Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά (vasillis.kalamaras@gmail.com)

‘Ηταν ο άνθρωπος πίσω από όλα τα τεκταινόμενα της νεολληνικής λογοτεχνίας από το 1884, οπότε δημοσίευσε το πρώτο έργο του, την ποιητική του συλλογή «Δάφναι εις την 25ην Μαρτίου 1821», σε ηλικία μόλις 18 ετών.

Κομβική προσωπικότητα χωρίς όμως ιδιοτέλεια και εγωϊσμό, αναδείχτηκε κυρίως ως ένας από τους μετρ του ελληνιού χρονογραφήματος, με το αυτοειρωνικό ψευδώνυμο κύριος ‘Ασοφος, κυρίως μέσα από τις στήλες της εφημερίδας «Εστία».

Μπροστά στην φωτογραφική του μηχανή στήθηκε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, εξου και έχουμε την μία και μοναδική φωτογραφία του κορυφαίου ‘Ελληνα συγγραφέα.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το θάνατο του Παύλου Νιρβάνα (30 Νοεμβρίου 1937), η οποία δεν εορτάστηκε την περσινή χρονιά, Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων και το Θέατρο Τέχνης τιμούν τον επιφανή απόφοιτο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1888), λογοτέχνη, χρονογράφο, θεατρικό συγγραφέα, ανώτερο αρχίατρο του Πολεμικού Ναυτικού Παύλο Νιρβάνα και οργανώνουν σειρά δράσεων, υπό τον γενικό τίτλο: «Ψυχή και λόγος: Ανακαλύπτοντας τον Παύλο Νιρβάνα (1866-1937)».
Από αύριο στις 6 το απόγευμα και το ερχόμενο Σαββατοκύριακο, στις 5-6-7 του μήνα στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 60, Αίθουσα Αντώνη Τρίτση), θα πραγματοποιηθεί επιστημονικό συνέδριο που με σκοπό να αναδείξει και να αποτιμήσει το πολύπλευρο έργο του Παύλου Νιρβάνα στη Λογοτεχνία, στην Τέχνη, στη Φιλοσοφία, στην Ιατρική, αλλά και τους ευρύτερους ρόλους που εκείνος είχε στη δημόσια ζωή και στην εξέλιξη των Ελληνικών Γραμμάτων. Εντάσσεται στην προσπάθεια να επανέλθουν στο προσκήνιο συγγραφείς περασμένων γενιών, ενταγμένοι στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής τους.
Το πλήρες πρόγραμμα του συνεδρίου: https://www.dropbox.com/s/s9jcfhdokk4bnnm/%CE%A0%CE%91%CE%A5%CE%9B%CE%9F%CE%A3%20%CE%9D%CE%99%CE%A1%CE%92%CE%91%CE%9D%CE%91%CE%A3%20%CE%A0%CE%A1%CE%9F%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%9C%CE%91%20%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%95%CE%94%CE%A1%CE%99%CE%9F%CE%A5.pdf?dl=0

Παράλληλα, υπό την αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, θα πραγματοποιηθεί έκθεση έργων τέχνης, χειρογράφων, αλληλογραφίας και προσωπικών αντικείμενων του Νιρβάνα στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Θόλου 5, Πλάκα), από τις 8-25 Οκτωβρίου 2018. Την έκθεση επιμελείται ο Δημήτρης Παυλόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής και αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ενώ θα την εγκαινιάσει στις 9 μ.μ. ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος.
Στις 13 Οκτωβρίου 2018, ημέρα Σάββατο, στις 9.30 μ.μ., στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» (Φρυνίχου 14, Πλάκα) θα πραγματοποιηθεί μουσικό πολυσυνδυαστικό δρώμενο με τίτλο: «Το γραμμόφωνο του κυρίου Άσοφου». Μια ζωντανή μουσική περιήγηση εμπνευσμένη από τον κόσμο του Παύλου Νιρβάνα από την Άλκηστη Ηλιάδη και τον Οδυσσέα Αποστολόπουλο.
Στις 27 Οκτωβρίου 2018, ημέρα Σάββατο στις 6.30 μ.μ., στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» (Φρυνίχου 14, Πλάκα), το Θέατρο Τέχνης θα πραγματοποιήσει αφιέρωμα στον Παύλο Νιρβάνα με τίτλο: Παύλος Νιρβάνας: Θέατρο αλλά και ποιήματα, διηγήματα, χρονογραφήματα. Οι ηθοποιοί του Θεάτρου Τέχνης (αλφαβητικά): Ερατώ Αγγουράκη, Κωνσταντίνος Ευστρατίου, Νέστωρ Κοψιδάς, Δημήτρης Μαγγίνας και Μαριλένα Μόσχου θα διαβάσουν αποσπάσματα από θεατρικά έργα, ποιήματα και κείμενα του Παύλου Νιρβάνα. Είναι η πρώτη φορά που στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης θα ακουστεί ο έντονα θεατρικός λόγος του Νιρβάνα. Σκηνοθετική επιμέλεια-επιλογή κειμένων: Μαριάννα Κάλμπαρη. Μουσική: Κωνσταντίνος Ευστρατίου.

Οι εκδηλώσεις θα συνεχιστούν στον Πειραιά από τις 30 Οκτωβρίου μέχρι τις 10 Νοεμβρίου. Στο επόμενο διάστημα θα πραγματοποιηθούν ακόμη διαλέξεις και ξεναγήσεις για ενήλικες και για μαθητές σχολείων της Αττικής.

Ποιός ήταν ο Παύλος Νιρβάνας
Βιολογικός πατέρας του Πέτρου ήταν ο Ποντιακής καταγωγής έμπορος Κωνσταντίνος Αποστολίδης. Οι γονείς του Πέτρου είχαν φύγει από την περιοχή της Τραπεζούντας κατά τους διωγμούς της περιόδου 1850 έως 1855 και εγκαταστάθηκαν στη Μαριούπολη της Ρωσίας. Ο Πέτρος Αποστολίδης ορφάνεψε νωρίς από γονείς και το 1870, μπήκε σε ορφανοτροφείο. Τον Πέτρο υιοθέτησε ο εφοπλιστής Κωνσταντίνος Κουμιώτης, με καταγωγή από τη Σκόπελο, και η σύζυγος του Μαριέττα Ράλλη, κόρη του πλούσιου Χιώτη εμπόρου Ζαννή Ράλλη, με απώτερη καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, όταν επισκέφθηκαν την Μαριούπολη.
Ο Πέτρος ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε με την οικογένεια Κουμιώτη στην Φρεαττύδα Πειραιώς, όπου ξεκίνησε μαθήματα με δάσκαλο στο σπίτι και αργότερα στο δημοτικό σχολείο της περιοχής του. Παρακολούθησε για τέσσερα χρόνια τα μαθήματα του Δημοτικού και στη συνέχεια για τρία χρόνια το Σχολαρχείο και άλλα τέσσερα χρόνια το Γυμνάσιο, στην Ιωνίδειο Σχολή Πειραιώς, από το οποίο πήρε απολυτήριο, στις 15 Ιουλίου 1882, με βαθμό «καλώς τέσσερα», με «άριστα» το «έξι» και ολοκλήρωσε τις Μέσες σπουδές του.

Ενδιαφέρθηκε για την ψυχιατρική και την νευρολογία

Φοίτησε, από το 1883 έως το 1890, στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετά την αποφοίτηση του κατατάχθηκε στο Βασιλικό Ναυτικό. Το 1899, όταν συστάθηκε από γιατρούς του Πειραιά Ιατρική Εταιρεία, στις αρχαιρεσίες της ο Πέτρος Αποστολίδης εκλέχτηκε έφορος της βιβλιοθήκης. Παρακολουθούσε με ενδιαφέρον την ιατρική βιβλιογραφία της εποχής και συμμετείχε στα ιατρικά συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα το 1901 και 1903. Στο συνέδριο του 1903 ο «….εκ Πειραιώς γιατρός του Πολεμικού Ναυτικού Πέτρος Αποστολίδης…», στην ειδική συνεδρία για την Νευρολογία και την Ψυχιατρική παρενέβη και μίλησε για τις διάφορες μορφές ψυχασθένειας, ενώ υπέβαλε πρόταση στο συνέδριο να εκδοθεί ψήφισμα του συνεδρίου προς την κυβέρνηση προκειμένου να ιδρυθεί και στη χώρα μας στο Πανεπιστήμιο, ειδικό Ψυχολογικό Εργαστήριο, όμως η πρόταση του δεν έγινε αποδεκτή.

Ο επίατρος Πέτρος Αποστολίδης διατέλεσε Διευθυντής του «Ναυτικού Νοσοκομείου» Νέου Φαλήρου, το οποίο δημιουργήθηκε και λειτούργησε στις εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου «Ακταίον», εκεί που βρίσκεται σήμερα το ιδιωτικό νοσοκομείο «Μετροπόλιταν», για τις ανάγκες των Βαλκανικών πολέμων, όμως συνέχισε τη λειτουργία του και την περίοδο 1914-18, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και την περίοδο από το 1919-22, στη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Ο Αποστολίδης διατέλεσε Πρόεδρος της Ανώτατης Υγειονομικής Επιτροπής του Ναυτικού και Τμηματάρχης του Υπουργείου Ναυτικών, ενώ παραιτήθηκε το 1922 με το βαθμό του Γενικού Αρχιάτρου.
Συνιδρυτής της Ελληνικής Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών
Το 1923, μετά την αποστρατεία του ο Άγγελος Τανάγρας, μαζί με τους Πισσάνο και Μελά, ίδρυσαν την Ελληνική Εταιρία Ψυχικών Ερευνών, [Ε.Ε.Ψ.Ε.]. Ο Νιρβάνας περιλαμβάνονταν μεταξύ των μελών της εταιρείας ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς, τότε έφορος αρχαιοτήτων, ο K. Καλυβίτης, τότε διευθυντής της Λαϊκής Τράπεζας, ο συγγραφέας Άγγελος Σικελιανός, ο πανεπιστημιακός Παναγιώτης Βλαστός, ο Ανρί Μπεργκσόν, ο Σίγκμουντ Φρόϋντ, η Μαρί Σκλοντόφσκα-Κιουρί, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, χορηγικά καθήκοντα ανέλαβε η Αλεξάνδρα Μπενάκη-Χωρέμη η οποία μαζί με την Καλλιρόη Παρρέν, προώθησαν τις ιδέες της στον λαό. Η εταιρεία αναγνωρίστηκε επίσημα από τη Βρετανική Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών, [B.S.P.R.], και το 1930, ο Νιρβάνας παρακολούθησε το 4o διεθνές Ψυχοφυσιολογικό Συνέδριο της Εταιρείας που διοργανώθηκε στην Αθήνα.

Ο Αποστολίδης μετά την παραίτηση του από το Ναυτικό αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη δημοσιογραφία και τη συγγραφή, καθώς έγραφε τακτικό χρονογράφημα με τίτλο «Από την ζωή» στην καθημερινή Αθηναϊκή εφημερίδα «Εστία» από το 1908 μέχρι το θάνατο του. Το 1923, βραβεύτηκε για το λογοτεχνικό του έργο με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών. Ασχολήθηκε με τα κοινά και από το 1925 μέχρι το 1932 διατέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Πειραιώς. Στις 9 Μαρτίου 1928 ανακηρύχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών [6]. Στην εναρκτήρια ομιλία του ο Νιρβάνας αναφέρθηκε στο χρονογράφημα και είπε ότι «…είναι η καθημερινή ιστορία της ζωής και η φιλοσοφία της. Είναι η ιστορία της ζωής και του δευτερολέπτου. Συμβάντα, επεισόδια, σκηναί της ζωής … παραλαμβάνονται από τον χρονογράφον, ιστορούνται, διυλίζονται, καλούνται να αποδώσουν την βαθυτέραν των ουσίαν και κάποτε την βαθυτέραν των έννοιαν…».

Υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου, από την ίδρυση του Θεάτρου το 1930, έως το θάνατο του. Στα τέλη του 1934 ή στις αρχές του 1935, ο Νιρβάνας εμπνεύστηκε την ονομασία «Βριλήσσια» για το σημερινό ομώνυμο δήμο της Αττικής, από την ονομασία του όρους της Πεντέλης που αρχαίοι δόκιμοι συγγραφείς, μεταξύ τους οι Θουκυδίδης, Θεόφραστος και Στράβων- ονόμαζαν «Βριλησσό». Το καλοκαίρι του 1937 ο Νιρβάνας ασθένησε σοβαρά και οι γιατροί του συνέστησαν αποχή από κάθε εργασία για χρονικό διάστημα τριών μηνών, όμως αυτός αγνόησε τις συστάσεις τους και συνέχισε να εργάζεται με ένταση. Την παραμονή του θανάτου του υπέστη δύο καρδιακά επεισόδια στα γραφεία της εφημερίδος «Εστία», με την οποία συνεργάζονταν, ενώ την επομένη ημέρα υπέστη το μοιραίο καρδιακό επεισόδιο στο σπίτι του στο Μαρούσι.

The post «Ψυχή και λόγος»: Ανακαλύπτοντας (ξανά) τον Παύλο Νιρβάνα (1866-1937) appeared first on Enetpress.

Οι κλασικοί ξανάρχονται σε νέες και φιλολογικά επιμελημένες εκδόσεις. ‘Ετσι, μας δίνεται η ευκαιρία να (ξανα) διαβάσουμε το μυθιστόρημα «Το αγριολούλουδο» του Παύλου Νιρβάνα και τα χρονογραφήματα «Σελίδες της επανάστασης» του Μαξίμ Γκόρκι.

Τους πρόλογους για τη ζωή και το έργο των δύο συγγραφέων τους υπογράφει ο συνάδελφος Βασίλης Κ. Καλαμαράς. Τα δύο βιβλία, τα οποία αυτή την εβδομάδα τοποθετήθηκαν στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Νίκα» που φέτος συμπληρώνουν ακριβώς εβδομήντα χρόνια ζωής.

Ο Παύλος Νιρβάνας (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Αποστολίδη) γεννήθηκε στη Μαριούπολη της Ρωσίας, γιος του εμπόρου Κωνσταντίνου Απ. Κουμιώτη από τη Σκόπελο και της Μαριέτας Ιω. Ράλλη από τη γνωστή οικογένεια της Χίου. Σε παιδική ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον Πειραιά, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του.

Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1883-1890) και μετά την αποφοίτησή του κατατάχθηκε στο βασιλικό ναυτικό ως ανθυπίατρος. Η πορεία του ήταν ανοδική και ως το 1922, οπότε παραιτήθηκε με το βαθμό του αρχίατρου είχε διατελέσει πρόεδρος της Ανώτατης Υγειονομικής Επιτροπής του Ναυτικού και τμηματάρχης του Υπουργείου Ναυτικών.

Μετά την παραίτησή του αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία και τη συγγραφή. Το 1928 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε σε ηλικία εξηνταενός χρόνων. Από τα μαθητικά του χρόνια έδωσε δείγματα της αγάπης του για τη λογοτεχνία και σε νεαρή ηλικία δημοσίευσε άρθρα στις εφημερίδες του Πειραιά Σφαίρα και Πρόνοια.

Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του Νιρβάνα στα γράμματα τοποθετείται το 1884, οπότε εξέδωσε την ποιητική συλλογή Δάφναι εις την 25ην Μαρτίου και παράλληλα άρχισε να δημοσιεύει χρονογραφήματα (στις εφημερίδες Άστυ, Ακρόπολη και από το 1905 στην Εστία με το ψευδώνυμο Κύριος Άσοφος) και κείμενα σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής (Τέχνη, Παναθήναια, Νέα Εστία, Το Περιοδικόν μας, Ασμοδαίος, Μη χάνεσαι κ.α.).

