Η τρομοκρατική επίθεση στο Μάντσεστερ δεν μπορούσε παρά να έχει και τον αντίκτυπό της στο φεστιβάλ των Κανών, χώρος όπου εκτός από τους επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου (παραγωγούς, διανομείς, δημοσιογράφους, υπαλλήλους στο τμήμα της Αγοράς), που ξεπερνούν τις 30.000, έχουν μαζευτεί μερικά από τα πιο γνωστά ονόματα του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Στο πνεύμα αυτό και μπροστά στον κίνδυνο κάποιας τρομοκρατικής επίθεσης, τα μέτρα ασφαλείας έχουν διπλασιαστεί, ιδιαίτερα στις εισόδους των αιθουσών προβολής, ενώ εκατοντάδες οπλισμένοι αστυνομικοί περιπολούν και ελέγχουν τους δρόμους προς το χώρο του φεστιβάλ.

Σήμερα, στις 3 μ.μ. ύστερα από έκκληση της διεύθυνσης του φεστιβάλ, όλοι οι παρευρισκόμενοι στις διάφορες αίθουσες προβολής ή και αλλού, ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τας θύματα, τις οικογένειές τους και το βρετανικό λαό, κράτησαν ενός λεπτού σιγή για τα θύματα της άνανδρης αυτής επίθεσης, που, όπως τη χαρακτηρίζει στην ανακοίνωσή του το φεστιβάλ, είναι «ακόμη μια επίθεση ενάντια στην κουλτούρα, τα νιάτα και τη χαρά της ζωής, ενάντια στην ελευθερία μας, την γενναιοδωρία μας και την ανοχή μας, όλα όσα το φεστιβάλ και όσοι συμβάλλουν στη διεξαγωγή του – οι καλλιτέχνες, οι επαγγελματίες και οι θεατές – το κάνουν τόσο προσφιλή».

Ενώ, το φεστιβάλ ακύρωσε την αποψινή χρήση πυροτεχνημάτων που θα υποστήριζαν τις σημερινές εορταστικές εκδηλώσεις για τα 70 χρόνια του φεστιβάλ, περιορίζοντάς τις απλά σε μια ειδική  εκδήλωση, σήμερα το μεσημέρι, με την παγκόσμια προβολή της ταινίας «24 Frames», τελευταίο έργο που πρόλαβε να γυρίσει ο διάσημος Ιρανός σκηνοθέτης (τακτικός στα προγράμματα των Κανών), Αμπάς Κιαροστάμι, πριν από το θάνατό του, πέρσι τον Ιούλιο.

Το πόσο μπορεί ο κινηματογράφος και γενικότερα η τέχνη να επηρεάσει ή και να βοηθήσει ένα άτομο ήταν το θέμα της ιαπωνικής ταινίας «Λάμψη» (Radiance) της Γιαπωνέζας σκηνοθέτριας Ναόμι Καβάζε (το 2007 είχε  κερδίσει το Μέγα Βραβείο των Κανών για την ταινία της «Το δάσος Μοντάρι»), που είδαμε σήμερα στο διαγωνιστικό τμήμα του 70ου φεστιβάλ.

Η ταινία περιγράφει τον έρωτα που αρχίζει να αναπτύσσεται ανάμεσα σε μια νεαρή γυναίκα, τη Μισάκο και το Νακαμόρι, έναν αρκετά μεγαλύτερό της σε ηλικία, πρώην φωτογράφο, που έχει αρχίσει να χάνει το φως του και που περιφέρεται κουβαλώντας μαζί του τη φωτογραφική μηχανή που γι’ αυτόν είναι, όπως λέει σε μια στιγμή, «η καρδιά του». Η Μισάκο καταπιάνεται με το γράψιμο ηχητικών περιγραφών, για μια εταιρία που προσφέρει κινηματογραφικές προβολές σε άτομα με προβλήματα ακοής, για να μπορούν με τις περιγραφές της να παρακολουθήσουν όσο το δυνατό καλύτερα τις ταινίες.

Σε μια δοκιμαστική προβολή για τέτοια άτομα θα γνωρίσει και το Νακαμόρι, γνωριμία που θα βοηθήσει τη Μισάκο να ξεπεράσει τα προσωπικά της προβλήματα και να ανακαλύψει την ομορφιά και τη λάμψη της ζωής, που της έλειπε αλλά και να καταλάβει (μαζί της και ο θεατής) πράγματα που ενώ υποτίθεται πως βλέπουμε, τελικά δεν καταλαβαίνουμε.

