Πώς να ζωγραφίσεις την φυσιογνωμία του Κυριάκου Κατζουράκη, όταν τα χρώματα του θανάτου είναι πιo σκοτεινά κι από το κιαροσκούρο του εναπομείνατος φωτεινού που καταυγάζει την δραματικότητα στο πλαίσιο ενός πίνακα;

Εκτός εικαστικών ορίων λειτούργησε την τέχνη του, γιατί καθώς τελετουργούσε εντός του εργαστηρίου του, το μάτι του σε διαρκή διαφυγή εκινείτο, εκεί όπου τελούνται τα έργα των ανθρώπων: στους δρόμους, στις λεωφόρους, στις πλατείες, στους χώρους μνήμης, είτε της καταυγάζουσας αρχαιοελληνικής, είτε της κατασκότεινης μνήμης των ερειπίων.

Τα ωραία ερείπια των ξένων περιηγητών, τα εξιδανικευμένα στην φαντασία, όπως επιβλήθηκαν για την εμπέδωση της αρραγούς διαχρονίας του ελληνισμού, γίνονται φορείς ενοχής, καθώς συνδέθηκαν με το ιδεολόγημα του μεταπολεμικού κράτους ως συστηματική επιβολή του τρόπου θεάσθαι και σκέπτεσθαι. Τα άλλα ήταν, τα γκρεμισμένα ερείπια της Μακρονήσου και της Γυάρου, όπου βασανίστηκαν οι ιδεολογικοί απόκληροι από το φάντασμα τού ορθώς εθνικού με την ράβδο του αστυφύλακα και του χωροφύλακα.

Η ξανακερδισμένη παράδοση

Ο Κυριάκος Κατζουράκης προσπάθησε να αποτυπώσει αυτές τις αφομοιωμένες ενοχές στο μεγάλο έργο, το οποίο συντίθεται από την ζωγραφική, την ποίηση, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Προσπάθησε να δημιουργήσει σε μία χώρα που δεν υποστηρίζει το ολικό με την έννοια της σύλληψης της μακράς δραματικής αφήγησης, αλλά το μερικό ως απόσπασμα μιας ελλιπούς συνειδητότητας που αφήνεται να εκφραστεί αποσπασματικά με τον λυρισμό στις καλύτερες στιγμές της ατομικότητας της.

Η επιλογή του να ανατρέξει στον Θεόφιλο, στον Κόντογλου και στον Τσαρούχη, χωρίς να έχει την φόρτιση του διαλόγου που αναπτύχθηκε περί ελληνικότητας ιδιαίτερα από την γενιά του ΄30, δεν αποτελεί μία επιγονική ματιά στην εργασία των μεγάλων της παράδοσης, αλλά μιά νέα ματιά σ’ αυτό που δεν πάλιωσε, γιατί περνούσε από την εικαστική χειρονομία του βλέμματος που κοιτάζει κατάματα τον θεατή, όπως κοιτούν τα πρόσωπα στις βυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες. Η στάση ενώπιος ενωπίω κυρίως ως στάση ζωής.

Αυτό το ορφανό από μητέρα, στην ηλικία των έξι ετών, βίωσε την ασφυξία του έκθετου, του απορριμμένου, του εγκαταλελειμμένου. Κι αυτή η αλγεινή εμπειρία δεν εξαγοράστηκε, ούτε με συναισθηματικές προβολές στο μέλλον υπέρ της επιβίωσης, ούτε ποτέ ακούστηκε ως δημόσιος κλαυθμός, παίζοντας με το συλλογικό συναισθηματικό ενοχικό συνειδητό και ασυνείδητο.

Συμπόνια για τους αδύνατους

Αυτό που δεν έχασε, ούτε όταν βρέθηκε στην έδρα του καθηγητή Καλών Τεχνών στο Αριστοτέλειο, ήταν η αδιάπτωτη του συμπόνια του για τους ανήμπορους, τους κυνηγημένους, τους ανέστιους. Από τις πρώτες νεορεαλιστικές προτάσεις-παρεμβάσεις του, σαφώς επηρεασμένες από τα συμφραζόμενα της εποχής (δικτατορία, Βιετνάμ, Πράγα ’68), ως τις ακροτελεύτιες αποπειράθηκε να συμφιλιώσει τον χρωστήρα της τέχνης με την κραυγή της διαμαρτυρίας: με τον κύκλο «Γκουέρνικα» -φόρος τιμής στον Πικάσο και στην πόλη που τον ενέπνευσε-παρέμεινε ο μαχητής του αλειτούργητου οράματος. Και δεν χρειάζεται να του δώσουμε κανενός είδους ιδεολογικό χρωματισμό, αφού η καλλιτεχνία είναι η αναγνώριση του εαυτού μέσα στον άλλον με όρους φιλότητας.