Σε νεαρή ηλικία πήρε επίσης μέρος στην έκδοση του σατιρικού περιοδικού Αθήναι ως μέλος της λογοτεχνικής Συντροφιάς των δώδεκα. Η δεύτερη και τελευταία ποιητική του συλλογή είχε τίτλο Παγά λαλέουσα (1907) ενώ έγραψε επίσης μελέτες, κριτικά δοκίμια, διηγήματα, θεατρικά έργα και δύο μεταφράσεις από τον Πλάτωνα και τον Κνουτ Χάμσουν.

Ο Παύλος Νιρβάνας τοποθετείται τόσο χρονικά όσο και βάσει του συνόλου του έργου του στον κύκλο του Κωστή Παλαμά. Η γραφή του είναι επηρεασμένη από τα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά ρεύματα του αισθητισμού και συμβολισμού, καθώς και από τη φιλοσοφική σκέψη του Φρειδερίκου Νίτσε, με την οποία ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή από τις σελίδες της Τέχνης του Κώστα Χατζόπουλου, όπου υπήρξε συνιδρυτής. Αξιόλογα είναι τα κριτικά του δοκίμια, ενώ στο χώρο της πεζογραφίας ασχολήθηκε αρχικά με το διήγημα και στη συνέχεια με το μυθιστόρημα.

Στο πεζογραφικό του έργο κυριαρχούν ηθογραφικά και ψυχογραφικά στοιχεία, ενώ τα θεατρικά του έργα κινούνται στα πρότυπα της ιψενικής γραφής. Έντονη παρουσιάζεται στο έργο του η επιρροή που δέχτηκε από τη φιλοσοφία του Νίτσε. Η γλωσσική του έκφραση πέρασε σταδιακά από την καθαρεύουσα σε μια μεικτή γλώσσα και τέλος στη δημοτική, με σταθερό χαρακτηριστικό το εξαιρετικά φροντισμένο ύφος.

Το 1928 αναγορεύτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, θέση από την οποία συνέβαλε στην ανάδειξη λογοτεχνών όπως οι Ιωάννης Κονδυλάκης, Σπύρος Μελάς και Γρηγόριος Ξενόπουλος. Πέθανε από βρογχοπνευμονία στο σπίτι του στο Μαρούσι.

Το “Αγριολούλουδο” (1924) είναι το πιο δημοφιλές έργο του Παύλου Νιρβάνα. Ο ήρωας, ο Άλκης, νεαρός γιατρός από αστική οικογένεια της Αθήνας, ταξιδεύει σ’ ένα ορεινό καταφύγιο στον Αίνο της Κεφαλονιάς, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στη Μίνα, μια φθισική, νέα και πανέξυπνη γυναίκα. Εκεί, σ’ εκείνο το ασύγκριτου κάλλους τοπίο, γνωρίζει το “αγριολούλουδο”, τη Μαρία, την απόλυτη, την ιδανική, την πρωτογενή γυναικεία ομορφιά. Όταν όμως ο Άλκης αποφασίζει να αγνοήσει τις μεταξύ τους κοινωνικές διαφορές και να “μεταφυτεύσει” το άνθος αυτό στην πρωτεύουσα -εκεί όπου ευδοκιμούν οι συμβάσεις και η ιδιοτέλεια-, τότε η ομορφιά της Μαρίας θαμπώνει, μαραίνεται και χάνεται…

Ο Μαξίμ Γκόρκι θεωρείται εισηγητής και θεμελιωτής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού κι ενεργό πολιτικό στέλεχος. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέσκοφ ή Πεσκόφ, ενώ το Γκόρκι το επέλεξε ως ψευδώνυμο επειδή σημαίνει πικρός. Αντιτάχτηκε πολλάκις στο τσαρικό καθεστώς και πέρασε πολύ καιρό στις φυλακές ή στην εξορία.

Γεννήθηκε από φτωχούς γονείς, στην πόλη Νίζνι Νόβγκοροντ στις 28 Μαρτίου 1868 και πέθανε στη Μόσχα στις 18 Ιουνίου 1936. Στα 1873 πεθαίνει ο πατέρας του. Η μητέρα του θα ξαναπαντρευτεί κι ο Μαξίμ Γκόρκι θα μείνει με τον παππού και τη γιαγιά του. Οι ιστορίες, τα παραμύθια κι η τρυφερή παρουσία της τελευταίας άσκησαν μεγάλη επίδραση πάνω του.

