Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
*** 1/2 – Όταν ο Μαρξ συνάντησε τον Ένγκελς
The Young Karl Marx. Γερμανία/Γαλλία/Βέλγιο, 2017. Σκηνοθεσία: Ραούλ Πεκ. Σενάριο: Πασκάλ Μπονιτζέρ, Ραούλ Πεκ. Ηθοποιοί: Άουγκουστ Ντιλ, Στέφαν Κόναρσκ, Βίκι Κριπς, Ολιβιέ Γκουρμέ. 118 λεπτά.
Στη νεανική περίοδο του Καρλ Μαρξ, από τα 25 ως τα 30 του χρόνια, περιγράφει στην ταινία του αυτή, ο γεννημένος στην Ταϊτή (και για ένα σύντομο διάστημα υπουργός πολιτισμού στη χώρα του) Αμερικανός σκηνοθέτης Ραούλ Πεκ. Περίοδο όταν ο Μαρξ, νεαρός τότε δημοσιογράφος και φιλόσοφος, και η γυναίκα του Τζένι φον Βεστφάλεν, που είχε απαρνηθεί την αριστοκρατική τάξη της για να αφοσιωθεί στον Μαρξ και τον αγώνα του, έχοντας εξοριστεί από τη Γερμανία βρίσκονταν στο Παρίσι όπου συνάντησαν τον Φρίντριχ Ένγκελς, εξεγερμένο γιο ενός Γερμανού βιομηχάνου, και μαζί εργάστηκαν για να επεξεργαστούν και να δημοσιεύσουν το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο».
Η ταινία καταγράφει, με πάθος και ρεαλιστική λεπτομέρεια, την πορεία των τριών αυτών προσώπων, σε μια περίοδο κοινωνικών ανακατατάξεων, απεργιών και συγκρούσεων με την αστυνομία, σε μια Ευρώπη που η βιομηχανική επανάσταση του 19ου αιώνα ισχυροποίησε το κεφάλαιο σε βάρος της εργατικής τάξης, η οποια είχε γίνει στόχος άγριας εκμετάλλευσης. Οι άθλιες συνθήκες των εργατών στα εργοστάσια του πατέρα του Ένγκελς στο Μάντσεστερ της Αγγλίας, θα οδηγήσουν τον δημοσιογράφο Μαρξ να γράψει κείμενα σε τοπική εφημερίδα, επηρεασμένος από τις θεωρείες των Χέγκελ και του Προυντόν, και στη συνέχεια να αναπτύξει τη θεωρία του για τον καπιταλισμό και την πάλη των τάξεων – σε μιαν από τις καλύτερες σκηνές παρακολουθούμε τον Ένγκελς να επισκέπτεται τις άθλιες γειτονιές των εργατών ενός ιρλανδικού εργοστασίου.
Η ιστορία παρουσιάζεται βασικά μέσα από τα γράμματα που αντάλλασσαν ο Μαρξ και ο Ένγκελς, και που δίνουν την ευκαιρία στον Ραούλ Πεκ να αναπλάσει με μεθοδικότητα και λεπτομέρεια την όλη περίοδο και να μας δώσει μια γεύση της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης της τότε εποχής, με τα διάφορα κινήματα και τα ιστορικά πρόσωπα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις αλλαγές, χρησιμοποιώντας (στο πολύ καλό σενάριο που έγραψε μαζί με τον Πασκάλ Μπονιτζέρ) όχι μόνο αγγλικούς αλλά και γαλλικούς και γερμανικούς διαλόγους.
Σε μια περίοδο πολιτικής και οικονομικής κρίσης, που ο κομμουνισμός και όσοι τον διαστρέβλωναν έχουν κακώς καταφέρει να δώσουν μια λαθεμένη εικόνα του μαρξισμού, ιδιαίτερα μάλιστα όταν οι ακροδεξιές θεωρίες και τα διάφορα νέο- φασιστικά κόμματα εχουν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος, μια επανεξέταση του μαρξισμού και της ανάγκης του, είναι απαραίτητη, και η ταινία του Πεκ είναι επίκαιρη και μπορεί να συμβάλει στη μελέτη και την κατανόησή του.
** 1/2 – Οι γάτες της Κωνσταντινούπολης
Kedi. Τουρκία/ΗΠΑ, 2016. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία: Τσέιντα Τόρουν. Φωτογραφία: Άλπ Κορφάλι, Τσάρλι Γούπερμαν. Μοντάζ: Μο Στέπε. 79 λεπτά.
Με τις αλανιάρες γάτες της Κωνσταντινούπολης καταπιάνεται στο όμορφο αυτο, βραβευμένο ντοκιμαντερ της, η Τσέιντα Τόρουν. Εκει που σε πολλές άλλες χώρες και πόλεις (τις περισσότερες θα έλεγα) οι γάτες του δρόμου αντιμετωπίζονται με αδιαφορία, αν όχι εχθρικά, στην Κωνσταντινούπολη, μας λέει, η Τόρουν, οι γάτες εχουν βρει ένα ξεχωριστό, ζεστό καταφύγιο.
Το ντοκιμαντέρ της καταπιάνεται με μερικές από αυτές τις γάτες και τα πρόσωπα που τις φροντίζουν, εφτά γάτες με τα παρατσούκλια: η ερωμένη, ο κυνηγός, η ψυχοπαθής, ο τζέντλεμαν, ο υπέρ-κοινωνικός, η καταφερτζού και ο παίχτης. Γάτες που εχουν γίνει φίλοι με την πόλη, που εχουν ζήσει σε αυτήν εδω και χιλιαδες χρόνια, εχουν περάσει μέσα από αυτοκρατορίες και κοινωνικοπολιτικές αλλαγές, για να δεθούν στενά με την ιστορία και το πεπρωμένο της. Και που η ταινία της Τόρουν καταγράφει με αγάπη και τρυφερότητα.
