Του Γιώργου Πιτροπάκη

Ο Αλεξέι Ιβάνοβιτς, ο ήρωας του Ντοστογιέφσκι, στο μυθιστόρημά του «Ο παίκτης», ήταν ένας εξαρτημένος παίκτης. Όπως άλλωστε και ο δημιουργός του, ο ίδιος ο Ρώσος συγγραφέας.

Υπάρχουν παίκτες επαγγελματίες, ψυχροί υπολογιστές, αρπακτικά, που βλέπουν τον άλλο σαν θήραμα για «ξεπουπούλισμα». Επίγονοι του Πυθαγόρα και πιστοί της θεάς Τύχης, που, σαν αλχημιστές του Μεσαίωνα, ανακατεύουν την τύχη με αριθμούς αναζητώντας χρυσό. Είναι εκείνοι πάλι, που ποντάρουν πιο πολύ στην ένταση της στιγμής, που συνήθως διαρκεί. Μέχρι τελικής πτώσεως.

Και άλλοι που απλώς κονταροχτυπιούνται με τον πληγωμένο τους εγωισμό. Χαμένοι οπουδήποτε αλλού, ποντάρουν στην πράσινη τσόχα το τελευταίο τους χαρτί: ότι ακόμα αξίζουν. Σαν τον Νούση, τον ήρωα του Αντώνη Σουρούνη στο βιβλίο του «Ο χορός των ρόδων».

Παρακάτω αναλύουμε το προφίλ τεσσάρων χαρακτήρων τύπων τζογαδόρων που μπορεί και να συναντήσουμε, εμείς οι άλλοι οι χαβαλέδες του τζόγου, μέρες που ‘ναι, σε κάποιο «εορταστικό» τραπέζι ή ρουλέτα. Διαφέρουν στα κίνητρα, τη μεθοδολογία, το χαρακτήρα, τα συναισθήματα. Όλοι τους, όμως, κάποια στιγμή θα συναντηθούν κάτω από τη «χάρτινη κρεμάλα».

5 kazi

 

Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ. Έχει ως κύρια πηγή εσόδων τον τζόγο, παίζει συστηματικά και απεργάζεται με ψυχρή επιμέλεια τη θετική έκβαση του παιχνιδιού. Πιστεύει ότι το ερμητικό σύμπαν εκφράζεται μέσα από αριθμούς και συναρτήσεις και παίζει μόνο ένα παιχνίδι: Αυτό που γνωρίζει άριστα και του επιφέρει κέρδη. Χάνει σπάνια τον έλεγχο τού πότε, πού και πόσο ποντάρει και δεν κυνηγάει απεγνωσμένα την τύχη. Δέχεται τη χασούρα ως αναπόσπαστο κομμάτι τού παιχνιδιού και δεν προσπαθεί απεγνωσμένα να ρεφάρει. Όμως σε καμιά περίπτωση δεν χαρακτηρίζει τα χαρτιά, παιχνίδι συναναστροφών και αντιμετωπίζει τους άλλους παίκτες ως λεία.

Ο ΠΕΡΙΣΤΑΣΙΑΚΟΣ. Η χαρτοπαιξία είναι μόνο μία από τις πολλές μορφές ψυχαγωγίας στις οποίες συμμετέχει. Όμως δεν αποκλείεται να υπάρξει και κάποια περίοδος στη ζωή του με έντονη δραστηριότητα. Ωστόσο, δεν πρόκειται να παρασυρθεί σε επικίνδυνο και καταστρεπτικό παιχνίδι, με αρνητικές συνέπειες για την οικογενειακή του κατάσταση, τις σχέσεις του με την οικογένεια του και τον κοινωνικό – εργασιακό του περίγυρο. Ακόμη και αν χάσει κάποιο μεγάλο ποσό, δεν μπαίνει ποτέ στη λογική του ρεφαρίσματος. Επίσης, δεν θα τον ενοχλήσει καθόλου αν δεν έχει την ευκαιρία να παίξει ξανά και δεν νιώθει καμιά ενοχή ώστε να κρύβει αυτή του τη συνήθεια.