Και δεν μπορούσε να μην αφήσει την συλλογική μνήμη να εκτεθεί στο «ιερόσυλο» «Τέμπλο», δημιουργία της δεκαετίας του ’90, που προφήτεψε τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς που θα ισοπέδωναν την υπό διάλυση πρώην Γιουγκοσλαβία. Με αφορμή την περιπέτεια της Ελληνίδας γυναίκας σε πολλαπλούς ρόλους (μητέρας, συζύγου, αγωνίστριας, νοικοκυράς) που εξακολουθεί να ενεργεί ως ενεργό υποκείμενο υπέρ της αντάρτισσας μητριαρχίας, δημιούργησε μια τοιχογραφία ατομικών επιλογών και συλλογικών διεκδικήσεων. Η αυτοβιογραφία με την θερμοκρασία του εγώ συναντά την αποτύπωση του βίου του εμείς.

Ο χρωματικός του καμβά

Ο Κυριάκος Κατζουράκης ανήκει στους χρωματικούς του καμβά, που ανέπνευσαν με τους παλαιότερους δασκάλους, από τους οποίους δεν έλειπε ο κανόνας της εγκύκλιας παιδείας, όμως έθεσαν το πρόβλημα της επαναφοράς της ελληνικής τέχνης στα εικαστικά συμφραζόμενα του ελληνικού εικοστού αιώνα, που μεταπολεμικά παρέμεινε δέσμιος της κατανάλωσης.

Η κατανάλωση αποτέλεσμα της ψευδεπίγραφης ευημερίας, άλλαξε το νόημα των ονομάτων και των πραγμάτων. Τα ονόματα ηχούσαν κενά νοήματος και τα πράγματα, κι ιδίως τα βιομηχανικά αντικείμενα αντικατέστησαν τις αξίες με την επίδειξη του πλουτισμού. Και οι ζωγραφιές έπρεπε να ξαναδώσουν αξία στον ελληνικό βίο, που είχε καταντήσει έρμαιο του νεοπλουτισμού, απεμπολώντας την οντολογία του σκέπτεσθαι και του πράττειν μετά λογισμού κι ονείρου.

The post Κυριάκος Κατζουράκης: Ο τραγωδός του καμβά appeared first on Enetpress.

Η κοινωνικά ευαίσθητη, ανθρωποκεντρική  και καταγγελτική ματιά του ζωγράφου Κυριάκου Κατζουράκη δεν υπάρχει πια. Εφυγε σε ηλικία 77 ετών. Καλλιτέχνης πολυδιάστατος και πολυτάλαντος ασχολήθηκε εκτός από ζωγραφική με την σκηνογραφία και τον κινηματογράφο.

Γεννήθηκε το 1944 στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη και σκηνογραφία στο εργαστήριο του Βασίλη Βασιλειάδη. Τιμήθηκε το 1969 με το βραβείο ζωγραφικής «Παρθένη» και συνέχισε τις σπουδές του στο Λονδίνο  στη χαρακτική και τη μεταξοτυπία στη St Martin’s School of Art και στο Croydon School of Art. Το 1976 παρακολούθησε μαθήματα κινηματογράφου στο London Film School. Εκείνη την εποχή μελέτησε το έργο του Θεόφιλου, του Τσαρούχη και του Κόντογλου.Το 1979 εκπροσώπησε  την Ελλάδα στη Biennale Sao Paulo και το 1980 στην 11η Biennale του Παρισιού.

Από νωρίς έδειξε να τον ενδιαφέρει επίσης το θέατρο και ο κινηματογράφος. Συμμετείχε αρχικά ως ηθοποιός στην ταινία του Δήμου Θέου «Κιέριον» (1968) που αναφερόταν στη γνωστή «υπόθεση Πολκ» ενώ το 1972 έκανε τα σκηνικά της ταινίας «Το προξενιό της Άννας» του Παντελή Βούλγαρη και σχεδίασε τα κοστούμια της θεατρικής παράστασης του έργου «Μέρες του ’36» του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Συνεργάστηκε και με το Θέατρο Τέχνης.

Η πρώτη του εικαστική ταινία «Ο δρόμος προς τη Δύση» το 2003 κέρδισε το Α΄ κρατικό Βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ καθώς και το διεθνές βραβείο κριτικών FIPRESCI για να ταξιδέψει στη συνέχεια στα μεγαλύτερα φεστιβάλ. Η ταινία του «Γλυκιά μνήμη» (2005) εξάλλου συμμετείχε στο Διεθνές Φεστιβάλ του Μόντρεαλ. Τον ίδιο χρόνο ο Κυριάκος Κατζουράκης εξελέγη καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, όπου δίδαξε μέχρι το 2012.