Με την σκηνοθέτρια να εκμεταλλεύεται την ιστορία για να μας μιλήσει για τον κινηματογράφο αλλά και για την ισορροπία που χρειάζεται να υπάρχει ανάμεσα στην ιστορία και τις συναρπαστικές εικόνες που χρησιμοποιεί για να τη ζωντανέψει την αφήγησή της. Εικόνες που αναπλάθει με αγάπη, με ένα, δοσμένο με άνεση, ρυθμό και με μια κάμερα που ψάχνει διαρκώς τα πρόσωπα για να καταγράψει τις εκφράσεις και τη συμπεριφορά τους σε μια προσπάθεια διείσδυσης στο χαρακτήρα τους.

Η τελευταία ταινία που γύρισε πριν από τον πρόσφατο θάνατό του (πέθανε πέρσι τον Ιούλιο) ο μεγάλος Ιρανός σκηνοθέτης Αμπάς Κιαροστάμι, το ντοκιμαντέρ «24 πλάνα» (24 Frames) είναι μια ωδή στη φύση και την ομορφιά της. Μέσα από 24 πλάνα, των 4,6 λεπτών το καθένα, ο Κιαροστάμι έφτιαξε 24 μινιμναλίστικες, έμμεσα οικολογικές, μινιατούρες, που μας μιλάε για τη ζωή και την ομορφιά της φύσης.

Μινιατούρες, πολλές από αυτές γυρισμένες σε μαυρόασπρο φιλμ, με σκηνές με ζώα (άλογα, βόδια, πρόβατα, περιστέρια, χήνες, γλάρους, ελάφια), που ο σκηνοθέτης κινηματογραφεί σε βουνά, σε δάση, κοντά στη θάλασσα, μέσα από παράθυρα ή και κάγκελα σπιτιών, χωρίς καθόλου αφήγηση, κάπου-κάπου με μουσική (σε ένα απ’ αυτά ακούμε την Κάλας να τραγουδά το Ave Maria), με τα περισσότερα το χειμώνα, με χιόνια ή με βροχή (σε ένα μόνο πλάνο βλέπουμε το φως του ήλιου). Ανάμεσα στα καλύτερα, αναφέρω αυτό με τον γλάρο που πέφτει νεκρό από κάποιο πυροβολισμό και το σύντροφό του να πετάει και να κάθεται δίπλα του αρχίζοντας το δικό του θρήνο. Υπάρχει καλύτερο, πιο όμορφο και πιο ανθρώπινο αντίο;

The post Οι Κάνες αλληλέγγυες στα θύματα του Μάντσεστερ appeared first on Enetpress.

73ο Φεστιβάλ Βενετίας

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη

Επιστροφή στα κλασικά μιούζικαλ του Χόλιγουντ αποδείχτηκε η ταινία «La La Land» του Ντάμιεν Σαζέλ (γνωστού μας από την ταινία «Whiplash»), με την οποία έκανε επίσημη έναρξη σήμερα το 73ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας.

Παρόντες στην πρεμιέρα, ο σκηνοθέτης της ταινίας και η πρωταγωνίστριά του Έμα Στόουν, αν και ο συμπρωταγωνιστής της, Ράιν Γκόσλινγκ, δεν μπόρεσε να έρθει στο Λίντο. Το κόκκινο χαλί της έναρξης διέσχισαν τα μέλη της κριτικής επιτροπής με τον πρόεδρό τους, σκηνοθέτη Σαμ Μέντες, ακολουθούμενα από διάφορες προσωπικότητες του ιταλικού και ξένου κινηματογράφου.

Η ταινία του Σαζέλ αφηγείται το γνωστό στόρι που γνωρίζουμε ήδη από τα παλιά μιούζικαλ: ένα φιλόδοξο κορίτσι (Έμα Στόουν), που θέλει να κάνει καριέρα ηθοποιού στο Χόλιγουντ, κι ένας νεαρός μουσικός (Ράιαν Γκόσλινγκ), λάτρης της τζαζ, που θέλει να δημιουργήσει το δικό του μουσικό κλαμπ στο Λος Αντζελες και ο οποίος, στο μεταξύ, παίζει με διάφορα συγκροτήματα. Τα διάφορα μουσικοχορευτικά κομμάτια αλλά και η ίδια η ιστορία φέρνουν στο νου τις ταινίες σκηνοθετών όπως οι Βινσέντε Μινέλι και Στάνλεϊ Ντόνεν, ενώ το ζευγάρι Γκόσλινγκ και Στόουν θυμίζουν χορευτές όπως οι Φρεντ Αστέρ, Τζιν Κέλι και Σιντ Τσαρίς.

Ο Σαζέλ ξέρει καλά το είδος και οι αναφορές είναι πάμπολλες (από εκείνες του «Band Wagon» στη σκηνή στον περίπατο στο πάρκο μέχρι το «Ένας Αμερικανός στο Παρίσι» στις σκηνές του μοντάζ των χορευτικών σκηνών του ζευγαριού στο Παρίσι), εκείνο όμως που λείπει από τους σύγχρονους χορευτές και το όλο στιλ της ταινίας του, είναι η σπιρτάδα, η ζωντάνια, ο ρυθμός και η αέρινη γενικά παρουσία των παλιών, ανεπανάληπτων στο είδος τους, χορευτών.

Τη φρικτή, καταπιεστική κατάσταση που έχει δημιουργήσει στη Συρία το καθεστώς του Άσαντ, ιδιαίτερα στην περίοδο 2011-12, καταγράφουν με έντονα ρεαλιστικά χρώματα οι σκηνοθέτες Αντρέας Ντάλσγκαρντ και Ομπάιντα Ζίτουν στο συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ τους «The War Show», με το οποίο έκανε έναρξη το τμήμα «Μέρες των Δημιουργών». Η ταινία αρχίζει με την Ομπάιντα Ζίτουν, παρουσιάστρια τότε του ραδιοφώνου, η οποία, επηρεασμένη από την Αραβική Άνοιξη, κατεβαίνει στο δρόμο μαζί με καλλιτέχνες και ακτιβιστές για να πάρει μέρος στις διαδηλώσεις ενάντια στον Άσαντ. Συχνά με κίνδυνο της ζωής της, η Ζίτουν περιφέρεται σε ολόκληρη τη χώρα και καταγράφει, με λεπτομέρεια και τόλμη, σκηνές από τον εμφύλιο πόλεμο (οι σκηνές θυμάτων των φρικιαστικών βασανιστηρίων από το καθεστώς είναι από τις πιο συγκλονιστικές της ταινίας), φτάνοντας μέχρι την πρόσφατη άνοδο του εξτρεμισμού. Αποτέλεσμα, μέσα από το προσωπικό ταξίδι της Ομπάιντα και των φίλων της να βγαίνει μια εικόνα της ίδιας της Συρίας και της τραγικής πορείας του λαού της.

Η σημερινή μέρα έκλεισε με ένα μικρό αφιέρωμα στον Αμπάς Κιαροστάμι, το μεγάλο Ιρανό σκηνοθέτη που πέθανε πρόσφατα. Το αφιέρωμα περιελάμβανε ένα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Κιαροστάμι, καθώς και τη μικρού μήκους ταινία που ο σκηνοθέτης κατάφερε να γυρίσει λίγο πριν από το θάνατό του και η οποία αποτελεί τμήμα μιας μεγάλου μήκους ταινίας με τον τίτλο «24 Frames».

The post Ανάμεσα στο Χόλιγουντ των μιούζικαλ και τη Συρία του εμφύλιου σπαραγμού appeared first on Enetpress.

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη

Δεν είναι καθόλου εύκολο να πιστέψεις πως ένας τόσο καλός, και σε μια όχι και τόσο μεγάλη ηλικία, φίλος δεν υπάρχει πια. Με την τόσο ευγενική παρουσία του, με το γεμάτο φρεσκάδα, ανθρωπιά, αμεσότητα, εκπληκτική απλότητα (μινιμαλισμό θα το χαρακτηρίσουν αργότερα) και ομορφιά έργο του, ο Αμπάς κατάφερνε να επιβληθεί στον καθένα μας.

Μπορεί να μοιάζει υπερβολική η ρήση του Γκοντάρ πως «ο κινηματογράφος ξεκινάει με τον Ντ. Γ. Γκρίφιθ και τελειώνει με τον Αμπάς Κιαροστάμι», ένα είναι όμως σίγουρο: πως με τον Αμπάς, όπως και με τον Αϊζενστάιν, τον Γουέλς, τον Ταρκόφσκι, τον Κουροσάβα και τον Αγγελόπουλο, ο κινηματογράφος πήρε μια άλλη μορφή, άνοιξε άλλα (δύσβατα για άλλους) μονοπάτια. Δεν είναι τυχαίο πως για τον ίδιο, όπως κάποτε είχε αναφέρει, οι σκηνοθέτες Χου Χσιάο Χσιέν, Αντρέι Ταρκόφσκι, Φεντερίκο Φελίνι και Θόδωρος Αγγελόπουλος κινούνται στο ίδιο μ’ αυτόν μήκος κύματος.