Ο ΝΤΟΠΑΡΙΣΜΕΝΟΣ. Παίζει με πάθος, εξαιτίας της υπερβολικής απελευθέρωσης ντοπαμίνης, γεγονός που οφείλεται στην ένταση και τη χαρά που του δημιουργεί το παιχνίδι. Αντιδρά με ασυνήθιστο για τζογαδόρο ενθουσιασμό, αν και στο πέρασμα του χρόνου προσπαθεί να κρύψει αυτά τα συναισθήματα. Όμως, τα κέρδη του τα «επενδύει» αμέσως σε μεγαλύτερα στοιχήματα, διότι δεν αρκείται στη χαρτοπαιξία. Τα άλογα, η ρουλέτα και τα ποδοσφαιρικά στοιχήματα αποτελούν λαμπρό πεδίο δράσης για τον παίκτη που αναζητά τη δράση και την ένταση. Είναι, και ιδιαίτερα συναισθηματικός, γι αυτό του αρέσει να ποντάρει όταν νιώθει καλά με τον εαυτό του και τυχερός.

Ο ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ. Στο αρχικό στάδιο μπορεί να δείχνει άνεση, αυτοπεποίθηση, να το παίζει σύμβουλος. Επιδεικνύεται και υποδύεται τον ψύχραιμο παίκτη τού σινεμά. Ψευδολογεί με περηφάνια για φανταστικές παρτίδες και υπερβάλλει για τις ικανότητές του. Αρνείται την προβληματική του συμπεριφορά του, παρά τις συνέπειες, και παίζει με την ψευδαίσθηση πως έχει ιδιαίτερες ικανότητες – στο βαθμό μάλιστα που μπορεί να επηρεάζει την έκβαση τυχαίων συμβάντων. Αργότερα, για την κατάστασή του θα κατηγορεί τους μόνιμα τους άλλους και θα πιστεύει ότι η λύση των προβλημάτων του θα έρθει με τη μεγάλη μπάζα που θα κάνει μια μέρα. Ως τότε κυκλοφορεί με τη φορεσιά της απόγνωσης, του άγχους και της απελπισίας, έχοντας τις τσέπες του γεμάτες ενοχές και φόβους.

 

4 π

Ο ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΜΟΝΗ …ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Πότε και πώς πίσω από την αθώα συνήθεια του τζόγου – «έτσι για το καλό» – μπορεί να κρύβεται ένας καταστροφικός εθισμός; Ενας ψυχίατρος που ασχολείται χρόνια με την απεξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια, μας εξηγεί το πέρασμα της λεπτής γραμμής που ξεχωρίζει τον περιστασιακό παίκτη από τον εξαρτημένο, που «παίζει» στην τσόχα όλη του τη ζωή.

Είναι παραπάνω από σίγουρο ότι, μέρες που ‘ναι, όλοι μας λίγο ώς πολύ, και παρά την κρίση, για αρκετούς μάλιστα εξαιτίας της, επιχειρήσουμε να προκαλέσουμε την τύχη μας. Καζίνο, χαρτοπαιχτικές λέσχες, φιλικά σπίτια και καφενεία μετατρέπονται με ιερούς ναούς της τύχης, με τους κάθε λογής «πιστούς» να προσδοκούν την εύνοιά της. Δυστυχώς όμως, στο τέλος αυτής της «τελετής» σχεδόν άπαντες βγαίνουμε χαμένοι, αδυνατώντας, για ακόμα μια φορά να κατανοήσουμε το λόγο. Βέβαια, πάντα υπάρχει η παρηγοριά ότι «όποιος χάνει στα χαρτιά κερδίζει στην αγάπη», αλλά αυτή δεν αρκεί… Τουλάχιστον όχι σε όλους.

Έρευνες σε ολόκληρο τον κόσμο έδειξαν ότι εκατομμύρια άνθρωποι “είναι άρρωστοι” με τον τζόγο, οι συνέπειες του οποίου είναι εξίσου καταστροφικές με αυτές της εξάρτησης από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με δημοσιογραφικές εκτιμήσεις ο ετήσιος τζόγος κινείται κοντά στα 6 δισεκατομμύρια ευρώ. Στη Βρετανία, σύμφωνα με την εφημερίδα “Economist” η βιομηχανία του τζόγου κάνει τζίρο κοντά στα 45 δισ λίρες το χρόνο. Οι αριθμοί αυτοί όμως, εκτιμάται ότι υπολείπονται κατά πολύ της πραγματικότητας, διότι είναι αδύνατο να υπολογιστεί ο τζίρος από τα παράνομα παιχνίδια και στοιχήματα.