Παράλληλα υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ομάδας 5 Νέοι Έλληνες Ρεαλιστές (1969-1972) μαζί με τον Γιάννη Βαλαβανίδη, τον Χρόνη Μπότσογλου, τον Γιάννη Ψυχοπαίδη και την Κλεοπάτρα Δίγκα. Το 1990 ίδρυσε την Ομάδα Τέχνης, η οποία έχει στόχο να συνδέσει τη ζωγραφική με τις άλλες τέχνες: το θέατρο, τη μουσική, τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο, καθώς και την Ένωση Καλλιτεχνών «Europa 24» (1991-1998). Επίσης, είχε αναλάβει τη διεύθυνση του εικαστικού εργαστηρίου του υπουργείου Πολιτισμού στον Δήμο του Αιγάλεω (1997-2003).

Η υπουργός και ο υφυπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και Νικόλας Γιατρομανωλάκης εξέδωσαν συλυπητήτρια τηλεγραφήματα για την απώλεια του:

Η Λίνα Μενδώνη:

«Με τον πλούτο που διέκρινε το έργο του, την ευρυμάθειά του και τις ισχυρές απόψεις του, ο Κυριάκος Κατζουράκης υπήρξε από τους καλλιτέχνες που επηρέασαν σημαντικά το σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Από τις εικαστικές τέχνες, στη σκηνογραφία και την ενδυματολογία και από τη σκηνοθεσία στη διδασκαλία, ο Κυριάκος Κατζουράκης είχε μία διακριτή ταυτότητα και λόγο. Έχοντας σπουδάσει ζωγραφική κοντά στον Γιάννη Μόραλη και δουλεύοντας με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον Παντελή Βούλγαρο και τον Δήμο Θέο στον κινηματογράφο, εξερεύνησε τις διαφορετικές εκφάνσεις τις ελληνικότητας και εμβάθυνε σε αυτήν. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους οικείους του.

Και ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης:

«Πολυσχιδής, πολυτάλαντος, διανοούμενος, πολιτικός, με έντονη κοινωνική ευαισθησία και μια συνεχή και συνεπή παρουσία στο χώρο τόσο των εικαστικών και της φωτογραφίας όσο και του κινηματογράφου αλλά και της συγγραφής, ο Κυριάκος Κατζουράκης άφησε το στίγμα του σε όλες τις μορφές τέχνης με τις οποίες καταπιάστηκε και ουσιαστικά κατέλυσε τα στεγανά μεταξύ των τεχνών. Ο ίδιος είχε πει «Μου αρέσει που γράφω: ζωγράφος – σκηνοθέτης. Και τα δύο σημαίνουν εικαστικός.»

Στο επίκεντρο του έργου του υπήρξε πάντα ο άνθρωπος, η σωματικότητα, το πάσχον σώμα, το ερωτικό σώμα, η ανθρώπινη μορφή σε όλες της τις διαστάσεις και καταστάσεις, αλλά και η μνήμη. Θα τον θυμόμαστε σαν μια μορφή στο μνημειώδες Τέμπλο του.

Θερμά συλλυπητήρια στους φίλους και στους οικείους του».

The post Έφυγε ο εικαστικός Κυριάκος Κατζουράκης appeared first on Enetpress.

Το Σάββατο 23 Φεβρουαρίου και ώρα 20:00 στην αίθουσα Ειρήνης Κατσίγρα της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας-Μουσείου Γ.Ι. Κατσίγρα θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης του Κυριάκου Κατζουράκη με τίτλο «Αναφορά στη Γκουέρνικα».

Η ενότητα αυτή των έργων του παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη Λάρισα και στη συνέχεια θα παρουσιαστεί το Μάιο στο ΜΙΕΤ (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας). Επιμελητής της έκθεσης είναι ο ιστορικός της τέχνης Μάνος Στεφανίδης και την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος.

Παράλληλα με τη ζωγραφική ενότητα, ο Κυριάκος Κατζουράκης, ολοκλήρωσε την ταινία USSAK που πραγματεύεται αντίστοιχα ζητήματα. Η ταινία θα προβληθεί στο αμφιθέατρο της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα την Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2019. Στο φουαγιέ του αμφιθεάτρου θα εκτίθεται το storyboard της ταινίας USSAK το οποίο είναι δημιουργία του Κυριάκου Κατζουράκη.

