Συγγραφείς σαν το Μίλαν Κούντερα και ένα παράξενο σκάνδαλο συνέβαλαν στην έκρηξη μίας σύντομης περιόδου ελευθερίας το 1968 στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία , πριν από την εισβολή των τανκς του Συμφώνου της Βαρσοβίας και την συντριβή αυτής της σύντομης ανάπαυλας, διηγούνται στο AFP άνθρωποι που συμμετείχαν τότε στα γεγονότα.

Αργότερα ονομάσtηκε Ανοιξη της Πράγας και ήταν η περίοδος του «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο» του Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Ξεκίνησε, σύμφωνα με την κοινωνιολόγο Ζιρίνα Σίκλοβα, από το κονγκρέσο των τσεχοσλοβάκων συγγραφέων το 1967.

Οι άνθρωποι των γραμμάτων, ανάμεσά τους ο Μίλαν Κούντερα και ο μελλοντικός πρόεδρος Βάτσλαβ Χάβελ, κάλεσαν το Κομμουνιστικό Κόμμα να εγγυηθεί την ελευθερία της έκφρασης, ανοίγοντας ένα μικρό ρήγμα προς την ελευθερία.

«Το Κομμουνιστικό Κόμμα άρχισε να διαιρείται και ήταν ξεκάθαρο ότι κάτι θα άρχιζε να κινείται», λέει η Σίκλοβα, τότε μέλος του κόμματος. «Η ελπίδα ήταν τεράστια».

Ο Πετρ Πίτχαρτ, επίσης κομμουνιστής τότε και στη συνέχεια πρόεδρος της τσεχικής Γερουσίας (1996-1998 και 2000-2004) θυμάται την ένταση ανάμεσα σε Τσέχους και Σλοβάκους, ένας άλλος παράγοντας αποδυνάμωσης του συστήματος.

«Οι Σλοβάκοι ήθελαν ίση μεταχείριση από τους Τσέχους και κατανόησαν ότι μία μετωπική επίθεση ήταν η μόνη τους ελπίδα».

Στις 5 Ιανουαρίου 1968, ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, Σλοβάκος, αναλαμβάνει τα ηνία της χώρας ως πρώτος γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αντιμέτωπος με έντονες επικρίσεις για την πολιτική του, ο πρόεδρος Αντονίν Νοβότνι, αρχηγός του κράτους από το 1957 και του Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1953, αναγκάζεται να αφήσει τη θέση του στον Ντούμπτσεκ όταν η Κεντρική Επιτροπή αποφασίζει ότι ένα και μοναδικό πρόσωπο δεν μπορεί να κατέχει και τα δύο πόστα.

Η αλληλουχία αυτή των γεγονότων δημιούργησε μία δυναμική που επιτάχυνε τις εξελίξεις, λέει ο Πετρ Πίτχαρτ.

Η πτώση του Νοβότνι

Ο Νοβότνι παραιτείται από τη θέση κλειδί του επικεφαλής του ΚΚ, η αστυνομία αρχίζει να ερευνά μία υπόθεση διακίνησης σπόρων τριφυλλιού από τα στοκ του στρατού. Ενας από τους κύριους υπόπτους είναι ένας προστατευόμενος του προέδρου, ο στρατηγός Γιαν Σέζνα, ο οποίος είχε οργανώσει το παράνομο εμπόριο για να χρηματοδοτήσει τον πολυτελή του βίο και τις μαιτρέσες του. Για να αποφύγει τη φυλακή, ο Σέζνα φεύγει για την Ιταλία και στη συνέχεια για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ζητεί και λαμβάνει πολιτικό άσυλο (προσφέροντας παράλληλα πολύτιμες στρατιωτικές πληροφορίες).

«Ηταν ένα χοντρό σκάνδαλο και μέσα σε δύο ή τρεις ημέρες όλοι οι φραγμοί είχαν καταρρεύσει, τα μέσα ενημέρωσης άρχισαν να μιλούν για όλα», θυμάται ο Πίτχαρτ.

Ο Σέζνα κατηγορήθηκε επίσης ότι επεδίωξε, μαζί με άλλους συντηρητικούς στρατιωτικούς, ανάμεσά τους και ο υποστράτηγος Βλαντίμιρ Γιάνκο (που αυτοκτόνησε στις 14 Μαρτίου 1968) την οργάνωση στρατιωτικού πραξικοπήματος για τη διατήρηση του Νοβότνι στην εξουσία.

Η φυγή του επιτάχυνε την πτώση του προέδρου, ο οποίος παραιτήθηκε στις 22 Μαρτίου 1968.

«Οι άνθρωποι ανακάλυψαν ξαφνικά την αλληλεγγύη, θα μπορούσε κανείς να πει ότι ήταν έτοιμοι να θυσιάσουν κάτι. Μία υπέροχη ευφορία κυριάρχησε», διηγείται.

Απαγορευμένα βιβλία εκδίδονται, όπως το «Μία Ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς» του Σολζενίτσιν, θεατρικά έργα του Χάβελ και του Ιονέσκο ανεβαίνουν, τα σύνορα μισανοίγουν. Βλέπουμε ταινίας απαγορευμένες μέχρι τότε, ακούγεται σύγχρονη μουσική, οργανώνονται δημόσιες συζητήσεις σε ατμόσφαιρα ελευθερίας.

«Η ομορφιά χωρίς πέπλο»

Ακόμη και φωτογραφίες γυμνών γυναικών εμφανίζονται στα περιοδικά, οργανώνονται σόου στριπ-τιζ που βαφτίζονται «Η ομορφιά χωρίς πέπλο».

Η εισβολή του Συμφώνου της Βαρσοβίας θα βάλει σύντομα ένα τέλος σε όλα αυτά.

Στις 21 Αυγούστου, οι σοβιετικές στρατιωτικές δυνάμεις, συνεπικουρούμενες από βουλγαρικές, πολωνικές, ανατολικογερμανικές και ουγγρικές δυνάμεις, εισβάλλουν στην Τσεχοσλοβακία για να αποκαταστήσουν την κομμουνιστική ορθοδοξία και να αναγκάσουν τη νέα πολιτική ηγεσία να οπισθοχωρήσει.

Η Σίκλοβα εγκαταλείπει το Κομμουνιστικό Κόμμα το 1969 και στη συνέχεια το Πανεπιστήμιο για να γίνει καθαρίστρια. Περνά έναν χρόνο στη φυλακή το 1981 μετά την δημοσίευση από την αντιπολίτευση της Χάρτας 77, του ιστορικού αντικομμουνιστικού μανιφέστου. Η Σίκλοβα και ο Πίτχαρτ το έχουν υπογράψει.

Ο Πίτχαρτ επιστρέφει την κομματική του ταυτότητα το 1969, «για να διαμαρτυρηθεί κατά του Ντούμπτσεκ, για τον τρόπο με τον οποίο διαπραγματεύθηκε μετά τη κατοχή».