Ο ψυχίατρος Γιάννης Γρηγορίου είναι επιστημονικός υπεύθυνος μιας από τις μονάδες απεξάρτησης από τον τζόγο η οποία λειτουργεί από το 1998 στη Θεσσαλονίκη. Σε μονάδες σαν αυτήν μπορούν να απευθυνθούν εξαρτημένοι για συμβουλευτική θεραπεία, αλλά και οι οικογένειες τους για ψυχολογική υποστήριξη.

– Πότε ένας παίκτης τυχερών παιχνιδιών θεωρείται εξαρτημένος; «Όταν η ενασχόληση του με το παιχνίδι κατέχει κεντρική θέση στη ζωή του και η σκέψη του είναι επικεντρωμένη συνεχώς σ’ αυτό, θυσιάζοντας οικογένεια, ερωτική ζωή, επαγγελματική σταδιοδρομία, αξιοπρέπεια, κοινωνικές σχέσεις και δραστηριότητες. Τα πρώτα συμπτώματα του εθισμού είναι η τάση για χρήση μεγαλύτερων ποσών στο παιχνίδι, ο εστιασμός της σκέψης του μόνο σε ζητήματα που αφορούν τα τυχερά παιχνίδια, ο περιορισμός δραστηριοτήτων που άλλοτε τον ευχαριστούσαν.

 

koyloxr
Ακόμα, σκέψεις, και αποφάσεις για περιορισμό ή διακοπή της συνήθειας, τα οποία όμως δεν τηρούνται. Επίσης, σταδιακό παρατηρείται απώλεια της ευχαρίστησης από το παιχνίδι: η ενασχόληση με αυτό γίνεται πια για τη μείωση των δυσάρεστων συναισθημάτων και των συνεπειών που προκύπτουν από το πάθος γι αυτό. Ευερεθιστότητα, έλλειψη δημιουργικότητας, αύξηση των εκλογικεύσεων των ψεμάτων, των μηχανισμών εξαπάτησης και αυτοεξαπάτησης είναι, επίσης, συμπτώματα της «αρρώστιας». Σκέψεις ή και πράξεις παραβατικότητας, για την εξεύρεση χρημάτων, είτε για να παίξει είτε για να ξεπληρώσει χρέη, συμπληρώνουν την λίστα των συμπτωμάτων».
– Ποιο είναι το προφίλ των Ελλήνων εξαρτημένων; «Άντρας, έγγαμος, ηλικίας 35 – 50 ετών, με σταθερή εργασιακή σχέση και υψηλό μορφωτικό επίπεδο».
– Μπορεί κάποιος που ξεκινά να παίζει “για την πλάκα του” να καταλήξει εξαρτημένος; «Αν κάποιος είναι συνειδητοποιημένος για τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν και η ενασχόληση του είναι χαμηλής επικινδυνότητας, δεν προβαίνει σε παρορμητικές συμπεριφορές, δεν ρισκάρει με παράτολμα πονταρίσματα, αντιμετωπίζει το παιχνίδι μόνον ως διασκέδαση και όχι ως επιβεβαίωση του εγώ του, μειώνει τους κινδύνους και κρατάει μια σχέση χαλαρή και ακίνδυνη. Όμως, δεν συμβαίνει με όλους το ίδιο. Και ο βασικός λόγος είναι ότι δεν μπορεί ο καθένας μας να αντιληφθεί τη στροφή που παίρνει προς τα επικίνδυνα μονοπάτια. Ιδιαίτερα μάλιστα, αν στη σχέση του με τα τυχερά παιχνίδια, βιώνει τα επιθυμητά ή απαλύνεται από δυσάρεστα συναισθήματα, που δεν κατόρθωνε πριν με άλλους τρόπους να ξεφύγει από αυτά».