Σύμφωνα με τον κ. Μάνο Στεφανίδη “ Ο Κυριάκος Κατζουράκης, τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της κρίσης, ζωγραφίζει μια σειρά έργων-σχολίων της Guernica. Μοιάζει αυτό το μυθικό έργο του 1937 που σφραγίζει δραματικά μιαν άλλη περίοδο κρίσης -ή καλύτερα φρίκης- και που στοιχειώνει έκτοτε την Ευρωπαϊκή συνείδηση ως απόλυτο ζωγραφικό τοτέμ, να τυραννάει και τη μνήμη και τη φαντασία του ζωγράφου θέλοντας να ξαναϋπάρξει αλλιώς…
Η Guernica του Κατζουράκη απλώνεται σε περισσότερες από 40 μικρές και μεγάλες συνθέσεις, αναμοχλεύει τα βασικά σύμβολα της πικασσικής μυθολογίας και αναδεικνύει μια σειρά από καινούρια”…
(Μ.Σ.)

Επίσης, ο κ. Μανιάτης σημειώνει στο κείμενό του στον κατάλογο της έκθεσης “Παραφράζοντας τον Μπωντλέρ, ο Κατζουράκης μπορεί να θεωρηθεί ζωγράφος της σύγχρονης καθημερινότητας, όχι μόνο στο εικαστικό αλλά και στο κινηματογραφικό του έργο. Πρόκειται για την καθημερινότητα όχι ως αποτέλεσμα αισθητηριακής αλλά βιωμένης εμπειρίας…

Δεν είναι η στερεότυπη καθημερινότητα του πολύβοου άστεος, η πολύχρωμη και θορυβώδης, ασθμαίνουσα και φευγαλέα. Στον Κατζουράκη η καθημερινότητα είναι σκοτεινή, περίκλειστη, τραγικά ουσιώδης, όχι περιττή και φλύαρη. Κυριαρχούν οι τόνοι του γκρίζου χρώματος και του γήινου καφέ μέσα σε χαραμάδες φωτός. Είναι η καθημερινότητα της κρίσης, όχι σαν ρεπορτάζ αλλά ως αίσθηση, ως καθημερινό βίωμα. Ο Κατζουράκης δεν εικονογραφεί, ερμηνεύει.”
(Γ.Μ.)

Βιογραφικό σημείωμα του Κυριάκου Κατζουράκη

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική και σκηνογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και στην Αγγλία στη St. Martins School of Art. Έζησε στην Αγγλία τα χρόνια 1972 – 1985, όπου με επιμέλεια του Eduardo Paolozzi οργάνωσε το 1976 έκθεση στη Serpentine Gallery, Arts Council. Ιδρυτικό μέλος της ομάδας «5 νέοι Έλληνες Ρεαλιστές». XI Biennale de Paris το 1980 και Biennale Sao Paulo το 1979.

Σκηνογραφίες στο Θέατρο Τέχνης 1988 – 2006 με σκηνοθέτη τον Γ. Λαζάνη. Δουλεύει συστηματικά πάνω στις σχέσεις της ζωγραφικής με το θέατρο και τον κινηματογράφο. Το 2005 εκλέγεται τακτικός καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών ΑΠΘ – Από το 2012 είναι Ομότιμος Καθηγητής στο ΑΠΘ.

2013 Αναδρομική Μουσείο Μπενάκη και έκδοση του βιβλίου του “Τάξη στο Χάος”, εκδ. Καλειδοσκόπιο 2013.
Σκηνοθεσίες στον κινηματογράφο:2003 Ο Δρόμος προς τη Δύση, 2005 Γλυκιά Μνήμη, 2008 Μικρές Εξεγέρσεις, 2017 USSAK

Διάρκεια έκθεσης: 23 Φεβρουαρίου – 3 Απριλίου 2019
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Κυριακή 10:00-14:00 & 18:00-21:00

The post Ο Κυριάκος Κατζουράκης και η «Αναφορά στη Γκουέρνικα», στη Λάρισα appeared first on Enetpress.

Η θητεία τους, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού θα λήξει σε λιγότερο από δύο μήνες, όταν ολοκληρωθεί η θητεία και των υπολοίπων μελών του Δ.Σ. του Μουσείου (7/8/2017).

Οι θέσεις χηρεύουν κοντά ένα χρόνο, καθώς οι Μπούρας και Τέτσης δεν απεβίωσαν χθες.

Οπότε, προς τι η τοποθέτηση των νέων μελών μέσα Ιουνίου, αφού μπορεί να αντικατασταθούν στις αρχές Αυγούστου;

The post Νέα μέλη στο Δ.Σ. του Μουσείου Ακρόπολης για…δύο μήνες appeared first on Enetpress.