ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Η δαιδαλώδης πορεία μιας συζυγικής σχέσης
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** ½ Ιστορία γάμου
Marriage Story. ΗΠΑ, 2019. Σκηνοθεσία-σενάριο: Νόα Μπάμπαχ. Ηθοποιοί: Σκάρλετ Γιόχανσον, Άνταμ Ντράιβερ, Λόρα Ντερν, Άλαν Άλντα, Γουάλας Σον, Τζούλι Χάγκερτι. 136΄
Τα δύσκολα (συχνά απάνθρωπα) προβλήματα στη διάρκεια μιας διαδικασίας διαζυγίου είναι στο επίκεντρο της συναρπαστικής «Ιστορίας γάμου» του Νόα Μπόμπαχ («Η Μαργκό πάει στο γάμο», «Όσο είμαστε νέοι», «Ιστορίες των Μέδιροβιτς»), που πρωτοείδαμε στο πρόσφατο φεστιβάλ της Βενετίας και που τώρα αρχίζει να προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες.
Με βάση ένα εξαιρετικό και με ωραίους διαλόγους σενάριο (που έγραψε ο ίδιος), ο Μπόμπαχ χρησιμοποιεί την ιστορία της διαδικασίας του διαζυγίου για να περιγράψει τον ίδιο το γάμο και τον έρωτα ανάμεσα στο ζευγάρι αλλά και τα προβλήματα όταν στην απόφαση για διαζύγιο εμπλέκεται και ο μικρός γιος τους.
Όπως γνωρίζουμε, και όπως συχνά μας το υπενθυμίζει ο αμερικανικός ιδιαίτερα κινηματογράφος, από τη στιγμή που οι δικηγόροι αναλαμβάνουν ένα διαζύγιο τα πράγματα οδηγούνται προς το χειρότερο, το ζευγάρι καταλήγει σε σύγκρουση και άδικες καταγγελίες, συχνά και μίσος, ενώ η αλήθεια παραμορφώνεται για να ικανοποιήσει την κάθε πλευρά.
Ο Μπόμπαχ πολύ έξυπνα αρχίζει την ιστορία του με το κάθε μέλος του ζευγαριού να περιγράφει (με φωνή off), με ειλικρίνεια, χιούμορ και στοργή, τον χαρακτήρα του άλλου, τονίζοντας, πάνω απ’ όλα, τα προτερήματά του, διανθίζοντάς τα με χαρακτηριστικές σκηνές. Δυο περιγραφές που, αργότερα, στη συνάντηση με ένα «διακανονιστή» (πριν η γυναίκα αποφασίσει να απευθυνθεί σε δικηγόρο), η γυναίκα αρνείται να διαβάσει αντίθετα με τον άντρα που είναι έτοιμος να το κάνει. Περιγραφές, αξίζει να σημειώσω, γραμμένες σε κόλλες χαρτιού, που ο σκηνοθέτης επαναφέρει προς το τέλος της ταινίας, και σε μια από τις καλύτερες σκηνές της, με το μικρό γιο του ζευγαριού να προσπαθεί να διαβάσει.
Εκείνο που ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη πάνω απ’ όλα είναι να δείξει πως, παρά τους δικηγόρους και την αναμενόμενη σύγκρουση, η παρουσία του παιδιού δεν έχει πάψει να ενώνει το ζευγάρι, που, κάποτε, αγαπιόταν αληθινά και που ίσως, όταν κατεβαίνουν οι τόνοι, μπορεί να οδηγήσει στην ηρεμία και στην όποια καλύτερη σχέση τους. Ο Μπόμπαχ ξέρει να δημιουργεί καταστάσεις που πείθουν, με διαλόγους αληθινούς, που μοιάζουν να βγήκαν από την πραγματική ζωή, με την κάμερά του συχνά να επιμένει στα γκρο πλάνα των ηθοποιών του για να εξερευνήσει τα αισθήματά τους, φέρνοντας συχνά στο νου τις «Σκηνές από ένα γάμο» του Μπέργκμαν.
Τίποτα στην ταινία του δεν φαίνεται ψεύτικο ή φτιαχτό. Ότι ακούμε και βλέπουμε μπορούσε, και μπορεί, να συμβεί. Και είναι χάρη στις ερμηνείες των ηθοποιών του, βασικά στους δυο πρωταγωνιστές του, τη Σκάρλετ Γιόχανσον (Νικόλ) και τον Άνταμ Ντράιβερ (Τσάρλι), που αυτά μας πείθουν και μας παρασύρουν, είτε σε σκηνές δοσμένες με χιούμορ (ιδιαίτερα στους δεύτερους χαρακτήρες, όπως οι δικηγόροι και η μητέρα της συζύγου), είτε σε σκηνές δραματικές.