Αναγκάζεται από τη φτώχεια να φύγει από το σπίτι σε ηλικία μόλις 9 ετών και ν’ αναζητήσει μόνος την τύχη του. Δοκιμάζει διάφορα επαγγέλματα: βοηθός υποδηματοποιού, βοηθός αγιογράφου, λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος στην Οδησσό, νυχτοφύλακας σε ψαράδικο, φούρναρης, καθαριστής καμινάδων, εργάτης στα χωράφια. Ρακένδυτος, πεζός και πεινασμένος γυρνά όλη τη Ρωσία, γνωρίζει τους ανθρώπους και τη δυστυχία τους για πάνω από 5 χρόνια, κάτι που ήταν εξίσου καθοριστικό για τη μετέπειτα λογοτεχνική αλλά και την πολιτική του πορεία.

Τον Δεκέμβρη του 1887 αυτοπυροβολείται μ’ ένα παλιό πιστόλι στο στήθος. Η σφαίρα θα μείνει στα πνευμόνια του 40 ολόκληρα χρόνια. Η αιτία ήταν μάλλον ο θάνατος της γιαγιάς του. Παρά τις αντιξοότητες αυτές, από το 1892 κιόλας, αρχίζει να εκδηλώνεται η αγάπη του για τη λογοτεχνία. Ξεκινά να γράφει πρώτα για βιοποριστικούς λόγους, επιφυλλίδες σ’ επαρχιακές εφημερίδες. Τότε εργαζόταν στην εφημερίδα Tiflis του Καυκάσου κι ακόμα χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Jehudiel Khlamida, αλλ’ από κείνη τη χρονιά και μετά επιλέγει το Γκόρκι.

Τρία χρόνια μετά, γνωρίζεται με το συγγραφέα Βλαντιμίρ Κορολένκο που του δημοσιεύει το διήγημα, «Τσελκάς» και γνωρίζει κάποιον ενδιαφέρον. Το 1899 οι τυπωμένες συλλογές των διηγημάτων του, γνωρίζουν καταπληκτική επιτυχία. Γίνεται γνωστός σ’ όλη την Ευρώπη.

Το 1902 η Ακαδημία τον εκλέγει μέλος της. Λίγες μέρες μετά ο Τσάρος Νικόλαος ο Β’ ακυρώνει την εκλογή του, επειδή τα βάζει με τη λογοκρισία του Τύπου που εφαρμόζεται, μ’ αποτέλεσμα οι Τσέχωφ και Κορολένκο να παραιτηθούν.

Την ίδια χρονιά γνωρίζεται με τον Λένιν και γίνονται φίλοι. Τρία χρόνια μετά αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού Νέα Ζωή κι αγωνίζεται για την επανάσταση. Γράφεται στο κομμουνιστικό κόμμα. Συλλαμβάνεται και κλείνεται στο φρούριο Πετροπαβλόφσκ, κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης επανάστασης του 1905 κι εκεί μέσα γράφει ένα βιβλίο που φαινομενικά αναφέρεται στην επιδημία χολέρας του 1862, μα ουσιαστικά μιλά για το παρόν. Λογοτέχνες απ’ όλο τον κόσμο κάνουν έκκληση για τη σωτηρία του.

Την επόμενη χρονιά φεύγει στο Κάπρι μέχρι το 1913 κι όταν επιστρέφει συμμετέχει στα πολιτικά δρώμενα που συντέλεσαν στο να ξεσπάσει η επανάσταση του 1917 και συμμετέχει ενεργά και σ’ αυτήν. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου το δωμάτιό του στην Πετρούπολη είχε γίνει καταφύγιο μπολσεβίκων. Μέχρι να ξεσπάσει η επανάσταση, δεν του επιτρεπόταν να εγκαταλείψει τη χώρα.