Ο φοιτητής της Νομικής, έπειτα και από ένα σύντομο πέρασμά του από την Οξφόρδη, βρέθηκε υπάλληλος μέτρησης υπόγειων υδάτων και για σπίτι του είχε ένα τροχόσπιτο.

Ομως σήμερα, όταν θυμούνται το 1968, και οι δύο λένε ότι η Ανοιξη της Πράγας ήταν μεγάλη επιτυχία, διότι κατάφερε ένα σοβαρό πλήγμα στην ΕΣΣΔ και στο κύρος της στον κόσμο.

«Ο σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο παρέμεινε στις συνειδήσεις ως εναλλακτική λύση, ως δυνατότητα. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε έναν σοσιαλισμό σοβιετικού τύπου, με τα βαρίδια του», λέει σήμερα η Σίκλοβα.

Ομως για τον Πίτχαρτ, ο κομμουνισμός δεν ήταν παρά μία μεταμφίεση της «ρωσικής αυτοκρατορικής ιδέας», που πήρε διαφορετική μορφή.

«Ο κομμουνισμός είναι παρελθόν. Αλλά οφείλουμε να φοβόμαστε και πάλι τη Ρωσία, όχι διότι είναι κομμουνιστική, αλλά διότι εκατομμύρια Ρώσοι είναι έτοιμοι να δώσουν τη ζωή τους γι’ αυτήν την αυτοκρατορική ιδέα και δεν υπάρχει άλλο έθνος στον κόσμο που να μπορεί να το κάνει αυτό».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

The post 50 χρόνια από την Άνοιξη της Πράγας appeared first on Enetpress.

Μία από τις πιο αγαπημένες ηθοποιούς της μεταπολεμικής Γερμανίας, η Μαρίκα Ρεκ, αποκαλύφθηκε ότι ήταν σοβιετική πράκτορας, μετά τον αποχαρακτηρισμό απόρρητων εγγράφων.

Αν και είχε κατηγορηθεί για τις προφανείς στενές σχέσεις της με το ναζιστικό καθεστώς, στην πραγματικότητα εργαζόταν απο το 1940 και μετά για ένα δίκτυο αναγνώρισης, περνώντας μυστικά του Τρίτου Ράιχ στη Μόσχα.

Η Ρεκ γεννήθηκε στο Κάιρο το 1913 από Ούγγρους γονείς και πέρασε τα παιδικά της χρόνια στη Βουδαπέστη. Η καριέρα της ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής ως ένα αστέρι της οπερέτας, ενώ έπαιξε σε σχεδόν 40 ταινίες ώς το θάνατό της, σε ηλικία 90 ετών το 2004.

Πιστεύεται ότι είχε προσληφθεί ως πράκτορας της KGB από το μάνατζέρ της, Χάιντζ Χομάιστερ, ο οποίος είχε ήδη εργαστεί για τη Σοβιετική Ένωση. Ο ρόλος της Ρεκ, και συγκεκριμένα οι πληροφορίες που είχαν περάσει στη Μόσχα, παραμένει στην ασάφεια.

Ο σύζυγός της, ο σκηνοθέτης Γκιοργκ Τζάκομπι, θεωρείται ότι συμμετείχε στις κατασκοπευτικές της δραστηριότητες.

Η Krona, το δίκτυο των πρακτόρων στο οποία ήταν μέλος, ήταν υπεύθυνη για τη διακίνηση υψηλού επιπέδου στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων για την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα και τη μάχη του Κουρσκ.

Το δίκτυο καθηδηγούνταν από το θρυλικό σοβιετικό παράγοντα Γιαν Τσέρνιακ: το παρατσούκλι του ήταν «ο άνθρωπος χωρίς μια σκιά», για την ικανότητά του να κινείται απαρατήρητος.

Ο ρόλος της Ρεκ ως κατασκόπου αποκαλύφθηκε από ειδική υπηρεσία της Δυτικής Γερμανίας τον Νοέμβριο του 1951. Το 1951 η Ρεκ ανακοίνωσε ότι σταματά την καριέρα της μετά 16 χρόνια. Εφημερίδες είπαν ότι ήθελε να αφιερωθεί για τη λειτουργία μιας μπουτίκ όπου θα πουλούσε αυθεντικές ελβετικές γούνες στο Ντίσελντορφ.

Η Δυτική Γερμανία όμως κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο ήταν μια «κάλυψη έξυπνη σκάκι-κίνηση» επιτρέποντάς της να συνεχίσει να κατασκοπεύει για τους Σοβιετικούς.

Η ίδια θεωρείται ότι ήταν μία από τις αγαπημένους ηθοποιούς του Χίτλερ και φέρεται να είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τον υπουργό Προπαγάνδας του, Γιόζεφ Γκέμπελς.

Μια καρτ ποστάλ με ημερομηνία τον Νοέμβριο του 1940 που έγραψε στον Χίτλερ στην οποία τον ευχαριστεί αφειδώς για ένα μπουκέτο λουλούδια που έστειλε εκτίθεται στο Μουσείο Κινηματογράφου του Βερολίνου.

The post To αστέρι του γερμανικού μιούζικαλ ήταν… κατάσκοπος της KGB (video) appeared first on Enetpress.

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ…

Επιμέλεια: Σταύρος Χρονόπουλος, υπεύθυνος Μarketing «Εκδοτικός Οίκος Historical Quest» (https://www.historical-quest.com/)

28 Σεπτεμβρίου 351

Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνστάντιος Β΄ νικά το σφετεριστή Μαγνέντιο στη μάχη της Μούρσας 

28 Σεπτεμβρίου 1787

Το αμερικανικό Σύνταγμα ψηφίζεται από το Κογκρέσο και στέλνεται για έγκριση στα νομοθετικά σώματα των Πολιτειών 

28 Σεπτεμβρίου 1892

Γίνεται ο πρώτος νυχτερινός αγώνας ποδοσφαίρου μεταξύ των ομάδων Wyoming Seminary και Mansfield State Normal στις ΗΠΑ 

28 Σεπτεμβρίου 1939

Η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση συμφωνούν στη διαίρεση της Πολωνίας 

28 Σεπτεμβρίου 1941

Εξέγερση Ελλήνων στη Δράμα υπό την καθοδήγηση μελών του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ. Η αυθόρμητη εξέγερση είναι από τις πρώτες στην Ευρώπη, και θα εξελιχθεί σε σφαγή.

Αποτέλεσμά της να παγώσει κάθε αντιστασιακή ενέργεια στη Μακεδονία

The post Ματιές στο παρελθόν… appeared first on Enetpress.

