ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Η ιστορία ενός διχασμένου αιώνα μέσα από μια ποιητική, σουρεαλιστική ταινία

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδης

**** Ο εικοστός αιώνας μου

My 20th Century. Ουγγαρία, 1989. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ίλντικο Ενιέντι. Ηθοποιοί: Ντορότα Σέγκντα, Όλεγκ Γιανκόβσκι, Πάουλους Μάνκερ. 102´

Μια όμορφη, ποιητική αλληγορία πάνω σε ένα αιώνα που τόσες εκπληκτικές (συχνά
και καταστροφικές) αλλαγές έφερε στην ανθρωπότητα, είναι αυτός «Ο εικοστός μου αιώνας», πρώτη ταινία της Ίλντικο Ενιέντι, που είχε εντυπωσιάσει (και κερδίσει τη Χρυσή Κάμερα πρώτου έργου) στο φεστιβάλ των Κανών του 1989.

Ξεκινώντας, και καταλήγοντας, με τον Τόμας Έντισον και τις δυο σημαντικές προσφορές του στην ανθρωπότητα (τον ηλεκτρισμό και τον τηλέγραφο) και περνώντας μέσα από σύντομα επεισόδια σε διάφορες πόλεις (από Νέα Υόρκη και Παρίσι μέχρι Βουδαπέστη και Βιέννη), και με απολαυστικά «διαλείμματα» με διάφορες ιστορίες (ανάμεσά τους και μια αντιφεμινιστική ομιλία ενός επιστήμονα που προσβάλλει τις γυναίκες για έλλειψη οποιασδήποτε λογικής και ηθικής και εκείνη ενός πιθήκου που εξηγεί ο ίδιος με χιούμορ πώς κατέληξε από τη ζούγκλα στο κλουβί), η Ενιέντι (Χρυσή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου για την ταινία της «Η ψυχή και το σώμα») φτιάχνει το μαυρόασπρο αυτό, φωτογραφημένο με ξεχωριστή φροντίδα, από τον Τίμπορ Ματέ, οδοιπορικό της.

Ένα οδοιπορικό, με ασυνήθιστες, διανθισμένες με σουρεαλιστικά στοιχεία, εικόνες, φτιαγμένες με αγάπη, και με ωραίες, ευπρόσδεκτες, κινηματογραφικές αναφορές – ανάμεσα τους και στον Όρσον Γουέλς, όχι μόνο στις σκηνές στο χιόνι που μου θύμισαν τους «Υπέροχους Άμπερσον» αλλά, και στις εντυπωσιακές σκηνές με τους καθρέφτες, προς το φινάλε της ταινίας, αναφορά στην αντίστοιχη σκηνή στην «Κυρία από τη Σαγκάη».

Παράλληλα με όσα συμβαίνουν στις αρχές βασικά του 20ου αιώνα, η Ενιέντι καταγράφει και την πορεία δυο δίδυμων αδερφών, της Ντόρας και της Λίλης (δυο ρόλους που ερμηνεύει η Ντορότα Σέγκντα), που, δυο άντρες, τις αρπάζουν βίαια, από πολύ μικρές, με τον ένα να μετατρέπει τη Ντόρα σε πόρνη πολυτελείας, που ξεγελάει τους άντρες για χρήμα και κοσμήματα, και τον άλλο να μετατρέπει τη Λίλη σε αναρχική γυναίκα που τοποθετεί βόμβες σε διάφορα μέρη.

Δυο φαινομενικά εντελώς διαφορετικές γυναίκες, στην πραγματικότητα δυο πλευρές της ίδιας γυναίκας, ταυτόχρονα και δυο πλευρές του πλανήτη μας στις αρχές του 20ου αιώνα, η εκπορνευμένη πλευρά με τις διάφορες τεχνολογικές και άλλες ανακαλύψεις, με τις περισσότερες να οδηγούν τον άνθρωπο στην εκμετάλλευση και τη αποξένωση του, και από την άλλη, η πλευρά της μάνας, της αγωνίστριας, της γυναίκας που δεν τα βάζει κάτω, η πλευρά εκείνη του 20ου αιώνα που πιστεύει ακόμα στον άνθρωπο και την ελευθερία του, που εκπροσωπεί το περιστέρι (και όχι μόνο την Ειρήνη στο περιστέρι του Πικάσο) που φέρνει μηνύματα για ανθρώπινη κατανόηση, ζεστασιά και αλληλεγγύη – με τη σκηνή προς το τέλος με τον Έντισον να ετοιμάζεται να αναγγείλει τις δυνατότητες του τηλέγραφου, ενώ δίπλα του έχει καθίζει το περιστέρι με το δικό του μήνυμα, να αποτελεί μια από τις πιο όμορφες της εξαιρετικής αυτής ταινίας.

*** ½ – Μυστικό συστατικό

Iscelitel/Secret Ingredient. FYROM, 2017. Σκηνοθεσία-σενάριο: Γκιόργκε Σταβρέσκι. Ηθοποιοί: Μπλάκοϊ Βλεσέλινοβ, Ανάστας Τανόβσκι, Άξελ Μεχμέτ. 104´

Ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα κινείται ο νέος σκηνοθέτης Γκιόργκε Σταβρέσκι, από τη FYROM, στη βραβευμένη σε διάφορα φεστιβάλ (ανάμεσά τους και βραβείο κοινού στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) ταινία του «Μυστικό συστατικό», γύρω από τις περιπέτειες που αντιμετωπίζει ένας φτωχός μηχανικός τρένων όταν χρησιμοποιεί μια κλεμμένη μαριχουάνα για να φτιάχνει θεραπευτικά κέικ για τον άρρωστο με καρκίνο πατέρα του.

Σε μια χώρα με χίλια πολιτικά και οικονομικά προβλήματα, ανάμεσά τους και ένα ανύπαρκτο σύστημα υγείας, ο 30χρονος Βέλε (Μπλάκοϊ Βλεσέλινοβ), ο φτωχός ήρωας της ταινίας, για να βοηθήσει τον πατέρα του, που πάσχει από καρκίνο, αφού δοκιμάζει διάφορους αναποτελεσματικούς τρόπους (ομοιοπαθητική ιατρική και άλλα μη εγκεκριμένα μέσα), στρέφεται στη μαριχουάνα, που κλέβει από την τοπική μαφία (τη βρίσκει κρυμμένη σε ένα βαγόνι τρένου), για να του φτιάξει τα θαυματουργά κέικ που ανασταίνουν κυριολεκτικά τον γέρο του, ο οποίος, χωρίς μα ξέρει τι κρύβεται μέσα στο κέικ, όχι μόνο ξαναρχίζει την κανονική ζωή του (με ρακί και παίζοντας σκάκι) αλλά προσφέρει κέικ και σε άλλους με διάφορες αρρώστιες φίλους του, που ξαναβρίσκουν την υγεία τους.

Η μαγική αυτή θεραπεία θα τραβήξει τις δεκάδες άρρωστους φτωχούς που μαζεύονται ουρές έξω από το σπίτι του Βέλε, αναζητώντας τη βοήθεια του «μαγικού θεραπευτή», γεγονός που κάποια στιγμή θα τραβήξει και το ενδιαφέρον των μαφιόζων.

Ο Σταβρέσκι, πολύ έξυπνα, αποφεύγει τα κλισέ των γνωστών θρίλερ του είδους, για να επενδύσει το σενάριο του με ευρήματα και απολαυστικά κωμικά (κάπου-κάπου και τραγικά, που δημιουργούν το απαραίτητο σασπένς) ευρήματα, όλα ενορχηστρωμένα με σωστό ρυθμό, απολαυστικό χιούμορ και πολύ καλές ερμηνείες, ενώ, παράλληλα, χρησιμοποιεί την ιστορία του για να κάνει ένα σχόλιο πάνω στις προβληματικές οικογενειακές σχέσεις (ο πατέρας που έχει χάσει σε αυτοκινητικού δυστύχημα τη γυναίκα του και τον άλλο γιο του), τη φιλία, τον έρωτα, αλλά και στα διάφορα πολιτικά και οικονομικά προβλήματα της χώρας του, που ξοδεύεται σε προπαγανδιστικά έργα αντί να κοιτάξει την καλύτερη λειτουργία των θεσμών για την ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας και την άνοδο του επιπέδου ζωής των πολιτών της.

 

*½ – Mamma Mia! Here We Go Again

ΗΠΑ, 2018. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ολ Πάρκερ. Ηθοποιοί: Αμάντα Σίφριντ, Λίλη Τζέιμς, Πίαρς Μπρόσναν, Μέριλ Στριπ, Ντόμινικ Κούπερ, Κόλιν Φερθ, Στέλαν Σκάρσγκαρντ, Σερ, Τζούλι Γουότερς, Άντι Γκαρσία. 114´

Εκείνο που ιδιαίτερα τράβηξε στην πρώτη Mamma Mia ήταν τα τραγούδια και η ομορφιά του ελληνικού νησιού. Αυτά προσπαθεί να εκμεταλλευτεί και το βασικά αδιάφορο «σίκουελ» του πετυχημένου ήδη και στο Μπρόντγουεϊ μιούζικαλ. Το ελληνικό νησί (λόγω καθυστέρησης εξεύρεσης ικανοποιητικής για τους παραγωγούς της ταινίας λύσης) αντικαταστάθηκε, όπως πληροφορούμαι, με τη Μάλτα (;) κι αυτό που παραμένει ειναι τα ωραία τραγούδια των ABBA.

Όσο για την αρκετά απλή, με όλα τα αναμενόμενα κλισέ, ιστορία, εδώ, ενώ η Σόφι ετοιμάζει, τα νέα εγκαίνια του ξενοδοχείου, φόρο τιμής στη νεκρή μητέρα της, ενδιάμεσα παρακολουθούμε την άφιξη της νεαρής τότε μητέρας της στο νησί, με τους διάφορους έρωτες της, που δικαιολογούν τους τρεις πατεράδες της Σόφι. Εκτός από το δοσμένο με φρεσκάδα και ευρηματικότητα μουσικοχορευτικό κομμάτι της αρχής (When I Kissed the Teacher), και παρά το διάσημο καστ (μαζί και την Μέριλ Στριπ, που κάνει την εμφάνιση της στο φινάλε), η υπόλοιπη ταινία παραμένει στα γνωστά κλισέ των ταινιών του είδους, χωρίς να δικαιολογεί το λόγο γυρίσματος της. Οι φαν πάντως των τραγουδιών τωνABBA ίσως μπορέσουν να διασκεδάσουν τις δυο ώρες που διαρκεί η ταινία… Mamma mia? Again? Oh! My God!

 

ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ

*** ½ – Ο ταχυδρόμος

Il postino. Ιταλία/Γαλλία/Βέλγιο, 1994. Σκηνοθεσία: Μάικλ Ράντφορντ. Ηθοποιοί: Μάσιμο Τροίζι, Φιλίπ Νουαρέ, Μαρία Γκράτσια Γκουτζινότα. 103΄

Τη φιλία ανάμεσα στον εξόριστο τότε Πάμπλο Νερούδα (ένας πολύ καλός Φιλίπ Νουαρέ) με τον Μάριο (εξίσου καλός στο ρόλο ο Μάσιμο Τροΐζι, που βοήθησε και στη σκηνοθεσία), τον απλό ταχυδρόμο ενός απομονωμένου ιταλικού νησιού, καταγράφει στην όμορφη αυτή, συγκινητική ταινία του (Όσκαρ καλύτερης μουσικής) ο Βρετανός σκηνοθέτης Μάικλ Ράντφορντ.

Η ταινία, που προβάλλεται σε επανέκδοση, καταγράφει τη φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα στον φαινομενικά απλοϊκό Μάριο και τον διάσημο ποιητή, με τρόπο διακριτικό, μέσα από λιτές εικόνες, που σταδιακά αποκαλύπτουν την επίδραση που είχε και στους δυο η ανέλπιστη αυτή συνάντηση – με τον Νερούδα να έρχεται πιο κοντά με τους απλούς ανθρώπους του νησιού και να αναγνωρίζει την αξία τους και τον Μάριο να καταφέρνει τελικά να αποκτά την αποφασιστικότητα και το θάρρος για ν’ αλλάξει τη ζωή του.