Ανάμεσα στις πολύ ωραίες σκηνές του, αναφέρω χαρακτηριστικά εκείνη, την καλύτερη πρέπει να πω της ταινίας, όπου η γυναίκα και ο άντρας αρχίζουν να αλληλοκατηγορούνται, να εξφενδονίζουν βρισιές, προσβολές και καταγγελίες, έτοιμοι, φοβάσαι, να σκοτώσει ο ένας τον άλλο, για να καταλήξουν τελικά σε μια αμοιβαία, συγκινητική παραδοχή των λαθών τους, με τους δυο ηθοποιούς, σ’ ένα εκπληκτικό, στανισλαβσκικό ρεσιτάλ ερμηνείας – δυο ερμηνείες που σίγουρα θα είναι ανάμεσα στις υποψήφιες για Όσκαρ.
Χωρίς βέβαια να ξεχνάμε και τους δεύτερους ρόλους που είναι το ίδιο εκπληκτικοί: Λόρα Ντερν, Άλαν Άλντα και Ρέι Λιότα (οι τρεις δικηγόροι), Τζούλι Χάγκερτι (η μητέρα της Νικόλ) και Γουάλας Σον (μέλος της θεατρικής ομάδας).
**** Η Ανιές με τα λόγια της Βαρντά
Varda par Agnes. Γαλλία, 2019. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία: Ανιές Βαρντά. Σενάριο: Ντιντιέ Ρουζέ. Ηθοποιοί: Ανιές Βαρντά, Σαντρίν Μπονέρ, Ερβέ Σαντέ. 115΄
Στα πρώτα πλάνα της τελευταίας ταινίας της Ανιές Βαρντά, που πρωτοείδαμε στο φεστιβάλ του Βερολίνου, ένα μόνο μήνα πριν το θάνατο της ελληνικής καταγωγής Γαλλίδας σκηνοθέτριας, η 90χρονη τότε πρόδρομος της γαλλικής νουβέλ βαγκ, εμφανίζεται σε ειδική συγκέντρωση σε μια τεράστια αίθουσα θεάτρου και μιλά στο κοινό για το έργο της και τη δουλειά της στον κινηματογράφο αλλά και γενικότερα για τη ζωή της: από το ξεκίνημά της, με την πρώτη της ταινία, “La pointe courte”, όπου για μοντέρ είχε τον αργότερα διάσημο σκηνοθέτη, Αλέν Ρενέ, και όλες τις ταινίες που γύρισε στη διάρκεια όχι μόνο του 20ου αλλά και του 21ου αιώνα (ανάμεσά τους και την εμβληματική “Η Κλεό από τις 5 ως τις 7”), τους φεμινιστικούς αγώνες της μέσα και έξω από τον κινηματογράφο, μέχρι τα visual installations που έκανε τα τελευταία χρόνια.
Πρόκειται για την όμορφη, γεμάτη ωραίες εκπλήξεις, πορεία μιας γυναίκας, που, παρά τη μεγάλη της ηλικία, δεν έπαψε να συνεχίζει να δημιουργεί με το ίδιο πάθος και την ίδια φρεσκάδα που συναντάμε στις πρώτες της ταινίες. Ένα εξαίρετο, συγκινητικό κύκνειο άσμα, από μια δημιουργό, που δεν έπαψε, ως την τελευταία της πνοή, να εκφράζει μ’ ένα μοναδικό τρόπο, την ομορφιά και την έλξη της κινηματογραφικής εικόνας.
*** Iuventa
Γερμανια/Ιταλία, 2019. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία: Μικέλε Τσίνκουε. Σενάριο: Μικέλε Τσίνκουε, Μάρκο Σάουρα. Φωτογραφία: Μικέλε Τσίνκουε, Μαρτίνα Κόκο. 86΄
Την ιστορία του Iuventa, του ψαροκάραβου που αγόρασε με crowdfunding μια ομάδα νεαρών Γερμανών ΜΚΟ τον Ιούλιο του 2016 για να διασώσουν μετανάστες από την Αφρική που προσπαθούν από τη Μεσόγειο να φτάσουν στην Ευρώπη, καράβι που ένα χρόνο μετά κατασχέθηκε από τις ιταλικές αρχές της Λαμπεντούζα, έχοντας διασώσει περισσότερους από 14000 μετανάστες, αφηγείται στο εξαιρετικά ενδιαφέρον αυτό ντοκιμαντέρ του ο Ιταλός Μικέλε Τσίνκουε.