Του Γιώργου Πιτροπάκη

Φωτογραφίες: Έλενα Φιλάτοβα

Ήταν ξημερώματα της 26ης Απρίλη του 1986, όταν στον αντιδραστήρα Νο 4 του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Τσερνόμπιλ, της τότε Σοβιετικής Ένωσης, έγινε το μεγαλύτερο πυρηνικό δυστύχημα στην ιστορία. Συνέβη στη διάρκεια ελέγχου της λειτουργίας του αντιδραστήρα. Σημειώθηκαν δύο, σχεδόν απανωτές, εκρήξεις και δύο εργαζόμενοι σκοτώθηκαν ακαριαία.

Αμέσως μετά το δυστύχημα, οι πυροσβέστες μέχρι στις 5 τα ξημερώματα κατάφεραν και έσβησαν τη φωτιά στο κτήριο. Κανένας όμως δεν τους ενημέρωσε για το πόσο επικίνδυνα ραδιενεργοί ήταν οι καπνοί και τα συντρίμμια. Έτσι δέχθηκαν πολύ υψηλές δόσεις ραδιενέργειας. Θανατηφόρες για τους περισσότερους. Η φωτιά μέσα στον αντιδραστήρα συνέχισε να καίει μέχρι που την έσβησαν ρίχνοντας με ελικόπτερα τόνους σκυροδέματος, άμμο, πηλό και μόλυβδο.

Τις πρώτες ώρες μετά την έκρηξη κανένας από τους υπεύθυνους δεν γνώριζε τα πραγματικά επίπεδα ραδιενέργειας. Οι βασικοί μετρητές δεν ήταν προσβάσιμοι και οι υπόλοιποι έδειχναν απλώς ότι ήταν εκτός επιτρεπτών ορίων. Έτσι οδηγήθηκαν σε λανθασμένες εκτιμήσεις. Ο διευθυντής του εργοστασίου, Αλεξάντερ Ακίμοβ, πίστευε ότι ο αντιδραστήρας ήταν ανέπαφος και μαζί με τους άντρες του προσπάθησαν να εξασφαλίσουν ροή νερού για να τον ψύξουν. Κανείς τους δεν φορούσε προστατευτικές στολές. Πέθαναν μέσα σε τρεις εβδομάδες.

Για τους κατοίκους του Πριπγιάτ, το ξημέρωμα ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο. Οι υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες που επικρατούσαν τις τελευταίες ημέρες στην περιοχή και η αργία του Σαββάτου τους είχε οδηγήσει από νωρίς στις όχθες του ποταμού που διασχίζει την πόλη και στα κοντινά πάρκα. Κανείς τους δεν ήξερε τι είχε συμβεί ούτε υποπτεύονταν τη μεγάλη καταστροφή. Παραξενεύτηκαν μόνο όταν είδαν στους γεμάτους κίνηση δρόμους να κάνουν την εμφάνισή τους αστυνομικοί ντυμένοι με πλαστικές φόρμες και να κάνουν μετρήσεις. Οι κάτοικοι όμως ρωτώντας να μάθουν τι συμβαίνει, μάθαιναν ότι απλώς γίνεται μια άσκηση ρουτίνας. «Όλα είναι εντάξει», τους έλεγαν.

Η πρώτη επίσημη ενημέρωση για το πυρηνικό ατύχημα θα γίνει 36 ώρες μετά το συμβάν από το ραδιοφωνικό σταθμό της πόλης. Ήταν μια λιτή ανακοίνωση που καλούσε τους κατοίκους (ξεπερνούσαν τους 50.000) να εγκαταλείψουν άμεσα την πόλη. Η εκκένωση άρχισε στις 2 μετά το μεσημέρι της 27ης Απριλίου και οι αρχές βεβαίωναν τους πολίτες ότι θα επέστρεφαν σε τρεις ημέρες. Κάθε άτομο είχε δικαίωμα να κουβαλά μια βαλίτσα.

Οι κάτοικοι δεν επέστρεψαν ποτέ. Τα προσωπικά τους αντικείμενα παραμένουν στην πόλη-φάντασμα γεμάτα ραδιενέργεια. Ο πρώην πρέσβης της Ουκρανίας στην Ελλάδα, Βαλερί Τσιμπούχ, που ήταν τότε μέλος της επιτροπής για την απομάκρυνση του πληθυσμού, θυμάται: «Η εικόνα που αντίκρισα φτάνοντας ήταν πολεμική. Θύμιζε κινηματογραφική ταινία. Χιλιάδες άνθρωποι να φεύγουν από την περιοχή και μόνο εμείς να πηγαίνουμε αντίθετα. Μόνο τότε συνειδητοποίησα το μέγεθος της τραγωδίας. Έφτασα σε μια εγκαταλελειμμένη πόλη».

Τελικά το πυρηνικό δυδτύχημα εκτόπισε περισσότερους από 300.000 κατοίκους, 31 άμεσους θανάτους και στα επόμενα χρόνια τουλάχιστον 40.000 άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους από καρκίνο.

Το ραδιενεργό νέφος απλώθηκε γρήγορα πάνω από σχεδόν ολόκληρη την Ευρώπη -έφτασε μέχρι τη Νορβηγία-, με τα μεγαλύτερα προβλήματα να εμφανίζονται στις περιοχές κοντά στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα. Το πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ ήταν ένα ισχυρότατο πλήγμα για το κύρος και την αξιοπιστία της Σοβιετικής Ένωσης. Την Πρωτομαγιά, στο «πνιγμένο» από τη ραδιενέργεια Κίεβο, οι επίσημοι εορτασμοί έγιναν κανονικά. Και μόνο τον Ιούλιο οι σοβιετικές αρχές άρχισαν να κατασκευάζουν ένα προστατευτικό κάλυμμα από σκυρόδεμα και χάλυβα πάνω από το κτήριο του αντιδραστήρα, ώστε να μη διαφύγουν ραδιενεργά υλικά στην ατμόσφαιρα. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε μέσα σε πέντε μήνες και είχε σχεδιαστεί για να διαρκέσει 30 χρόνια.

Στις μέρες μας ένα νέο έργο βρίσκεται υπό κατασκευή, που φιλοδοξεί όχι μόνο να προστατεύει τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα αλλά και να αφαιρέσει τα ραδιενεργά απόβλητα που απομένουν στην περιοχή, με σκοπό να καταστήσει την περιοχή και πάλι κατοικήσιμη.