– Δηλαδή, δεν παίζουμε μόνο για το κέρδος; «Η ελπίδα για άκοπο κέρδος είναι το ένα. Αλλά πολύ συχνά οι άνθρωποι παίζουν για τη συγκίνηση και τη συναισθηματική διέγερση που τους προκαλεί το παιχνίδι, ιδιαίτερα όταν έχουν αποτυχίες σε άλλους τομείς. Για κάποιους αποτελεί μία διέξοδο από προβλήματα εργασιακά ή οικογενειακά».

– Είναι θέμα τύχης το ότι κάποιος καταστρέφεται από τον τζόγο και κάποιος άλλος όχι; «Μόνοι οι επιχειρηματίες κερδίζουν από τον τζόγο, καθώς και οι επαγγελματίες χαρτοπαίκτες που χρησιμοποιούν ένα σύστημα προσθαφαίρεσης των αριθμών από τα φύλλα που περνούν και, βάσει του αποτελέσματος που παίρνουν, ποντάρουν. Όμως σπαταλούν πολλή ενέργεια, που αν τη διοχέτευαν σε κάποιαν άλλη δουλειά, θα κέρδιζαν τα ίδια ή και περισσότερα».

– Παιχνίδια όπως το ΠΡΟΠΟ και ο ΤΖΟΚΕΡ μπορούν να οδηγήσουν κάποιον στην εξάρτηση; «Συχνά έτσι έρχεται η μύηση…»
– Πόσο επικίνδυνη μπορεί να αποδειχθεί για ένα παίκτη η εξάρτηση του; «Εκτός από το σημαντικό οικονομικό πρόβλημα, έρευνες έχουν δείξει ότι ένα ποσοστά 70% των περιπτώσεων παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια υποφέρει από κατάθλιψη και πολλά ψυχοσωματικά συμπτώματα. Το αδιέξοδο και ο πανικός που βιώνουν τους οδηγούν σε απόγνωση και σε σκέψεις για αυτοκτονία. Ο κίνδυνος της αυτοκτονίας αυξάνεται όταν υπάρχει παράλληλη χρήση και κατάχρηση αλκοόλ».

– Ποια είναι η σχέση των εξαρτησιογόνων ουσιών, του ποτού και του τζόγου; «Άτομα που είχαν ή έχουν πρόβλημα με κατάχρηση ουσιών ή αλκοόλης έχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης προβλήματος εξάρτησης από τυχερά παιχνίδια. Ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό ατόμων που κάνει κατάχρηση αλκοόλ, παίζει και τυχερά παιχνίδια».
– Πως θεραπεύεται ένας εξαρτημένος; «Το 1980, με το χαρακτηρισμό της παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια ως ψυχιατρικής διαταραχής, άρχισαν διάφορες θεραπευτικές παρεμβάσεις, μερικές εξ αυτών καθαρά ιατρικές, όπως φαρμακευτική αγωγή, ακόμα και νευροχειρουργικές επεμβάσεις.

Η φαρμακευτική αγωγή με λίθιο και αντικαταθλιπτικά από μόνη της δεν έφερε αποτελέσματα, αλλά, παράλληλα με ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, βοήθησε στις παρορμητικές και συναισθηματικές διακυμάνσεις. Όπως και στις εξαρτήσεις από ουσίες, έτσι και στα τυχερά παιχνίδια υπάρχουν δυο θεραπευτικές κατευθύνσεις. Αυτή της απόλυτης αποχής και αυτή της ελεγχόμενης ενασχόλησης.

Η θεραπευτική ομάδα της δομής μας, χρησιμοποιεί τη συστηματική οικογενειακή ψυχοθεραπεία ως κύρια θεραπευτική παρέμβαση, χωρίς να αποκλείουμε βέβαια περιπτώσεις ατομικής ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης, ψυχοθεραπευτικές ομάδες, συμβουλευτική σε έμμεσες περιπτώσεις – Ακόμη και φαρμακευτική αγωγή, όταν κρίνεται κάτι τέτοιο χρήσιμο ή αναγκαίο”.
– Υπάρχει τελικά απεξάρτηση από τον τζόγο; «Υπάρχει. Όχι πως δεν υπάρχου και οι υποτροπές, αλλά αρκετοί έχουν καταφέρει να αποκαταστήσουν οικογενειακές, κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις».