ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
«Πίτσα Γλυκόριζα»: παιχνιδιάρικο ταξίδι στην κοιλάδα της νιότης και του έρωτα
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** Πίτσα Γλυκόριζα
Licorice Pizza. ΗΠΑ, 2021. Σκηνοθεσία-σενάριο: Πολ Τόμας Άντερσον. Ηθοποιοί: Αλάνα Χάιμ, Κούπερ Χόφμαν, Σον Πεν, Τομ Γουέιτς, Μπράντλεϊ Κούπερ, Μπένι Σάφντι. 133΄
Στην κοιλάδα του Σαν Φερνάντο, μετά το «Boogie Nights» και το «Magnolia», επιστρέφει και πάλι, τη φορά αυτή σ’ εκείνη των νεανικών του χρόνων, ο Αμερικανός σκηνοθέτης Πολ Τόμας Άντερσον για να μας αφηγηθεί μια ιστορία ενηλικίωσης, εμπνευσμένη από τη ζωή του τηλεοπτικού παραγωγού Γκάρι Γκέτζμαν. Μια ταινία (που δανείζεται την τίτλο της από μια αλυσίδα δισκοπωλείων, η οποία πήρε το όνομά της από ένα γκαγκ του κωμικού δίδυμου Άμποτ και Κοστέλο), βουτηγμένη στη νοσταλγική ατμόσφαιρα της Αμερικής του 1973, με φόντο τον πόλεμο του Βιετνάμ και τη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση που ξέσπασε στη διάρκεια της θητείας του Ρίτσαρντ Νίξον.
Παράλληλα με την ιστορία ενηλικίωσης, ο Άντερσον φτιάχνει και μια όλο φρεσκάδα και με περίπλοκα επεισόδια, στο στιλ των screwball comedies, ρομαντική ταινία έρωτα ανάμεσα στον 15χρονο Γκάρι (στο ρόλο ο Κούπερ Χόφμαν, γιος του τακτικού συνεργάτη του Άντερσον, Φίλιπ Σίμουρ Χόφμαν) και την 25χρονη Αλάνα, με την Αλάνα Χάιμ (είχε συνεργαστεί με τον Άντερσον σε μια σειρά μουσικών βίντεο), εκπληκτική στο ρόλο, και με την υπόλοιπη οικογένεια των Χάιμ να ερμηνεύουν τις δυο μεγαλύτερες αδερφές και τη μητέρα της πρωταγωνίστριας. Ενός έρωτα αγνού, πρέπει να τονίσω, χωρίς σεξουαλική σχέση, που μέχρι σχεδόν το φινάλε, δεν εκφράζεται, αν και, από την πρώτη στιγμή ο Γκάρι δεν χάνει την ευκαιρία να πει στην Αλάνα πως είναι το κορίτσι του και πως οι δυο τους κάποτε θα παντρευτούν.
Η γνωριμία τους, στην αρχική, δοσμένη με γρήγορη ρυθμό και συνεχή τράβελινγκ, σκηνή, γίνεται με τους δυο τους να περπατάνε, σχεδόν να τρέχουν, στο δρόμο προς το σχολείο, όπου μια, απογοητευμένη με τη μέχρι τότε ζωή της, Αλάνα βοηθάει ένα φωτογράφο που τραβάει τις φωτογραφίες των τελειόφοιτων για το ετήσιο άλμπουμ της σχολής. Παρόμοιες πορείες γυρισμένες σε τράβελινγκ παρακολουθούμε και σε άλλες στιγμές της σχέσης ανάμεσα στους δυο, σχέσεις αρχικά φιλικές, με τον καθένα να ασχολείται με τα δικά του θέματα, και που μέσα από τους διαλόγους τους, και τα μουσικά κομμάτια που ακούγονται στα διάφορα σάουντρακ (από Μπινγκ Κρόσμπι και Σερ μέχρι Τσακ Μπέρι, Ντέιβιντ Μπόουι και The Doors), ζωντανεύει με τον πιο φυσικό, όμορφο, συχνά και τρελό, σουρεαλιστικό τρόπο, η εποχή εκείνη στην κοιλάδα της Καλιφόρνιας.
Μια περίοδος με τον αφελή ανήλικο Γκάρι, ήδη γνωστό παιδί-θαύμα στον κινηματογράφο, να εκμεταλλεύεται το νεανικό επιχειρηματικό μυαλό του για να στραφεί σε διάφορες επιχειρήσεις, από πωλητής στρωμάτων νερού σε ιδιοκτήτη του πρώτου μεγάλου νεανικού καταστήματος για φλιπεράκια. Με την Αλάνα να τον ακολουθεί πιστά παντού, αποφεύγοντας όμως την οποιαδήποτε σεξουαλική σχέση μαζί του.
Για ένα μεγάλο διάστημα, οι δυο τους δείχνουν να υποχωρούν στα φλερτ των άλλων, με τον Γκάρι, σ’ εκείνο μιας συνομήλικής του, και με την Αλάνα, πρώτα σ’ εκείνο του συμπρωταγωνιστή του Γκάρι, Λανς, στην τηλεοπτική εμφάνιση τους στη Νέα Υόρκη, και στη συνέχεια, σ’ εκείνο του μεσήλικα σταρ του κινηματογράφου, Τζακ Χόλντεν (με τον Σον Πεν, σ’ ένα ρόλο, αναφορά στον ηθοποιό Γουίλιαμ Χόλντεν)), με τον οποίο καβαλάει την περίφημη από τις ταινίες μοτοσικλέτα του στη νυχτερινή ιεροτελεστία στο γκολφ, δίνοντας στον Άντερσον την ευκαιρία να συμπεριλάβει και τον σύντροφο του Τζακ, Ρεξ Μπλάου (με τον Τομ Γουέιτς σε μια απολαυστική εμφάνιση), σε μια από τις ωραιότερες σεκάνς της ταινίας.
Εμφανίσεις όπως αυτές, ή όπως εκείνη, αργότερα, με τον Τζον Ράιλι στο ρόλο ενός πρώην κομμωτή που έχει γίνει παραγωγός και βγαίνει ραντεβού με την Μπάρμπρα Στράισαντ, καθώς και άλλες μικρές, πάντα ευπρόσδεκτες παρεμβολές, δίνουν στην ταινία τη ξεχωριστή ομορφιά και γοητεία, μαζί και το ρυθμό (πάντα ξέφρενο) και την απόλαυση που μόνο ο Άντερσον ξέρει να αναπτύσσει με τέτοιο πνεύμα αλλά και να φωτογραφίζει (ο ίδιος είναι συν-υπεύθυνος για τη φωτογραφία, μαζί με τον Μάικλ Μπόμαν, χρησιμοποιώντας μάλιστα το φιλμ 35 m.m. στη θέση της ψηφιακής τεχνολογίας).
Δεν είναι μόνο η ανεμελιά, η χάρη, η σπιρτάδα και η γιορταστική, με το χιούμορ και τα αστεία της, ατμόσφαιρα του Λος Αντζελες, ή το γκλάμορ του Χόλιγουντ, που ενδιαφέρουν τον Άντερσον. Πίσω από αυτά υπάρχουν και οι σοβαρές στιγμές, με τους κινδύνους, το σασπένς, την καταπίεση και τη σκληρή πραγματικότητα μιας κυρίαρχης τάξης στην όχι πάντα φιλική Αμερική του Νίξον.
Όπως στη σκηνή όπου ο Γκάρι συλλαμβάνεται ξαφνικά, και βίαια, από την αστυνομία, ως ύποπτος για φόνο, για να αφεθεί λίγο αργότερα ελεύθερος, όταν δεν τον αναγνωρίζει ο βασανισμένος όπως παρουσιάζεται μάρτυρας, σκηνή που μας δίνει μια άλλη εικόνα της αστυνομικής βίας στην περίοδο των διαδηλώσεων ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Τα πράγματα, κάποια στιγμή, αλλάζουν όταν η Αλάνα αρχίζει να βαριέται τις καθαρά εμπορικές απασχολήσεις του Γκάρι και αποφασίζει να στραφεί σε κάτι πιο ουσιώδες, δηλαδή να συμμετάσχει στην προεκλογική καμπάνια του νέου υποψήφιου δημάρχου της Καλιφόρνια (στο ρόλο ο γνωστός indie σκηνοθέτης Μπένι Σάφτι), ανθρώπου που προαναγγέλλει σημαντικές αλλαγές και πάταξη της διαφθοράς.
Πέρα όμως από την παιχνιδιάρικη ατμόσφαιρα, το συνεχές τρέξιμο, τον τρελό ρυθμό, τις αναπάντεχες παρεμβολές αλλά και τις όποιες εμπορικές επιχειρήσεις και τον πολιτικό ακτιβισμό, υπάρχει κάτι πιο δυνατό, όπως η δύναμη του έρωτα, μας λέει ο Αντερσον. Ένας έρωτας που δεν θυμίζει μόνο εκείνο σε ταινίες όπως «Όταν ο Χάρυ συνάντησε τη Σάλυ» ή το «Χάρολντ και Μοντ» αλλά και εκείνο σε ταινίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, κινηματογράφου από τον οποίο λιγοστοί Αμερικανοί (όπως στο παρελθόν ο Σκορσέζε και ο Όλτμαν) φαίνεται ν’ αντλούν.
Σκέφτομαι συγκεκριμένα την «Αταλάντη» του Ζαν Βιγκό, με την ηρωίδα του να αφήνεται για μια στιγμή στα χαρίσματα και την έλξη ενός ζογκλέρ που την παρασύρει με τα μαγικά του τρικ, καταλύτη που τη βοηθάει ν’ ανακαλύψει το πραγματικό νόημα της ζωής, που βρίσκεται πάνω απ’ όλα στη δύναμη του έρωτα. Με τον γκέι σύντροφο του υποψήφιου δημάρχου, στην ταινία του Άντερσον, να παίζει το ρόλο του καταλύτη που θα βοηθήσει στη διψασμένη για ζωή Αλάνα να ξεπεράσει τα οποιαδήποτε εμπόδια και ν’ ακολουθήσει το δρόμο για τη συντροφικότητα και τον αληθινό έρωτα.