Ενδιαφέρον για τους επιστήμονες αποτελεί το φαινόμενο ότι με τη δημιουργία απαγορευμένης ζώνης 30 χιλιομέτρων γύρω από τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα έχει παρατηρηθεί τεράστια αύξηση της πανίδας. Γεγονός που παρά τις απαγορεύσεις οδηγεί πολλούς κατοίκους μικρών κυρίως χωριών να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Οι επιστήμονες αποδίδουν το φαινόμενο αυτό κατά κύριο λόγο στην απουσία ανθρώπων από την περιοχή. Μία διεθνής ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ότι πολλά ζώα, συμπεριλαμβανομένων ελαφιών, αγριογούρουνων και λύκων, βρίσκονται σε αναπάντεχη αφθονία στα χιλιόμετρα της έκτασης που αποκλείστηκε μετά το δυστύχημα. Επίσης δεν έχει παρατηρηθεί κανενός είδους μετάλλαξη. Μάλιστα οι επιστήμονες επιμένουν ότι οι επιπτώσεις της ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητες όπως το κυνήγι, η γεωργία και η δασοκομία έχουν χειρότερες επιπτώσεις από την ακτινοβολία.

Οι παπαρούνες ανθίζουν στο Τσερνόμπιλ

«Ηρωίνη του Τσερνόμπιλ» αποκαλούν τη ραδιενεργή και ούτως ή άλλως θανατηφόρα ηρωίνη που εδώ και περισσότερα από 15 χρόνια κυκλοφορεί στις δυτικές χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και στη Ρωσία. Σε ιατρικά έντυπα είδαν το φως της δημοσιότητας οι εκθέσεις που μιλούσαν για το τεράστιο μέγεθος που είχαν οι παπαρούνες που καλλιεργούνταν στην «απαγορευμένη ζώνη» των 30 χιλιομέτρων που απλώνεται σε δυο χώρες, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία, τα σύνορα της οποίας απέχουν μόλις 16 χιλιόμετρα από τον αντιδραστήρα Νο4.

Η καλλιέργεια παπαρούνας έτσι κι αλλιώς ήταν ανέκαθεν διαδεδομένη σ’ αυτές τις χώρες (σ.σ. και σε όλες της χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης). Αποτελεί παράδοση, με αποτέλεσμα να καθιστά αναποτελεσματική την υπάρχουσα νομοθεσία. Η παπαρούνα (μήκων η υπνοφόρος) χρησιμοποιείται ευρύτατα στη μαγειρική και στις αγροτικές περιοχές εξακολουθεί να υποκαθιστά τα –ακριβά– αναλγητικά φάρμακα. Κατάφεραν μάλιστα, από τα χρόνια του «υπαρκτού« και παρά τα πρωτόγνωρα μέσα που διέθεταν, να επεξεργάζονται το ακατέργαστο όπιο, τους «χυμούς» της παπαρούνας.

Σύμφωνα με τις εκθέσεις των υπουργείων Εσωτερικών Υποθέσεων της Λευκορωσίας, της Ουκρανίας και της Ρωσίας, πίσω από την «ηρωίνη του Τσερνόμπιλ» βρίσκονται οργανωμένες παράνομες επιχειρήσεις που ελέγχουν ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής. Από την καλλιέργεια και τη συγκομιδή μέχρι την επεξεργασία και τη διακίνηση. Τα κέρδη τους φυσικά είναι τεράστια και ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Για τους παραπάνω «επιχειρηματίες» το Τσερνόμπιλ ήταν δώρο εξ ουρανού, καθώς οι χώρες της πρώην σοβιετικής Ασίας και το Αφγανιστάν, όχι μόνο πέφτουν μακριά, αλλά και συνεχώς ενισχύουν τα σύνορά τους κατά της διακίνησης ναρκωτικών. Έτσι αποφάσισαν να επενδύσουν στο Τσερνόμπιλ, σε μια «επιχείρηση» όπου μάλιστα δεν θα ρισκάριζαν ιδιαίτερα τα χρήματά τους.

Το ότι η περιοχή ήταν και εξακολουθεί να είναι μολυσμένη δεν τους απασχόλησε στο ελάχιστο. Η αποκλεισμένη ζώνη μετατράπηκε σ’ ένα θαυμάσιο και «προστατευμένο θερμοκήπιο καλλιέργειας οπίου», καθώς η ραδιενέργεια βοήθησε τις παπαρούνες να γίνονται μεγαλύτερες, και οι μεγαλύτερες παπαρούνες δίνουν περισσότερη ηρωίνη. Αυτό ήταν το ζητούμενο και επετεύχθη.

Φτωχοί αγρότες τοξικομανείς –«μουλάρια» τους αποκαλούν– από τις γύρω περιοχές είναι το «εργατικό δυναμικό» που ανέλαβε τους χειρωνακτικούς τομείς παραγωγής και μεταφέρουν μέσα από μονοπάτια την ηρωίνη στη Ρωσία. Όσο για τις ποσότητες ηρωίνης που παράγονται, αυτές παραμένουν άγνωστες. Από την έκθεση της αστυνομίας του Γκόμελ (λευκορωσική πόλη πολύ κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία) προκύπτει ότι τον περασμένο χρόνο είχε δεσμεύσει σχεδόν ένα τόνο.

Παράλληλα κατάφεραν να καταστρέψουν αρκετές εκτάσεις με καλλιέργειες. Παρ’ όλα αυτά ο υπουργός Εσωτερικών Υποθέσεων της Λευκορωσίας, Σεργκέι Πιβανόβ, ομολογεί ότι η λευκορωσική πλευρά της απαγορευμένης ζώνης του Τσερνόμπιλ δεν είναι «αυστηρά» φρουρούμενη ούτε στους δρόμους. «Είναι επικίνδυνο, τίθεται θέμα υγείας των φρουρών. Όσο για το δάσος, είναι αδύνατον να ελέγχουμε όλα τα περάσματα».

Τσερνόμπιλ. Η τουριστική διαχείριση ενός δυστυχήματος

«Και αυτός είναι ο αντιδραστήρας Νο4», μας λέει χαμογελαστή η ξεναγός με τα πυρόξανθα μαλλιά. Βρισκόμαστε στο Τσερνόμπιλ, εδώ που η «επόμενη μέρα» των ταινιών επιστημονικής φαντασίας είναι πραγματικότητα και απλώνεται μπρος στα μάτια μας. Το κουφάρι του κατεστραμμένου από την έκρηξη αντιδραστήρα στέκεται μπροστά μας απειλητικό και πάντα επικίνδυνο. Νιώθω «σοκ και δέος», τόσο που η βαριά σλαβική προφορά της ξεναγού μας νομίζω ότι βγαίνει μέσα απ’ τη σαρκοφάγο που κάλυψε τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα. Ήταν 26 Απριλίου 1986, όταν έγινε το μεγαλύτερο πυρηνικό δυστύχημα της ιστορίας. Σήμερα έχει μετατραπεί σε τουριστική ατραξιόν για τους λάτρεις του «ζην επικινδύνως» -και όχι μόνο.

