Της Ζωής Τόλη

Οι «Τρωάδες σήμερα» της Ρούλας Πατεράκη, με την Μπέττυ Αρβανίτη και έναν αξιόλογο θίασο, έργο αφιερωμένο στη συμπλήρωση τριάντα χρόνων από την ίδρυση της «Πράξης» -αστικής και μη κερδοσκοπικής εταιρείας- και του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας, είναι μία καθαρά γυναικεία παράσταση, μια τραγωδία με την ιδιαιτερότητα του «κλειστού χώρου».

Ένα θεατρικό έργο βασισμένο στις τραγωδίες «Τρωάδες», «Εκάβη», «Ελένη», «Ανδρομάχη» και στην Ομηρική «Ιλιάδα», σε διασκευή-σκηνοθεσία της αντισυμβατικής Ρούλας Πατεράκη, στηριζόμενο σε μετάφραση της Ελένης Βαροπούλου.

Μια παραγωγή που αφορά την έκπτωση του αξιακού συστήματος του λεγόμενου προηγμένου κόσμου, το τέλος της αθωότητας, την απουσία της συλλογικής ευθύνης, την απόλυτη κατεδάφιση και χρεοκοπία του ανθρώπου. Και όλα αυτά σε μια περίοδο παγκόσμιας φτωχοποίησης και παθητικοποίησης σημαίνει απώλεια σώματος, ψυχής και πνεύματος.

Ο Ευριπίδης στις «Τρωάδες» (γράφτηκε το 425 π.Χ.), «στο αντιπολεμικό αυτό αριστούργημα», επιλέγει να μιλήσει μέσα από τη ματιά των αιχμαλώτων γυναικών της Τροίας, που σκλάβες σύρονται σε ξένο τόπο. Στις «Τρωάδες σήμερα» η συγγραφέας διαπραγματεύεται μια σύγχρονη μορφή πολέμου, αιχμαλωσίας, προσφυγιάς, εκτοπισμού, ποινής και τιμωρίας. Βλέπουμε τον πόλεμο από την οπτική του άμαχου πληθυσμού, αυτών που στις σημερινές συρράξεις ονομάζονται κυνικά παράπλευρες απώλειες.

Τα λυρικά δεν χρειάζονται -σημειώνει η σκηνοθέτις- καθότι ο τωρινός πολιτισμός μάς έχει στερήσει το θρήνο. Η απουσία του χορού δηλώνει ότι δεν υπάρχει τραγωδία σήμερα που να εκπροσωπείται από ένα σύνολο ανθρώπων ίδιας πεποίθησης και ιδεολογίας. Μπορεί λαοί να καταστρέφονται, αλλά εφόσον δεν υπάρχει ΚΑΘΑΡΣΗ, μονάχα ο ΤΡΟΜΟΣ απομένει, και ο τρόμος δεν σου επιτρέπει να καταλάβεις την τραγωδία ακόμα και μέσα απ’ την πιο έξοχη μετάφραση. Στο σύγχρονο δράμα οι άνθρωποι κραυγάζουν ή σιωπούν.

Εξαρχής η Εκάβη -την υποδύεται η εξαιρετική Μπέττυ Αρβανίτη- δεν θρηνεί. Είναι στεγνή σαν έρημος. Άλλωστε είναι και εκείνη υπεύθυνη για το χαμό του λαού της. Είναι βασίλισσα, θα μπορούσε να αποτρέψει πολλά. Είναι λοιπόν και αυτή ένοχη. Στην παράσταση παίζει σκάκι, ένα παιχνίδι ευφυΐας, στρατηγικής και τακτικών. Όποιος έχει συμμετοχή στο κύπελλο της εξουσίας, δηλητηριάζεται, παρατηρεί η Πατεράκη. Είναι μια Εκάβη ειδωμένη με τη σημερινή ματιά, μια έγκλειστη σύγχρονη Εκάβη, που ενέχει την παλιά. Είναι πρότυπο εξουσίας που ακόμα και στην πτώση/αποκαθήλωσή της τρομάζει τον Οδυσσέα (τον υποδύεται ο πολύ καλός Νίκος Αρβανίτης). Ο λόγος της αποστεωμένα αλαζονικός, κυνικός, καίριος, χωρίς ίχνος σεμνότητας, όπως ταιριάζει σε έκπτωτη περσόνα που κάποτε ασκούσε εξουσία. Συνταρακτικές οι σκηνές με τον εμετικό χυλό τον οποίον αναγκάζονταν -δεν υπήρχε άλλη επιλογή- να δεχθούν ως τροφή, εκείνη και οι συγκρατούμενές της θύμιζαν ζοφερό σκηνικό Άουσβιτς με τα ομοιόμορφα γκρίζα αηδιαστικά φορέματα μέσα σ’ ένα σιδηρόφρακτο κελί (σκηνικά-κοστούμια Ελένη Μανωλοπούλου).