Δυο βδομάδες μετά το ξέσπασμα της επανάστασης, τον Οκτώβρη του 1917, έρχεται σε σύγκρουση με τα ηγετικά στελέχη του κόμματος. Γράφει χαρακτηριστικά:

«Οι Λένιν και Tρότσκι δεν έχουν οιαδήποτε ιδέα για την ελευθερία ή τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αλλοτριώνονται ήδη από το βρωμερό δηλητήριο της εξουσίας. Αυτό είναι ορατό από την επαίσχυντη ασέβεια στην ελευθερία του λόγου αλλά κι όλων των άλλων αστικών ελευθεριών για τις οποίες η δημοκρατία πάλεψε».

Τον Αύγουστο του 1921 συλλαμβάνονται οι φίλοι του λογοτέχνες, Νικολάι Γκουμιλιόφ κι η σύζυγός του Άννα Αχμάτοβα για φιλομοναρχικές τάσεις. Γυρίζει εσπευσμένα στη Μόσχα πετυχαίνοντας να τους λευτερώσει με προσωπική διαταγή του ίδιου του Λένιν, μα όταν σπεύδει να τους δει, διαπιστώνει πως ήδη έχουν πυροβολήσει θανάσιμα τον Νικολάι. Κοντά σ’ αυτά έρχεται η επιδείνωση της υγείας του, μια παλιά φυματίωση από τον καιρό που γυρνούσε στους δρόμους, και τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς, μεταναστεύει ξανά στο Κάπρι για λόγους υγείας. Τούτη τη φορά θα μείνει μέχρι το 1929.

Επιστρέφει στη Ρωσία κατά διαστήματα και δέχεται τιμές από τον Στάλιν. Τ’ όνομά του δίνεται σε κεντρική λεωφόρο και μετονομάζεται και η γενέτειρά του, επίσης ένα από τα μεγαλύτερα αεροπλάνα της εποχής στη Ρωσία, το Τουπόλεφ 20 ονομάζεται Γκόρκι, όπως κι ένα μεγάλο πάρκο μες στο κέντρο της Μόσχας. Είναι γεγονός πως το κόμμα εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τ’ όνομά του για να προωθήσει την προπαγάνδα του στον έξω κόσμο.

Το 1936 πεθαίνει ξαφνικά κάτω από ανεξιχνίαστες συνθήκες. Οι Στάλιν και Μολότωφ, ήταν από κείνους που μετέφεραν το φέρετρό του στην κηδεία. Η δε γενέτειρά του ξαναπήρε την προηγούμενή της ονομασία (Νίζνι-Νόβγκοροντ) το 1990, μετά την πτώση του κομμουνισμού.

Μέσα από τις «Σελίδες της Επανάστασης», ο συγγραφέας των προλετάριων παραθέτει μια σειρά από χρονογραφήματα, δημοσιευμένα σε εφημερίδες της εποχής.

Πίσω από τις κοφτερές του λέξεις, ο αναγνώστης βλέπει μια Ρωσία που μαστίζεται από την αμάθεια, τη βία και τη φτώχεια. Ο Γκόρκι, που ονειρεύεται μια χώρα γεμάτη φως, δε διστάζει να γράψει για αλήθειες που πονάνε. ∆εν εξιδανικεύει πρόσωπα και καταστάσεις, δεν ωραιοποιεί την Επανάσταση που έμελλε να αλλάξει τη Ρωσία.

Κάθε μία από τις «Σελίδες της Επανάστασης» είναι πολύτιμη. ∆ιδάσκει, νουθετεί και, πιο επίκαιρη από ποτέ, παρακινεί τον σύγχρονο άνθρωπο στη δική του Νόβαγια Ζιζν (Νέα Ζωή).

«Την ηθική των αφεντικών την αντιπάθησα όσο και την ηθική των δούλων. Μια τρίτη ηθική έβλεπα να διαμορφώνεται μέσα μου. ∆ίνε το χέρι σου σε όποιον σηκώνεται», πίστευε ο Μαξίμ Γκόρκι.

The post Οι κλασικοί ξανάρχονται: Παύλος Νιρβάνας & Μαξίμ Γκόρκι appeared first on Enetpress.