Η πρόσβαση στην επικίνδυνη ζώνη, ακτίνας 30 χιλιομέτρων, γύρω από τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα είναι απαγορευμένη και ελέγχεται αυστηρά από το στρατό και την αστυνομία. Όμως το υπουργείο Εσωτερικών, που διαχειρίζεται τις συνέπειες του δυστυχήματος, έχει συστήσει την εταιρεία Chernobyl Interinform και τα τελευταία χρόνια οργανώνει ημερήσιες ξεναγήσεις στην περιοχή και φυσικά έχει το μονοπώλιο. Με 150 δολάρια εξασφαλίζουν άδειες, επίσημο οδηγό-ξεναγό και ένα «εγγυημένο γεύμα» με υλικά από την ουκρανική πρωτεύουσα. Και οι επισκέπτες δεν είναι και λίγοι. Από μερικές δεκάδες την πρώτη χρονιά φέτος ξεπέρασαν τα τρεις χιλιάδες άτομα. Για την καινούργια χρονιά μάλιστα οι αρχές περιμένουν αθρόα προσέλευση, καθώς συμπίπτει με την επέτειο των είκοσι χρόνων από την καταστροφή και ετοιμάζουν μια σειρά από εκδηλώσεις.

Η διαδρομή με το μικρό λεωφορείο για τον τόπο του δυστυχήματος είναι θαυμάσια και ο καιρός καταπληκτικός. Γύρω και μέσα στην αποκλεισμένη ζώνη μερικά χωριά εξακολουθούν να κατοικούνται, καθώς οι κάτοικοί τους αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τη γη και τα σπίτια τους. Στις άκρες του δρόμου ηλικιωμένες αγρότισσες πουλούν τα εμπορεύματά τους, πλεξούδες κρεμμύδια, φρέσκα μανιτάρια και μποτίλιες με μπίρα και βότκα. Σε όλη την περιοχή, ακόμα και μέσα στην αποκλεισμένη ζώνη, δίπλα στον αντιδραστήρα, η βλάστηση είναι πλούσια, σχεδόν οργιώδης και δεν μπορεί να το χωρέσει το μυαλό κανενός ότι το πυρηνικό δηλητήριο άφησε «άθικτη» την ουκρανική γη.

Μπορεί το Τσερνόμπιλ να έγινε παγκοσμίως γνωστό εξ αιτίας του δυστυχήματος, όμως η πόλη με τα περισσότερα θύματα και τις μεγαλύτερες καταστροφές ήταν το Πριπγιάτ. Βρίσκεται σε απόσταση 3 μόλις χιλιομέτρων από τον αντιδραστήρα και η πόλη κατοικούνταν αποκλειστικά απ’ τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους στο πυρηνικό εργοστάσιο. Ηταν μια νεόκτιστη και σύμφωνα με τα «υψηλά» σοσιαλιστικά πρότυπα πόλη. Τεράστιες εργατικές πολυκατοικίες, φαρδιές λεωφόροι, άριστο συγκοινωνιακό δίκτυο, μεγάλα πάρκα και χώροι αναψυχής. Από τους 50.000 κάτοικους του τώρα πια κανένας δεν ζει εδώ.

Ο χρόνος στη πόλη μοιάζει να έχει σταματήσει ακριβώς τη στιγμή της έκρηξης. Το ξενοδοχείο Πολισία έχει μετατραπεί σε ερείπια. Από το νηπιαγωγείο της πόλης παιδιά και δάσκαλοι τράπηκαν τόσο γρήγορα σε φυγή, που ακόμα και σήμερα βρίσκουμε διάσπαρτα παιδικά παπούτσια, κούκλες και τετράδια. Στους τοίχους του πάντως τα συνθήματα επιμένουν να προτρέπουν τα παιδιά να μελετούν για το καλό της μεγάλης σοσιαλιστικής πατρίδας. Σ’ ένα από τα σχολεία της πόλης οι μάσκες αερίων που προορίζονταν για την προστασία των μαθητών είναι διάσπαρτες στο πάτωμα. Σύμφωνα με την ξεναγό μας, οι μάσκες αυτές δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. «Οι κλέφτες έβγαλαν τα φίλτρα από τις μάσκες και τα πούλησαν» μας λέει.

Λίγο καιρό μετά την έκρηξη και μόλις κατακάθισε ο πρώτος ραδιενεργός κουρνιαχτός άρχισαν οι λεηλασίες στην περιοχή. Οχι μόνο τα σπίτια αλλά και τα δημόσια κτήρια και τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια λεηλατήθηκαν και εξακολουθούν να λεηλατούνται μέχρι και σήμερα. Από τους πλέον προσφιλείς τόπους για λεηλασία είναι τα νεκροταφεία αυτοκινήτων, των εργαλείων και των μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστεί η σαρκοφάγος. Υπολογίζονται σε πολλές εκατοντάδες τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν στους δρόμους των ουκρανικών πόλεων. Ανταλλακτικά και λάστιχα αυτοκινήτων είναι τα «προϊόντα» που έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση απ’ την αποκλεισμένη ζώνη. Οτι τα «απαλλοτριωμένα» είδη είναι τίγκα στη ραδιενέργεια δεν τους απασχολεί ούτε στο ελάχιστο.

Επόμενος σταθμός το μνημείο για τους εθελοντές πυροσβέστες και τους άλλους εργάτες που έτρεξαν πρώτοι στον τόπο της καταστροφής. «Σ’ αυτούς που έσωσαν τον κόσμο», γράφει η πινακίδα. Η ξεναγός εξηγεί ότι από εκείνους που έτρεξαν πρώτοι μόνο ένας εξακολουθεί να είναι ζωντανός, γεγονός που η ίδια αποδίδει στη βότκα. «Ηταν σε ένα γάμο και έφτασε εδώ πολύ μεθυσμένος» λέει σοβαρά.

Στη εξάωρη διάρκεια της παραμονής μας «μετρηθήκαμε» πολλές φορές. Σε καμιά περίπτωση δεν ξεπεράσαμε τα επιτρεπτά όρια. Και σύμφωνα με τα λεγόμενα της ξεναγού μας, δεχτήκαμε λιγότερη ακτινοβολία απ’ ό,τι θα δεχόμασταν σε με ακτινολογική εξέταση.

Στο τέλος σταθήκαμε σε μια γέφυρα με σκουριασμένες σιδηροδρομικές γραμμές και ρίχναμε κομμάτια ψωμί στα γατόψαρα που ζουν στα ήρεμα και θολά νερά μιας λιμνούλας δίπλα στο «σιωπηλό» αντιδραστήρα. Γύρω γύρω, κάθε είδους πουλιά πετούσαν ανέμελα. Τα πάντα ήταν τόσο ήρεμα, τόσο γαλήνια κι όλα έμοιαζαν «σαν» να μην είχε συμβεί τίποτα εδώ. Μόνο κάποια στιγμή ένα «τέρας» μήκους τουλάχιστον δύο μέτρων εμφανίστηκε ξαφνικά, άρπαξε ένα μεγάλο κομμάτι ψωμί και εξαφανίστηκε αμέσως στα σκοτεινά νερά. «Το μήκος του είναι φυσιολογικό» καθησύχασε η ξεναγός. Το γατόψαρο πάντως μας θύμισε τι έχει συμβεί.

The post Τσερνόμπιλ: τριάντα χρόνια από την «επόμενη μέρα» appeared first on Enetpress.

Ήταν 10 το βράδυ στις 5 Μάρτη του 1953 όταν από το ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας ανακοινώθηκε ότι ο Ιωσήφ Στάλιν είναι νεκρός. Στις μέρες μας, ύστερα από 63 χρόνια και παρά τα όσα λάθη και εγκλήματα του έχουν καταλογίσει, σύντροφοι και εχθροί, ο Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τζουχασβίλι εξακολουθεί, σε πολλά παρακλάδια του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, να λατρεύεται σα θεός.

Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, άνοιξαν τα αρχεία του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος και πλέον έχει δοθεί η δυνατότητα στο κοινό να τα μελετήσει. Μια πρώτη ματιά στις σχέσεις του Σοβιετικού ηγέτη με το «ασθενές φύλλο» έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Κείμενο: Γιώργος Πιτροπάκης(geopitro18@gmail.com)
ΣΤΙΣ 8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1932 η σύζυγος του Ιωσήφ Στάλιν, Νάντια, ετοιμαζόταν για τον εορτασμό της 15ης επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης. Στα 31 της χρόνια, η Νάντια ήταν υπόδειγμα μπολσεβίκικης σεμνότητας. Όμως εκείνη τη βραδιά θέλησε να εντυπωσιάσει. Φόρεσε ένα μαύρο φόρεμα με κόκκινα τριαντάφυλλα και ήταν ενθουσιασμένη.

Ο σοβιετικός ηγέτης είχε τη φήμη του ανεξιχνίαστου και του σεμνού, στην πραγματικότητα όμως ήταν ευμετάβλητος και νευρωτικός. Ευφυής, φλύαρος, κοινωνικός, καλός τραγουδιστής και παράλληλα ένα μοναχικό και ψυχρό άτομο. Κοντολογίς, δεν θα μπορούσε να υπάρξει χειρότερος σύντροφος για την εγωκεντρική Νάντια, που πάθαινε κρίσεις υστερίας και κατάθλιψης. Έγιναν εραστές το 1918, στον εμφύλιο. Ανάμεσα τους υπήρξαν γαλήνια διαστήματα με εκδρομές και χαρούμενα γεύματα, αλλά και εκρηκτικές στιγμές.

ΕΤΣΙ ΕΓΙΝΕ ΚΑΙ ΤΗ ΝΥΧΤΑ της 8ης Νοεμβρίου. Στάλιν και Νάντια θύμωσαν πολύ ο ένας με τον άλλο. Αυτός δεν πρόσεξε πώς είχε ντυθεί, κι εκείνη χόρευε με τον καλοντυμένο νονό της, Άβελ Γιενουκίτζε, που σοκάριζε με την αδυναμία του στις νεαρές μπαλαρίνες. Ο Στάλιν φλέρταρε την Γκάλια Γιεγκόροβα, σύζυγο ενός διοικητή του κόκκινου στρατού. Η Γκάλια ήταν γνωστή ηθοποιός και ακόμη γνωστότερη για τις τολμηρές σχέσεις της.

Ο ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ δεν ήταν γυναικάς, όμως δεν αδιαφορούσε για το γυναικείο φύλο, που τον πολιορκούσε. Δεχόταν εκατοντάδες γράμματα από θαυμάστριες. Ο σωματοφύλακας του, Νικολάϊ Βλάσικ, ομολόγησε ότι ο Στάλιν αδυνατούσε ν’ αντισταθεί σ’ όλες. «Δεν γινόταν διαφορετικά, εκτός από ηγέτης ήταν και άντρας». Η Νάντια εξερράγη. Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο Στάλιν την επέπληξε επειδή δεν ύψωσε το ποτήρι της στην πρόποση του για την εξουδετέρωση των αντεπαναστατών, με αποτέλεσμα η Νάντια να φύγει ουρλιάζοντας. Το τι έκανε ο Στάλιν τις επόμενες ώρες παραμένει μυστήριο. Ο σωματοφύλακας του επιμένει ότι κοιμήθηκε στην ντάτσα του «με τη γυναίκα κάποιου Γκούσεφ».

Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Στάλιν κοιμήθηκε στο σπίτι του, «επέστρεψε μεθυσμένος και ξάπλωσε σε ξεχωριστή, από τη γυναίκα του, κάμαρη». Ξύπνησε αργά και απληροφόρητος για τα όσα διαδραματίστηκαν τις τελευταίες ώρες. Ο νονός της Νάντια τον πληροφόρησε πως είχε αυτοπυροβοληθεί, φορώντας ακόμα το μαύρο φόρεμα της. Μεταξύ των πρώτων που έφτασαν ήταν η Ζένια Αλιλούγιεβα και ο σύζυγος της Πάβελ, αδελφός της Νάντια. Συγκλονίστηκαν περισσότερο από τη θέα του Στάλιν παρά απ’ τη νεκρή αδελφή τους. Έμοιαζε πολύ ευάλωτος.

Ο ΠΑΝΙΣΧΥΡΟΣ ΧΗΡΟΣ βρήκε ζεστασιά και αγάπη στην οικογένεια του Πάβελ και της Ζένια, που έγιναν οι σταθεροί σύντροφοι του. Η αδελφή της Νάντια, Άννα, και ο σύζυγος της, Στανισλάς Ρέντενς, τον είχαν από κοντά. Ένα τρίτο ζευγάρι, ο Αλιόσα και η Μαρία Σβανίτζε, συμπλήρωσαν τον κύκλο. Ο Αλιόσα ήταν αδελφός της πρώτης συζύγου του Στάλιν, η οποία είχε πεθάνει το 1907. Η Μαρία ήταν Εβραία της Γεωργίας κι άρχισε να κρατά ημερολόγιο. Ένα έγγραφο που καταχωρήθηκε από τον Στάλιν στο αρχείο του.