H γνωριμία μου με τον Αμπάς έγινε το 1995 στο φεστιβάλ του Μπέργκαμο, όπου η ταινία του «Μέσα από τους ελαιώνες» κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας και την οποία, ένα χρόνο πιο πριν, είχα απολαύσει και στις Κάνες. Στο Μπέργκαμο είχα την ευκαιρία, στο αφιέρωμα που του έκανε το φεστιβάλ, να δω και άλλες του ταινίες: «Πού είναι το σπίτι του φίλου μου», «Close-Up» και «Η ζωή και τίποτα περισσότερο».

Ταινίες δοσμένες με στοχασμό, με απόλυτη ηρεμία κι ένα εκπληκτικό μινιμαλιστικό στιλ, γυρισμένες με ερασιτέχνες ηθοποιούς και συχνά χωρίς σενάριο, που συνδυάζουν τη φαντασία και την ποίηση με την πραγματικότητα και μας μιλούν για την επιβίωση, την επιμονή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Σε συναντήσεις που θα ακολουθήσουν σε διάφορα φεστιβάλ (Κάνες, Κωνσταντινούπολη, Βενετία, Ταορμίνα) θα τον πείσω να έρθει στην Αθήνα, για να συμμετάσχει στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, να παρουσιάσει το αφιέρωμα στις ταινίες του και να παραλάβει το τιμητικό Ειδικό Βραβείο του φεστιβάλ (μαζί με τους άλλους τιμώμενους διάσημους συναδέλφους του, Φραντσέσκο Ρόζι και Στίβεν Φρίαρς).

Ο Αμπάς γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1940 όπου σπούδασε καλές τέχνες (για να καλύψει μάλιστα τα έξοδα των σπουδών του εργάστηκε ως τροχονόμος), ενώ στη συνέχεια εργάστηκε για ένα διάστημα ως σχεδιαστής πριν τελικά στραφεί στον κινηματογράφο και γυρίζει την πρώτη του ταινία σε ηλικία 30 χρόνων.

Οι ταινίες που ήδη ανάφερα, όπως και οι υπόλοιπες («Ο άνεμος θα μας μεταφέρει», «Η γεύση του κερασιού», «Δέκα», «Γνήσιο αντίγραφο») θα εντυπωσιάσουν σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ, από τις Κάνες και τη Βενετία μέχρι το Σικάγο, το Μοντρεάλ και τη Σιγκαπούρη, αποκαλύπτοντας στην κριτική και το παγκόσμιο κοινό ένα μεγάλο πρωτότυπο σκηνοθέτη, τον πιο σημαντικό του ιρανικού κινηματογράφου και όχι μόνο, με αποτέλεσμα οι διάφορες ανά τον κόσμο Ταινιοθήκες να διοργανώσουν ρετροσπεκτίβες στο έργο του και κάνοντας τον Μάρτιν Σκορσέζε να πει πως «ο Αμπάς Κιαροστάμι εκπροσωπεί το υψηλότερο επίπεδο καλλιτεχνικής ποιότητας στον κινηματογράφο».

Εκτός από κινηματογραφιστής, ο Αμπάς θα γίνει γνωστός και ως καλλιτέχνης φωτογράφος (οι φωτογραφίες του παρουσιάστηκαν σε διάφορες γκαλερί) και ποιητής, έχοντας δημοσιεύσει αρκετές συλλογές ποιημάτων. Στις 9 Μαρτίου του 2010, με αφορμή τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν διάφοροι συμπατριώτες του κινηματογραφιστές, αποφασίζει να δημοσιεύσει, σε εφημερίδα της Τεχεράνης, ανοικτή επιστολή, ζητώντας την απελευθέρωση δύο σκηνοθετών, που την 1η Μαρτίου είχαν συλληφθεί από τις αρχές:

«Ο Τζαφάρ Πανάχι και ο Μοχάμαντ Ρασούλοφ είναι δυο σκηνοθέτες του ανεξάρτητου ιρανικού κινηματογράφου, ενός κινηματογράφου που το τελευταίο τέταρτο του αιώνα έχει χρησιμεύσει ως αναγκαίο πολιτιστικό στοιχείο για τη διάδοση του ονόματος αυτής της χώρας σε όλη την υφήλιο. Και οι δυο τους ανήκουν σε μια υπό συνεχή ανάπτυξη παγκόσμια κουλτούρα και αποτελούν τμήμα της διεθνούς κινηματογραφικής κουλτούρας». Με αποτέλεσμα ο Ρασούλοφ να αποφυλακιστεί στις 17 Μαρτίου του 2010.

