Ύστερα απο 114 χρόνια

Της Νινέττας Κοντράρου-Ρασσιά

Με ενός λεπτού σιγή, στη μνήμη του καθηγητή του ΕΜΠ Χαράλαμπου Μπούρα, του απόλυτου άρχοντα των αναστηλώσεων των μνημείων της Ακρόπολης, και σε μια ατμόσφαιρα φορτισμένη από τη συγκίνηση όλων των συναδέλφων του στο ΚΑΣ και συνεργατών του, άρχισε η συζήτηση για την αποκατάσταση του τυμπάνου του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα.

Το εισαγωγικό σημείωμα των δύο μελετών που παρουσιάστηκαν ήταν γραμμένο από το χέρι του, όπως και ένα ακόμη με ημερομηνία 26 Ιουλίου 2016, το οποίο αφορά την αποκατάσταση των περιμετρικών τειχών του Ιερού Βράχου. Μια μελέτη που θα εισαχθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αργότερα. Αυτό σημαίνει πως ώς τα τέλη Ιουλίου ο Χαρ. Μπούρας εργαζόταν για το κορυφαίο αυτό έργο, συμπληρώνοντας σαράντα χρόνια αφοσίωσης στα έργα της Ακρόπολης (από το 1975).

Σε ένα-ενάμιση χρόνο υπολογίζεται, σύμφωνα με τις μελέτες αποκατάστασης του τυμπάνου του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα, ότι θα έχουν πλήρως αποκατασταθεί οι διαμπερείς κατακόρυφες ρωγμές που παρατηρούνται στους ορθοστάτες, θα έχουν αντικατασταθεί οι σκουριασμένοι σιδερένιοι σύνδεσμοι από την παλιά αναστήλωση Μπαλάνου (1898-1902) και θα έχει αποκατασταθεί ο αντιθηματικός τοίχος του τυμπάνου.

Όταν λέμε τύμπανο του αετώματος ενός ναού αναφερόμαστε στο τριγωνικό εκείνο επίπεδο που στέφει μία από τις στενές πλευρές του οικοδομήματος. Στην περίπωση του Παρθενώνα το τύμπανο του αετώματος αποτελείται από 10 ορθοστάτες μπροστά και από 58 λιθόπλινθους πίσω, οι οποίοι συνθέτουν τον αντιθηματικό τοίχο.

Οι μελετητές Βασιλεία Μανιδάκη, Λεωνίδας Παλαιολόγος και Κοσμάς Σκαρής παρατήρησαν πως οι τέσσερις ορθοστάτες του Παρθενώνα είχαν μεγαλύτερο ύψος και πλάτος σε σχέση με τους υπόλοιπους. Οι τέσσερις αυτοί ήταν και οι μοναδικοί που είχαν απολαξευτεί από πίσω για νίνουν ελαφρύτεροι. Είναι ενδιαφέρον ότι σώζουν στην επιφάνειά τους ίχνη από τα σχοινιά με τα οποία έγινε η μεταφορά τους. Οι μεγάλοι ορθοστάτες έγιναν με τις απολαξεύσεις ελαφρύτεροι κατά 2,8 τόνους και οι μκρότεροι κατά 2 τόνους. Για τη σύνθεση των μεγάλων ορθοστατών χρησιμοποιήθηκαν στρεπτοσύνδεσμοι μήκους 80 πόντων, οι μεγαλύτεροι του μνημείου.

Στο δυτικό αέτωμα πρωταγωνιστούσαν η Αθηνά και ο Ποσειδώνας. Γύρω τους ήταν ένα πλήθος από αττικές τοπικές θεότητες, άλογα, άρματα, επιβάτες και ιπποκόμοι. Ο Παυσανίας είδε να αναπαριστάται η γνωστή διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για την ονοματοδοσία της πόλης. Το αέτωμα αυτό σωζόταν σχεδόν ολόκληρο μέχρι την ανατίναξη του Παρθενώνα από τον Μοροζίνι το 1687. Αλλά και οι ορθοστάτες του τυμπάνου πίσω από τα φειδιακά σώζονταν ακέραιοι μέχρι τη ληστρική επιδρομή του Έλγιν, το 1802. Εκείνη την περίοδο έπεσαν δύο εξ αυτών.

Μιλώντας στο ΚΑΣ για τα αίτια της καταστροφής του Παρθενώνα ο ομ. καθηγητής ΕΜΠ Μανόλης Κορρές τόνισε πως «κύρια αίτια ήταν η ανατίναξη του κτηρίου από τον Μοροζίνι, το 1687, η αρχαία πυρκαγιά και η ακατάλληλη τεχνολογία της αναστήλωσης του Μπαλάνου με σίδερα που οξειδώνονται».

«Αλλά οι αρχαίοι σύνδεσμοι δεν ήταν πάντα τόσο αξιόπιστοι, καθώς κι αυτοί, σε πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι του Μπαλάνου, έκαναν ζημιά» πρόσθεσε.

Για την επέμβαση θα χρειαστεί να μπει εσωτερικά ένα συμπληρωματικό ικρίωμα και γερανός, καθώς πολλές εργασίες θα γίνουν in sitou. H κατάσταση του μνημείου σε αυτό το σημείο θεωρήθηκε προβληματική, ενώ αν έμεναν όλοι αυτοί οι λίθοι έτσι όπως είναι σήμερα, κατακερματισμένοι από τη σκουριά, θα κινδύνευαν κάποια στιγμή να πέσουν, με ό,τι σημαίνει αυτό για ένα επισκέψιμο από χιλιάδες τουρίστες μνημείο.

The post Στην «εντατική» πάλι το τύμπανο του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα appeared first on Enetpress.

Ένα από τα μεγαλύτερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας, ο ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Τριφυλίας, που η ίδρυσή του φέρει την υπογραφή του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού (τέλη του 11ου αιώνα), παραδίδεται απόψε (7 μ.μ.) στο κοινό έπειτα από εκτεταμένες στερεωτικές εργασίες.

Ο ναός είχε καταρρεύσει μετά το σεισμό που έπληξε την Τριφυλία το 1886 και αναστηλώθηκε σε μεγάλο βαθμό τη δεκαετία του 1950 από τον Ευστάθιο Στίκα. Τώρα χρειάστηκε να γίνουν στερεώσεις στον κυρίως ναό και στο επισκοπείο.

Στον τεράστιο τρούλο που ανέκτησε ο Στίκας κατασκευάστηκαν μεταλλικά κελύφη, τα οποία, σε συνδυασμό με μία σειρά ελκυστήρων και αγκυρίων τιτανίου, παρέλαβαν το βάρος του ημισφαιρικού θόλου αποφορτίζοντας την υποκείμενη αρχική τοιχοποιία. Το δάπεδο επιστρώθηκε με μαρμάρινες πλάκες, ενώ στη θέση τους παρέμειναν τα ελάχιστα δείγματα από την αρχική πλακόστρωση. Το ιερό βήμα καλύφθηκε με πήλινα πλακίδια. Δόθηκε μεγάλη έμφαση στη διατήρηση των αυθεντικών αρμολογημάτων του ναού, στα οποία διακρίνονται τουλάχιστον τρεις διαφορετικές φάσεις.

Κατά το στάδιο διερεύνησης του μνημείου εντοπίστηκαν στο χώρο του νάρθηκα δεκάδες αλλεπάλληλες ταφές των 13ου και 14ου αιώνων. Ο ναός του Σωτήρος ήταν εσωτερικά διακοσμημένος με εξαιρετικής ποιότητας μαρμάρινα αρχιτεκτονικά γλυπτά, ορθομαρμαρώσεις, ψηφιδωτά και τοιχογραφίες, στοιχεία που μαρτυρούν την οικονομική ευρωστία των κτητόρων του και καθιστούν δελεαστική την άμεση σύνδεσή του με την ίδια την αυτοκρατορική οικογένεια. Στα δυτικά της εκκλησίας εφάπτεται ένα δαιδαλώδες κτήριο με σύνθετη οικοδομική ιστορία, που ταυτίζεται από τους περισσότερους ερευνητές με επισκοπείο.

Η πλήρης αποκατάσταση του μνημείου κόστισε 2.897.000 ευρώ. Την παρουσίαση των αναστηλωτικών εργασιών θα κάνει ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Θεμιστοκλής Βλαχούλης και η προϊσταμένη του Τμήματος Έργων Ιωάννα Καράνη. Η ξενάγηση στον κυρίως ναό και το επισκοπείο θα γίνει από την Ε. Μηλίτση και τον Θ. Βλαχούλη.

The post Θυρανοίξια για τον Σωτήρα του Αλέξιου Κομνηνού στην Τριφυλία appeared first on Enetpress.

Mια δεύτερη Δήλος αποκαλύπτεται λίγο λίγο τα τελευταία χρόνια στο ακατοίκητο νησάκι Δεσποτικό, απέναντι από την Αντίπαρο.

Πρόκειται για ένα μεγάλο αρχαϊκό ιερό, που σε λίγο θα μεταμορφωθεί σε ένα πρότυπο αρχαιολογικό πάρκο των Κυκλάδων με την ανάρτηση ενημερωτικών πινακίδων και εποπτικού υλικού, με χάραξη διαδρομών περιήγησης σε όλο το νησί, καθώς εκτός του αρχαιολογικού του ενδιαφέροντος διαθέτει και ιδιαίτερο φυσικό κάλλος. Το σημαντικότερο είναι ότι έχει πλέον ανοίξει ο δρόμος για την ανάδειξη αυτού του αρχαιολογικού χώρου, που μέχρι πρόσφατα ο ανασκαφέας του Γιάννος Κουράγιος αγωνιζόταν να λάβει ακόμη και την πολυπόθητη άδεια συνέχισης των ανασκαφών.

Προχθές όμως το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε τη μελέτη αναστήλωσης δύο σημαντικών κτηρίων που έχουν αποκαλυφθεί στο σύνολό τους: του ναού και του τελετουργικού εστιατορίου. Υπάρχει πλούσιο διάσπαρτο αρχαίο υλικό γι΄ αυτή την αναστήλωση, ενώ τα κενά θα καλυφθούν από νέο. Έτσι, θα αποκτήσουν τα δύο κτήρια την τρίτη τους διάσταση, η οποία είναι απαραίτητη για να αντιληφθεί ο επισκέπτης το μέγεθος που είχαν και την εντύπωση που προκαλούσαν στους προσκυνητές όταν τα αντίκριζαν ερχόμενοι διά θαλάσσης.

Στη συζήτηση, που έγινε στο ΚΑΣ, αναφέρθηκε ότι από το αρχαίο υλικό έχουν διασωθεί αρκετά. Άλλα τόσα όμως έχουν διαρπαγεί τόσο από τους Πάριους όσο και από τους Βενετούς.

«Πρόκειται για το μεγαλύτερο σε έκταση ιερό μετά απ’ αυτό της Δήλου» είπε ο κ. Κουράγιος. Και εξήγησε πως το ιερό στο Δεσποτικό, αφιερωμένο στον Απόλλωνα και στη θεά Εστία με την επωνυμία «Ισθμία», χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ. Υπάρχουν όμως ίχνη λατρείας πρωιμότερα, που ανάγονται στη γεωμετρική εποχή. Ο ίδιος εκτιμά ότι το Δεσποτικό αλλάζει ριζικά την εικόνα που έχουμε για τη λατρεία των γεωμετρικών και αρχαϊκών Κυκλάδων.

Σύμφωνα με την μελέτη αναστήλωσης, η πρώτη φάση της οποίας έχει ήδη ξεκινήσει με βάση την εγκεκριμένη προμελέτη, θα σηκωθούν τρεις κίονες του ναού κι άλλοι τρεις του τελετουργικού εστιατορίου που βρίσκεται σε επαφή με το ναό. Επ΄ αυτών θα τοποθετηθούν κιονόκρανα και επιστύλια, τρίγλυφα, μετόπες, γείσα όπου υπάρχουν. Θα αναστηλωθούν επίσης τοίχοι και η μεσοτοιχία σε ύψος περίπου 5 μέτρων. Την αντισεισμική επάρκεια του μνημείου μελέτησε ο πολιτικός μηχανικός Δημήτρης Εγγλέζος.

The post Αναστηλώνεται το αρχαϊκό ιερό του Απόλλωνα στο Δεσποτικό appeared first on Enetpress.