Τα αρχεία του κομμουνιστικού κόμματος έχουν ανοίξει για το κοινό. «Με το άνοιγμα των αρχείων, θ’ αλλάξει και ο τρόπος που οι ιστορικοί έβλεπαν μέχρι σήμερα το σοβιετικό ηγέτη και το περιβάλλον του. Ο Στάλιν παρουσιάζεται ως ένας φιλικός και χωρίς τύπους ηγέτης», αναφέρει σχετικά ο Simon Sebag Montefiore, ερευνητής των αρχείων και συγγραφέας. Πολλές ιστορίες για τον Στάλιν ισχυρίζονταν ότι μετά από το θάνατο της συζύγου του, το 1932, αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στο κόμμα και στην κοινωνία, παραμερίζοντας τον εαυτό του και τις επιθυμίες του.
Όμως στο πάρτι γενεθλίων του, δύο χρόνια αργότερα, περιβαλλόταν από πολλές γυναίκες. Ο Στάλιν σερβίρισε λαχανόσουπα με φρυγανιές. Κατόπιν συγκεντρώθηκαν για την αναμνηστική φωτογραφία. Δεξιά του, η Σάσικο Σβανίτζε, η μεγαλύτερη αδερφή της πρώτης του συζύγου. Κατόπιν, η Μαρία Γκαγκανίβιτσα, (σ.σ. σύζυγος του Λάζαρ Γκαγκανόβιτς, στενότατου συνεργάτη του Στάλιν και εμπνευστής του όρου «Σταλινισμός») και η Μαρία Σβανίτζε. Αριστερά του η Πολίνα Μολότοβα, πίσω του η Ντόρα Καζάν, σύζυγος μέλους του πολιτικού γραφείου. Οι υπόλοιπες πλαισίωναν τη Ζένια Αλιλούγεβα, κουνιάδα του σοβιετικού ηγέτη και πιθανότατα ερωμένη του.

ΚΑΘΟΤΑΝ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ του Στάλιν χαμογελώντας αυτάρεσκα. Η 36χρονη Ζένια ήταν κόρη ιερέα. Με σταρένιο δέρμα και σκανδαλιάρικη διάθεση, ακτινοβολούσε υγεία. Μπλε μεγάλα μάτια, πλούσιο στήθος και κυματιστά ξανθά μαλλιά. Ο Στάλιν θαύμαζε από καιρό, και ανοιχτά, το αισθητήριο της στο ντύσιμο, το χιούμορ της, ακόμα και την προκλητική συμπεριφορά της. Έλεγε ό,τι σκεφτόταν και δεν τον φοβόταν. Πιθανόν να έγιναν εραστές γύρω στο 1934. Όμως η μπολσεβίκικη μυστικότητα καθιστά αυτά τα θέματα δύσκολα στην έρευνα.

Ωστόσο η Μαρία Σβανίτζε παρατήρησε και κατέγραψε τη σχέση τους, την οποία επιβεβαιώνει και η Κίρα, κόρη της Ζένια: «Τους έβλεπα συχνά μαζί, ο Στάλιν ήταν πολύ ερωτευμένος με τη μητέρα μου». Όμως δεν άντεξε για πολύ την αποπνικτική αγκαλιά της κουνιάδας του. Μάλιστα, θεώρησε τους συντρόφους του δέσμιους του αστικού καθωσπρεπισμού, της ανευθυνότητας και της κουτσομπολίστικης συμπεριφοράς των συζύγων τους. Συμπεριφορά που συνέβαλε στην αυξανόμενη ανασφάλεια του Στάλιν, η οποία τον οδήγησε στις γνωστές εκκαθαρίσεις. Ένα σοβαρότατο στοιχείο ήταν η αντίδραση του στην παρακμή και την αυξανόμενη διαφθορά στο κόμμα. Ο Στάλιν δεν ξέχασε ποτέ το ρόλο που έπαιξε ο καθένας.

Ο ΣΤΑΛΙΝ ΗΤΑΝ ΑΤΟΜΟ με αρχές του 19ου αιώνα. Φλερτάριζε τις γυναίκες του κύκλου του, αλλά σοκαριζόταν από τις φεμινιστικές ιδέες και τον ελεύθερο έρωτα. Ακόμη και κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων, ήταν αναγκαίος ο θρίαμβος της μπολσεβίκικης ηθικής κατά της σεξουαλικής ελευθερίας. Τα αρώματα των ηθοποιών, η χλιδή των διπλωματικών σαλονιών, η λάμψη της ξένης παρακμής και ο καθωσπρεπισμός έπρεπε να εξαλειφθούν. Μαζί και οι «θειούλες», όπως τα παιδιά του Στάλιν αποκαλούσαν τις κοσμικές και υπεροπτικές κυρίες που τον γυρόφερναν. Από τις αρχές του 1937, ο Στάλιν άρχισε να απομακρύνεται από την «οικογένεια», η συμπεριφορά της οποίας τού φαινόταν ύποπτη. Έτσι, όταν συγκεντρώθηκαν στο διαμέρισμα του, στις 28 Φεβρουαρίου, για να γιορτάσουν τα 11α γενέθλια της κόρης του Σβετλάνα, που λάτρευε, αυτός δεν παρευρέθηκε.

Στις 2 Απριλίου, ο Στάλιν έστειλε μια επιστολή στον Νικολάϊ Γιέζοφ, προϊστάμενο της αστυνομίας, ζητώντας του να κάνει εκκαθάριση στο προσωπικό της κρατικής τράπεζας. Ο Αλιάσα Σβανίτζε ήταν αναπληρωτής πρόεδρος. Η πρώτη που ανακρίθηκε ήταν η σύζυγος του Μαρία. Αμέσως σταμάτησε η πρόσβαση της στον Στάλιν και η ενημέρωση του ημερολογίου της. Ακολούθησε η σύλληψη της Γκάλια Γεγκόροβα, με την οποία ο Στάλιν είχε φλερτάρει, και της Όλγα Μπουντουόνι, συζύγου ενός από τους αγαπητούς στρατηγούς του. Η Όλγα ήταν τραγουδίστρια στα Bolsoi, απατούσε τον Μπουντουόνι και φλέρταρε με διπλωμάτες. Η μυστική αστυνομία κατηγόρησε την Όλγα και την Γκάλια ότι «επισκέπτονταν ξένες πρεσβείες». Η Γκάλια εκτελέστηκε και η Όλγα εξορίστηκε.

ΟΙ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΕΙΣ δεν περιορίστηκαν στις «θειούλες». Ο Στάλιν έλεγε στους συντρόφους για το θάνατο των γυναικών τους: «Να είστε γενναίοι. Νομίζετε ότι δεν λυπάμαι που οι άνθρωποι του περιβάλλοντος μου αποδεικνύονται εχθροί των ανθρώπων;» Η αστυνομική έρευνα για το ζεύγος Σβανίτζε συνεχίστηκε. Τα Χριστούγεννα επισκέφτηκε τη Ζένια, και η Μαρία επεδείκνυε το καινούριο της φόρεμα. Γύρω στα μεσάνυχτα έφυγαν, η Ζένια και η Κίρα έπλεναν τα πιάτα, όταν χτύπησε το κουδούνι. Ήταν ο γιος της Μαρίας: «Συνέλαβαν τη μαμά και τον Αλιάσα. Την πήραν με το καινούριο της φουστάνι».

Λίγες μέρες αργότερα, η Ζένια έλαβε μια επιστολή από τη Μαρία που την ικέτευε να τη μεταφέρει στον Στάλιν: «Εάν δεν βγω από δω μέσα, θα πεθάνω». Η Ζένια τού μετέφερε το μήνυμα. Εκείνος αντέδρασε προειδοποιώντας την: «Αυτό μην τολμήσετε να το επαναλάβετε. Ποτέ ξανά». Τελικά το ζεύγος Σβανίτζε εκτελέστηκε. Ακολούθησε η σειρά της Ευγενίας Γιέζοβα, συζύγου του επικεφαλής της μυστικής αστυνομίας. Μία από τις πολλές νεαρές Εβραίες που φλερτάριζαν τον Στάλιν – με αποκλειστικά ενδιαφέροντα το ντύσιμο, τα αστεία, το κουτσομπολιό και όχι το διαλεκτικό υλισμό – και έπεσε θύμα του νόμου. Εκτελέστηκε κι αυτή. Την είχε κατηγορήσει ο Λαβρέντι Μπέρια, το δεξί χέρι του Στάλιν στις εκκαθαρίσεις, πως σφετεριζόταν την εξουσία του συζύγου της, ο οποίος εκτελέστηκε επίσης.

«ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» έγραψε η Σβετλάνα «αναρωτιόμασταν γιατί ο Στάλιν πήρε κοντά του τον Μπέρια. Ενας απλός αστυνομικός ασφαλείας ήταν». Όμως για τον Μπέρια κανένας δεν ήταν άγιος. Γι’ αυτό ακριβώς τον ήθελε ο Στάλιν. Η τοποθέτηση του Μπέρια στον «οικογενειακό κύκλο» ήταν σαν να βάζεις μια αλεπού στο κοτέτσι. Ήταν αποφασισμένος να συντρίψει τη νέα αριστοκρατία. Οι γυναίκες σύζυγοι των στελεχών ήταν ειδικός στόχος. Ανάμεσα στον Μπέρια και τη Ζένια υπήρχε ένταση. Αρχής γενομένης από την αποτυχημένη προσπάθεια του να τη φλερτάρει.

Το Νοέμβριο του 1938, ο σύζυγος της, Πάβελ, επίτροπος των τεθωρακισμένων, πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Η Ζένια πίστευε ότι ο Μπέρια τον είχε δηλητηριάσει. Όταν ο κουνιάδος του Στάλιν, Στανισλός Ρέντενς, συνελήφθη και εκτελέστηκε, η σύζυγος του Άννα για αρκετά χρόνια κατηγορούσε τον Στάλιν. Πιθανόν ο Στάλιν να έσκαβε το λάκκο τον οικείων του. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τον ευχαριστούσε ο φόβος που προκαλούσε. Κατά την άποψη του, «καθάριζε» τη χώρα από τους κατασκόπους. Εάν η οικογένεια του ήταν μεταξύ των θυμάτων, το θεωρούσε θυσία.

ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ο Στάλιν θέλησε να αναθερμάνει τη σχέση του με τη Ζένια και, διαμέσου του Μπέρια, της ζήτησε να μετακομίσει σπίτι του, να γίνει οικονόμος του. Ήταν μια «πρόταση» γάμου που η Ζένια απέρριψε, φοβούμενη ότι ο Μπέρια θα τη θεωρούσε την υπ’ αριθμόν ένα υποψήφια δολοφόνο του Στάλιν. Παντρεύτηκε μάλιστα στα γρήγορα έναν παλιό της φίλο. Ο Στάλιν το θεώρησε άσεμνο, καθώς έγινε αμέσως μετά το θάνατο του Πάβελ.

Ο Μπέρια πάντως βρήκε ευκαιρία για να αναθερμάνει τις φήμες που διέδιδε: ότι είχε δηλητηριάσει το σύζυγο της. Πέρασε στα μαύρα κατάστιχα του Κρεμλίνου. Ο Στάλιν για οικονόμο πήρε μια μεγαλόσωμη νεαρή που δούλευε στην ντάτσα του και εξελίχθηκε σε έμπιστη σύντροφο και άτυπη σύζυγο του. Όμως η Ζένια εξακολουθούσε να ασκεί γοητεία πάνω του. Μετά την εισβολή των Γερμανών το καλοκαίρι του 1941, την κάλεσε να πάρει τα παιδιά του, για ασφάλεια, στ’ ανατολικά. Αρνήθηκε και ο Στάλιν δεν την είδε ποτέ ξανά.

Μετά τον πόλεμο, όταν βγήκε στην επιφάνεια ο αντισημιτισμός του Στάλιν, αναζωπυρώθηκαν οι υποψίες σε βάρος της Ζένια ότι είχε δηλητηριάσει τον Πάβελ. Αφορμή ήταν η σύλληψη του Σόλομον Μίχελς, ενός Εβραίου ηθοποιού. Προσπάθησε να απευθυνθεί στον Στάλιν μέσω της κόρης του Σβετλάνα, που έδειχνε προτίμηση στους Εβραίους. Την επαφή ανέλαβε η Ζένια. Ο Στάλιν εξερράγη, λέγοντας στη Σβετλάνα ότι η Ζένια ήταν δηλητηριάστρια.

ΣΥΝΕΛΗΦΘΗ και καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια φυλάκιση «για παροχή πληροφοριών από την προσωπική ζωή της οικογένειας του Στάλιν στην αμερικανική πρεσβεία». Ο σύζυγος της ήταν πράκτορας της μυστικής αστυνομίας και ενημέρωνε σχετικά τις αρχές. Επίσης, συνελήφθη η κόρη της Κίρα και η Άννα Ρέντενς, που φυλακίστηκαν για πέντε χρόνια. Ο Μίχελς εκτελέστηκε. Η Σβετλάνα προσπάθησε να παρέμβει, αλλά ο Στάλιν τής είπε: «Μίλησαν πάρα πολύ». Η Κίρα υποστήριζε ότι προειδοποίησε την κόρη του: «Εάν συνεχίσετε να ενεργείτε ως ο υπερασπιστής τους, θα βάλουμε κι εσάς στη φυλακή». Στη φυλακή η Άννα τρελάθηκε. Η Ζένια επέζησε, παρ’ ότι προσπάθησε ν’ αυτοκτονήσει.

Απελευθερώθηκε ξαφνικά το 1953. «Τελικά ο Στάλιν μάς έσωσε» είπε στην Κίρα. «Είστε ανόητη!» της φώναξε η κόρη της. «Ο Στάλιν είναι νεκρός». Αμετανόητη σταλινική, η Ζένια τον θυμόταν με θαυμασμό μέχρι το θάνατο της, το 1974.

The post O Στάλιν και το …”ασθενές φύλο” appeared first on Enetpress.