Ο σκηνοθέτης καταγράφει τόσο την πορεία του σκάφους στη Μεσόγειο στην περίοδο της διάσωσης μεταναστών όσο και στην περίοδο μετά την κατάσχεση του, όταν η ομάδα των νεαρών και ο σκηνοθέτης επισκέπτονται τους διασωθέντες και συνομιλεί μαζί τους σε στη Σικελία.
«Δεν έχουμε τίποτα να κρύψουμε, δεν έχουμε διαπράξει κανένα έγκλημα και ελπίζουμε να μπορέσουμε να επιστρέψουμε στη θάλασσα για να συνεχίσουμε το έργο μας», λέει ένα από τα πρόσωπα της ομάδας, στη Μάλτα (αργότερα θ’ ακούσουμε και άλλους από το Βερολίνο), σε απάντηση κατηγορίας ότι έχουν παρανομήσει και ότι έχουν σχέση με τους παράνομους διακινητές μεταναστών στη Λιβύη.
Πρόκειται για μια συγκινητική, όμορφη ταινία γύρω από τον αγώνα των νεαρών αντρών και γυναικών να συμβάλουν με κάθε τρόπο στη μείωση της κρίσης, να υπερασπιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους, είτε κατατρεγμένους πολιτικά, είτε στα πρόθυρα του λιμού, που αναζητούν μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη, παρά την απαράδεκτη στάση από ορισμένες χώρες που, μαζί με την Ιταλία, περνούν άδικους, απάνθρωπους νόμους που κάθε άλλο παρά εκπροσωπούν τα ιδανικά στα οποία στηρίχτηκε η δημοκρατία και η ελευθερία, ιδανικά τα οποία υποτίθεται ότι πιστεύουν και υποστηρίζουν.
** Οι σκιές του Μπρούκλιν
Motherless Brooklyn. ΗΠΑ, 2019. Σκηνοθεσία-σενάριο: Έντουαρντ Νόρτον. Ηθοποιοί: Έντουαρντ Νόρτον, Άλεκ Μπόλντουιν, Μπρους Γουίλις, Γκούγκου Μπάθυα-Ρο, Γουίλεμ Νταφόε, Μπόμοπι Καναβάλ. 144΄
Την ιστορία ενός εξαιρετικού, βραβευμένου νουάρ μυθιστορήματος του Τζόναθαν Λέθεμ μεταφέρει από τη δεκαετία του ’90 σ’ εκείνη του ’50, ο ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης της ταινίας «Οι σκιές του Μπρούκλιν, με στόχο, φαντάζομαι, να δώσει την ατμόσφαιρα των κλασικών φιλμ νουάρ της τότε εποχής. Που μέχρι σ’ ένα βαθμό τα καταφέρνει, με τη φωτογραφία, τους φωτισμούς και τα ντεκόρ, και βέβαια, το θέμα του, που έχει να κάνει με το ρατσισμό και τη διαφθορά σ’ όλα τα επίπεδα – από την αστυνομία μέχρι την πολιτική.
Ο ήρωάς του, ο Λάιονελ, είναι ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ (από τους σκληροτράχηλους gumshoe των βιβλίων του Χάμετ και του Τσάντλερ), με λεκτικά προβλήματα και τικ (υποφέρει, όπως μαθαίνουμε, από το σύνδρομο Τουρέτ), που αναλαμβάνει να εξιχνιάσει τη δολοφονία του μέντορα και αφεντικού του (Μπρους Γουίλις), στην οποία εμπλέκονται πολιτικοί και άλλοι που σχετίζονται με τη διαχείριση των ακινήτων και της πολιτικής στέγασης περιοχών της Νέας Υόρκης, μ’ επικεφαλής έναν πανίσχυρο πολεοδόμο (Άλεκ Μπόλντουιν), γνωστό ως ο «δυναμικός οικοδόμος».
Παρά την ατμόσφαιρά της, την πολύ καλή φωτογραφία του διάσημου κάμεραμαν Ντικ Πόουπ, το επίκαιρο θέμα της (η πολιτική του Τραμπ δεν απέχει και πολύ) και το δυνατό καστ ηθοποιών, η όλη προσέγγιση της ταινίας παραμένει επιφανειακή, όσο και αν ο σκηνοθέτης Νόρτον προσπαθεί να μιμηθεί τα φιλμ νουάρ της δεκαετίας του ‘50, με ένα σενάριο που συχνά παραπαίει και με παράπλευρες ιστορίες που δεν βοηθούν στη δημιουργία του σωστού ρυθμού.