Όλες εξαθλιωμένες αλλά ψηλομύτες και ακατάδεκτες, εκτός από την Κασσάνδρα, η οποία φαίνεται να απολαμβάνει με λαιμαργία το γεύμα της, απάνθρωπη μέσα στην τρέλα της, γίνεται αποδέκτης της βίας και φιμώνεται. Φυσικό επακόλουθο, γιατί οι άνθρωποι αμυνόμενοι φιμώνουν αυτό που δεν θέλουν ν’ ακούσουν, αυτό που έχουν χάσει απ’ τον εαυτό τους, παρατηρεί η Μαρία Κεχαγιόγλου που υποδύεται την Κασσάνδρα. Οι υπόλοιπες φυλακισμένες είναι η Ελένη – Τζίνη Παπαδοπούλου, μια Μάτα Χάρι μέσα στη δυστυχία της, η Ανδρομάχη – Άννα Κουτσαφτίκη, απελπισμένη ύπαρξη που επαναστατεί, και η γενναία Πολυξένη – Τασία Σοφιανίδου, σύγχρονη Ιφιγένεια, μια φανατική που προκαλεί το θάνατό της για να εκδικηθεί.

Ο μόνος ήρωας που διασώζεται για το μοντέρνο διανθρώπινο χαρακτήρα του είναι ο πολυμήχανος Οδυσσέας, μία πολύπλοκη προσωπικότητα, ένας έξυπνος Έλληνας συγγενής μας σε μια εποχή που οι γενναίοι σαν τον Έκτορα υποχωρούν και οι ωραίοι σαν τον Πάρη είναι νεκροί. Είναι ένας αδίστακτος διπλωμάτης, ένας ηθοποιός που παίζει το ρόλο του συνειδητά, λέει ο Νίκος Αρβανίτης που υποδύεται τον Οδυσσέα και συνεχίζει: Βρισκόμαστε σ’ ένα πολύ επικίνδυνο στάδιο, να έχουμε τον άνθρωπο που ξεριζώνεται, πλάνητα, με διάταγμα να μη βρει ποτέ μία Ιθάκη και για όλα αυτά υπεύθυνη είναι η περίφημη Δύση.

Καθίσταται επομένως επίκαιρο και κλασικό το μήνυμα του θεματικού πυρήνα του έργου, είναι δηλαδή μία δήλωση ειρήνης και συμφιλίωσης. Οι επίσης αξιόλογοι Δημήτρης Παπανικολάου – Ταλθύβιος και Νίκος Μαυράκης – Ευρυβάτης συμπληρώνουν το καστ αυτού του εμπνευσμένου θεατρικού εγχειρήματος και μαζί με τους Αλέκο Αναστασίου (φωτισμοί) και Άγγελο Τριανταφύλλου (μουσική) συντείνουν σε μια μεγαλειώδη συλλογική δουλειά με διαχρονική αξία, δώρο στον σκεπτόμενο άνθρωπο ως πολίτη του κόσμου. Η σκηνοθεσία απογειώνει το έργο και οι ερμηνείες των ηθοποιών, εφάμιλλες του διαμετρήματος των ηρώων που ενσαρκώνουν με δραματουργικό βάθος, δεν αφήνουν το θεατή αμέτοχο ή ασυγκίνητο.

Σήμερα ίσως να μην υπάρχει τραγωδία ως είδος ποίησης και δράματος, αλλά η έννοια του τραγικού είναι πιο ισχυρή από ποτέ (Ρούλα Πατεράκη).

The post Κριτική θεάτρου – «Τρωάδες σήμερα» appeared first on Enetpress.

Με τις «Τρωάδες σήμερα», ένα έργο που έγραψε η Ρούλα Πατεράκη βασισμένο στη μετάφραση της Ελένης Βαροπούλου για τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη, συμπληρώνονται τα 30 χρόνια της αστικής μη κερδοσκοπικής θεατρικής εταιρείας «Πράξη», δηλαδή του γνωστού μας Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας.

Ήταν το 1987 όταν ξεκίνησε το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας την καλλιτεχνική του πορεία, με τη θρυλική παράσταση του έργου του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ».

Η Μπέττυ Αρβανίτη κάλεσε τότε για πρώτη φορά τη Ρούλα Πατεράκη από τη Θεσσαλονίκη να συνεργαστούν για το ξεκίνημα μιας δημιουργικής θεατρικής πορείας, γεμάτης από σπάνιες θεατρικές καταθέσεις, από συνεργασίες με σημαντικούς σκηνοθέτες, μεταφραστές και ηθοποιούς. Μιας πορείας που έμελλε να διαδραματίσει έναν κομβικό ρόλο στη θεατρική Αθήνα, κάτι που κοινό και κριτικοί αναγνωρίζουν έως σήμερα.

Στις 23 Νοεμβρίου 2016 η Μπέττυ Αρβανίτη και η Ρούλα Πατεράκη συναντώνται πάλι ανεβάζοντας ένα καθαρά γυναικείο έργο, τις «Τρωάδες σήμερα», αγγίζοντας τα σύγχρονα θέματα του πολέμου με τις ολέθριες συνέπειές του, όπως ακριβώς συμβαίνει και στο έργο του μεγάλου τραγικού ποιητή. Η σκηνοθεσία είναι της Ρούλας Πατεράκη, τα σκηνικά–κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου, οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου, η μoυσική του Aγγελου Τριανταφύλλου, ενώ το κείμενο θα αποδώσουν οι: Μπέττυ Αρβανίτη, Νίκος Αρβανίτης, Μαρία Κεχαγιόγλου, Άννα Κουτσαφτίκη, Νίκος Μαυράκης, Τζίνη Παπαδοπούλου, Δημήτρης Παπανικολάου και Τασία Σοφιανίδου.

«Η ιδέα ξεκίνησε από τις “Τρωάδες” του Ευριπίδη», σημειώνει η Ρούλα Πατεράκη, «διότι ως κείμενο μοιάζει να έχει αληθινή συγγένεια με σύγχρονες πολιτικές, κοινωνικές, υπαρξιακές και ψυχολογικές καταστάσεις που εκπορεύονται από τα δεινά του πολέμου. Τα ονόματα των ηρωίδων είναι εκεί… Εκάβη, Κασσάνδρα, Ανδρομάχη, Ελένη. Υπάρχει όμως και η άλλη κόρη της Εκάβης, η Πολυξένη. Δίπλα στον Ταλθύβιο του Ευριπίδη βρίσκεται και ο άλλος κήρυκας του Αγαμέμνονα, ο Ευρυβάτης. Ο Μενέλαος του Ευριπίδη αντικαθίσταται από τον Οδυσσέα. Η απουσία του χορού δηλώνει ότι δεν υπάρχει τραγωδία σήμερα που να εκπροσωπείται από ένα σύνολο ανθρώπων, ίδιας πεποίθησης και ιδεολογίας.

Η Ιστορία αφαίρεσε από τα πλήθη την ουσία του τραγικού. Μπορεί οι λαοί να καταστρέφονται αλλά εφόσον δεν υπάρχει κάθαρση μονάχα ο τρόμος απομένει και ο τρόμος δεν σου επιτρέπει να καταλάβεις την τραγωδία, ακόμη και μέσα από την πιο έξοχη μετάφραση».

Η πρεμιέρα της παράστασης «Τρωάδες σήμερα» θα συνδυαστεί με την έκδοση ενός λευκώματος για τα 30 χρόνια δημιουργικής πορείας του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας.

Προπώληση στο ταμείο του θεάτρου 210.8838727 και στο viva.gr έως τις 18/11 με 12 ευρώ.

The post 30 χρόνια Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας με σύγχρονες «Τρωάδες» appeared first on Enetpress.