4 μέτρων με κατεύθυνση ανατολικά προς δυτικά.

The post Τα βυθισμένα κτήρια και ο ξύλινος μόλος στο αρχαίο λιμάνι της Κορίνθου appeared first on Enetpress.