Για το είδος του σινεμά που φτιάχνει, ο Αμπάς έχει πει: «Οι ταινίες μου έχουν αναπτυχθεί προς ένα είδος μινιμαλισμού, αν και αυτό δεν έγινε συνειδητά. Στοιχεία που μπορούσαν να αφαιρεθούν, αφαιρέθηκαν. Αυτό μου το υπέδειξε κάποιος που αναφέρθηκε στον Ρέμπραντ και τον τρόπο που εκείνος χρησιμοποιούσε το φως: ορισμένα στοιχεία τονίζονται, ενώ άλλα επισκοτίζονται ή και σπρώχνονται στο σκοτάδι. Αυτό είναι κάτι που κάνουμε – τονίζουμε δηλαδή στοιχεία στα οποία θέλουμε να δώσουμε έμφαση. Δεν υποστηρίζω και δεν αρνούμαι πως έχω κάνει κάτι τέτοιο, αλλά πιστεύω στη μέθοδο του (Ρομπέρ) Μπρεσόν για τη δημιουργία μέσω της παράλειψης και όχι μέσω της πρόσθεσης».

Αξίζει να αναφέρω πως η ταινία του Κιαροστάμι «Close-Up» βρίσκεται στην 42η θέση στον κατάλογο των 50 καλύτερων ταινιών από καταβολής κινηματογράφου που ετοίμασε το 2012 το Βρετανικό Κινηματογραφικό Ινστιτούτο. Ενώ, μερικές μέρες πριν από το θάνατό του, η ειρωνεία της τύχης το έφερε ώστε η Αμερικανική Ακαδημία του Κινηματογράφου να τον καλέσει να γίνει μέλος της.

The post Αντίο, φίλε Αμπάς… appeared first on Enetpress.

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη

Μόλις πριν από μερικά λεπτά πληροφορήθηκα πως ο αγαπητός φίλος και συμπαραστάτης του «Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου», Αμπάς Κιαροστάμι, «έφυγε», ύστερα από μακρόχρονη μάχη με τον καρκίνο, σε ηλικία 76 χρόνων.

Από τους μεγάλους δημιουργούς του ιρανικού κινηματογράφου και όχι μόνο, και ένας από τους τιμώμενους του Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, ο Κιαροστάμι κατάφερε, με ταινίες όπως «Πού είναι το σπίτι του φίλου μου», «Close-Up», «Μέσα στους ελαιώνες», «Η γεύση του κερασιού», «Γνήσιο αντίγραφο», να επιβάλει τον ιρανικό κινηματογράφο στο παγκόσμιο κοινό, κερδίζοντας διάφορα βραβεία στα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ.

 Στη φωτογραφία, στην Αθήνα, μαζί με τους δύο άλλους τιμώμενους του Πανοράματος,

Στίβεν Φρίαρς και Φραντζέσκο Ρόζι, και το διευθυντή του Πανοράματος Νίνο Φένεκ Μικελίδη

Με ταινίες που γύριζε χωρίς σενάριο, συχνά με ερασιτέχνες ηθοποιούς και με ένα μινιμαλιστικό στιλ, έδειξε πως ο κινηματογράφος μπορεί από μόνος του, χάρη στην επιμονή και το ταλέντο των δημιουργών του, να εξερευνήσει τους πιο απίθανους και αδιανόητους χώρους για να καταγράψει τις διάφορες πτυχές της ζωής, με τον τρόπο που μόνο αυτός γνωρίζει, με δύναμη, πάθος και ομορφιά, που έκανε τον Γκοντάρ να πει πως «ο κινηματογράφος ξεκίνησε με τον Ντ. Γ. Γκρίφιθ και τέλειωσε με τον Αμπάς Κιαροστάμι».

(Διαβάστε το αφιερωματικό σημείωμα για το μεγάλο αυτό σκηνοθέτη εδώ)

The post Ένας αγαπητός φίλος… appeared first on Enetpress.