Στις αρχές του 2016 είχε κυκλοφορήσει μεταξύ ελάχιστων χρηστών του Twitter η είδηση ότι πιθανότατα στο μέλλον 10.000 πρόσφυγες θα εγκατασταθούν σε πόλεις της Λουιζιάνας.
Μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι τον Νοέμβριο του 2015, όμως, συντηρητικά μπλογκ παράλλαξαν την είδηση υποστηρίζοντας ότι οι πρόσφυγες είχαν ήδη φτάσει στις ΗΠΑ. Η ανάρτησή τους αναπαράχθηκε ευρέως. Μάλιστα, τη συνόδευαν με φωτογραφικό ντοκουμέντο. Μόνο που η συγκεκριμένη εικόνα είχε τραβηχτεί τον Σεπτέμβριο του 2015 στην Ουγγαρία.
Αυτή ήταν μία από τις εκατοντάδες ιστορίες που έχει ερευνήσει τα τελευταία τρία χρόνια το TwitterTrails. Όπως εξηγεί ο Τάκης Μεταξάς, επίτιμος καθηγητής Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στο πανεπιστήμιο Wellesley των ΗΠΑ και δημιουργός της πλατφόρμας, με ειδικούς αλγορίθμους εντοπίζεται η αρχική πηγή της είδησης που ερευνάται, καθώς και ο τρόπος διάδοσής της. Πόσοι την αναπαρήγαγαν στο Twitter, ποιοι λογαριασμοί χρηστών έπαιξαν κομβικό ρόλο στη διασπορά της, ακόμη και το βαθμό καχυποψίας με τον οποίο έγινε δεκτή.
Μετά την πρόσφατη ταραχώδη προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ, η οποία στιγματίστηκε από θεωρίες συνωμοσίας και παραπληροφόρηση στο Διαδίκτυο, το κυνήγι των ψευδών ειδήσεων απασχολεί περισσότερο από κάθε άλλη φορά ακαδημαϊκούς και ΜΜΕ. Η πλατφόρμα TwitterTrails αξιοποιείται πολύ συχνά από δημοσιογράφους, ακόμη και έξω από τα σύνορα των ΗΠΑ. Όπως αναφέρει ο κ. Μεταξάς «το τελευταίο διάστημα έχει εκδηλωθεί μεγάλο ενδιαφέρον για τη χρήση της από την Ισπανία και τη Βραζιλία».
«Δεν υπάρχει εύκολη λύση για την αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων», λέει ο κ. Μεταξάς. «Η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί. Οι εταιρείες θα πρέπει να σταματήσουν να δίνουν διαφημίσεις σε όσους αποδεδειγμένα έχουν παραγάγει ψευδές περιεχόμενο και ο κόσμος θα πρέπει να αποκτήσει κριτική σκέψη.
Οι περισσότεροι χρήστες του Διαδικτύου επιλέγουν να διαβάσουν ή να αποδεχτούν κάτι που συμπλέει με τις προκαθορισμένες απόψεις τους. Γι’ αυτό σε αρκετές περιπτώσεις μια φήμη τείνει να εξαπλώνεται ή να βρίσκει υποστηρικτές όσο εξωφρενική κι αν είναι».
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συγκλονιστικά και τραγικά παραδείγματα που απασχόλησαν και τον κ. Μεταξά ήταν η γνωστή ιστορία του «#pizzagate». Στην πιτσαρία του ομογενούς Τζέιμς Αλεφαντή στην Ουάσιγκτον λειτουργούσε κύκλωμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών.
Παρά τις διαψεύσεις από έγκυρα ΜΜΕ, δεν ανακόπηκε η αναπαραγωγή του ψέματος. Διακινήθηκε σε ακροδεξιά μπλογκ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οπλίζοντας τελικά το χέρι 28άχρονου ο οποίος εισέβαλε στην πιτσαρία πυροβολώντας τρεις φορές χωρίς να τραυματίσει κάποιον. Σκοπός του ήταν μετά την σύλληψή του, όπως είπε ο ίδιος «να διερευνήσει τις διαδικτυακές φήμες».
Ο κ. Μεταξάς ερευνά το ζήτημα της παραπληροφόρησης στο Διαδίκτυο εδώ και πολλά χρόνια. Η ομάδα του μάλιστα είχε εντοπίσει το 2010, δύο ημέρες πριν από τις εκλογές για τη διαδοχή του Τεντ Κένεντι στη Γερουσία, ότι εννιά ψεύτικοι λογαριασμοί στο Twitter διέδιδαν ψεύδη για υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος. Μέσα σε 138 λεπτά είχαν στείλει 929 tweets, που διαδόθηκαν σε περισσότερους από 60.000 χρήστες.
Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί πώς λειτουργεί το σύστημα του κ. Μεταξά:
